Nội dung
1. Ưu tiên chất xơ và ngũ cốc nguyên hạt để giảm mỡ máu
2. Lựa chọn nguồn protein lành mạnh
3. Kiểm soát chặt chẽ lượng tinh bột
4. Uống đủ nước và không ăn tối muộn
Rối loạn mỡ máu ở người cao tuổi không chỉ đơn thuần là hệ quả của việc thừa cân hay ăn nhiều dầu mỡ, mà còn xuất phát từ sự lão hóa tự nhiên của các cơ quan chuyển hóa.
Khi bộ máy gan mật suy giảm chức năng cộng với thói quen ít vận động, mỡ thừa dễ dàng tích tụ trong lòng mạch gây ra những hệ lụy khôn lường. Nếu người cao tuổi vẫn duy trì thói quen ăn uống thoải mái như thời thanh niên, nguy cơ tích tụ mỡ thừa trong máu và nội tạng là rất cao.
Do sự lão hóa tự nhiên của các cơ quan chuyển hóa, chế độ dinh dưỡng ở giai đoạn này không chỉ đơn thuần là ăn no, mà cần tuân thủ những nguyên tắc khoa học để vừa đảm bảo đủ chất, vừa bảo vệ thành mạch trước sự tấn công của mỡ máu xấu. Vậy người cao tuổi cần ăn uống như thế nào để sống chung an toàn với căn bệnh này?
1. Ưu tiên chất xơ và ngũ cốc nguyên hạt để giảm mỡ máu
Đối với người cao tuổi bị mỡ máu, ngũ cốc nguyên hạt (như gạo lứt, yến mạch, các loại đậu) là sự lựa chọn thay thế tuyệt vời cho cơm trắng hay bún phở hàng ngày. Lợi ích lớn nhất của nhóm thực phẩm này là tạo cảm giác no lâu, giúp người bệnh hạn chế nạp thêm thức ăn vặt không cần thiết.
Quan trọng hơn, hàm lượng chất xơ dồi dào trong ngũ cốc hoạt động như một "chiếc chổi" tự nhiên, giúp quét sạch cholesterol dư thừa ra khỏi cơ thể và giảm thiểu lượng chất béo bám vào thành mạch. Người cao tuổi nên duy trì thói quen ăn rau trước khi ăn cơm và thịt để phát huy tối đa tác dụng này.
Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo nên duy trì lượng rau xanh khoảng 400-500 g/ngày. Các loại rau quen thuộc như rau ngót, rau muống, mồng tơi, bí đỏ hay giá đỗ là nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất thiết yếu để tăng cường sức đề kháng.
Người cao tuổi bị rối loạn mỡ máu nên ăn nhiều chất xơ và lựa chọn protein lành mạnh.
2. Lựa chọn nguồn protein lành mạnh
Một nguyên tắc vàng trong thực đơn của người mỡ máu cao là chuyển dịch từ đạm đỏ sang đạm trắng và đạm thực vật.
Đậu nành và các chế phẩm như đậu phụ, tào phớ, sữa đậu nành được xem là "thực phẩm vàng" cho tim mạch người già. Chúng cung cấp lượng đạm chất lượng cao tương đương với thịt nhưng lại hoàn toàn không chứa cholesterol xấu, đồng thời bổ sung thêm omega-3, vitamin E và các khoáng chất như canxi, magie giúp xương chắc khỏe.
Để ngăn chặn bệnh tiến triển xấu, người cao tuổi cần hạn chế tối đa việc tiêu thụ thịt đỏ (thịt bò, thịt trâu, thịt chó...). Nếu muốn ăn thịt lợn, hãy chọn phần thịt nạc, loại bỏ hoàn toàn bì, mỡ và gân. Bên cạnh đó, hãy tăng cường ăn cá (từ 2-3 lần/tuần) thay vì thịt. Mỡ cá, đặc biệt là các loại cá biển, chứa nhiều omega-3 - một loại acid béo có khả năng làm giảm riglyceride và bảo vệ hệ tim mạch hiệu quả.
3. Kiểm soát chặt chẽ lượng tinh bột
Nhiều người cao tuổi có thói quen ăn nhiều cơm trắng vì nghĩ rằng "ăn cơm mới chắc dạ". Tuy nhiên, khi ít vận động, năng lượng từ tinh bột dư thừa sẽ nhanh chóng chuyển hóa thành chất béo trung tính (triglyceride) tích trữ trong máu và gan. Người bệnh không cần cắt bỏ hoàn toàn tinh bột nhưng nên ăn ở mức vừa phải. Hãy thử thay thế một phần cơm trắng bằng các loại ngũ cốc thô như ngô, khoai, sắn hoặc gạo lứt. Những thực phẩm này có chỉ số đường huyết thấp hơn, giúp no lâu và hạn chế rối loạn chuyển hóa.
4. Uống đủ nước và không ăn tối muộn
Nước đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình trao đổi chất và đào thải độc tố. Người cao tuổi thường ít có cảm giác khát, do đó cần chủ động uống nước rải rác trong ngày, ngay cả khi không khát. Bên cạnh đó, thời điểm ăn tối cũng cần được lưu ý. Hệ tiêu hóa và chuyển hóa của người già hoạt động rất chậm vào ban đêm. Việc ăn tối quá muộn hoặc ăn quá no sát giờ đi ngủ sẽ khiến năng lượng không được tiêu hao, dẫn đến tích mỡ nội tạng và mỡ máu tăng cao vào sáng hôm sau.
Bữa tối lý tưởng nên kết thúc trước 19 giờ và nên là bữa ăn nhẹ nhàng nhất trong ngày. Hãy cố gắng ăn tối sớm, ăn nhẹ nhàng và kết hợp đi bộ nhẹ quanh nhà hoặc tập các bài thể dục dưỡng sinh vừa sức. Điều này giúp năng lượng dư thừa được đốt cháy thay vì tích tụ thành mỡ độc hại.
Người trên 50 tuổi nên duy trì thói quen kiểm tra mỡ máu định kỳ 6 tháng/lần. Đặc biệt, những người có thể trạng béo phì hoặc mắc kèm các bệnh nền như đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh mạch vành cần tuân thủ lịch tái khám nghiêm ngặt hơn. Việc phát hiện rối loạn mỡ máu ở giai đoạn sớm kết hợp với chế độ ăn uống khoa học và duy trì vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày sẽ giúp người cao tuổi kiểm soát tốt bệnh và tận hưởng tuổi già minh mẫn, khỏe mạnh.
BS. Bùi Thị Liên