Bác sĩ ở Mỹ, bệnh nhân ở Anh: Ca phẫu thuật đột quỵ bằng robot đầu tiên mở ra kỷ nguyên mới cho y học

3 giờ trướcBài gốc

Một nhóm bác sĩ Scotland và Mỹ vừa thực hiện thành công ca phẫu thuật điều trị đột quỵ đầu tiên trên thế giới sử dụng robot điều khiển từ xa - một bước tiến có thể làm thay đổi tương lai của y học thần kinh.

Giáo sư Iris Grunwald, người tiến hành ca phẫu thuật từ xa cho rằng, công nghệ hiện nay cho thấy một bác sỹ không cần phải "ở cùng một bệnh viện, hoặc thậm chí cùng một quốc gia, để phẫu thuật cho bệnh nhân". Ảnh: Đại học Dundee

Ca phẫu thuật được Giáo sư Iris Grunwald của Đại học Dundee (Scotland) tiến hành từ xa, sử dụng hệ thống robot để thực hiện cắt bỏ huyết khối (thrombectomy) - kỹ thuật lấy cục máu đông ra khỏi mạch máu não - trên một thi thể hiến tặng cho khoa học. Trong khi bà Grunwald điều khiển tại Bệnh viện Ninewells ở Dundee, thi thể được đặt tại một cơ sở thuộc trường đại học, nơi robot được vận hành.

Vài giờ sau, bác sĩ Ricardo Hanel, chuyên gia phẫu thuật thần kinh tại bang Florida (Mỹ), cũng đã điều khiển cùng loại robot để thực hiện ca phẫu thuật xuyên Đại Tây Dương đầu tiên - từ Jacksonville (Mỹ) tới Dundee, cách nhau hơn 6.400 km.

Các bác sĩ tham gia mô tả đây là “bước ngoặt mang tính cách mạng” nếu công nghệ được phê duyệt sử dụng trên bệnh nhân thật. Họ tin rằng robot có thể thay đổi toàn diện điều trị đột quỵ, khi việc chậm trễ tiếp cận bác sĩ chuyên khoa hiện nay là nguyên nhân chính làm giảm cơ hội phục hồi của người bệnh.

“Chúng tôi có cảm giác như đang được chứng kiến tương lai. Điều từng được coi là khoa học viễn tưởng nay đã trở thành hiện thực, mọi bước trong quy trình đều có thể thực hiện được”, Giáo sư Iris Grunwald của Đại học Dundee chia sẻ.

Cách thức hoạt động của robot

Đột quỵ thiếu máu cục bộ xảy ra khi một động mạch bị tắc nghẽn bởi cục máu đông, khiến não không được cung cấp đủ máu và oxy, dẫn đến tổn thương tế bào não. Phương pháp điều trị hiệu quả nhất hiện nay là cắt bỏ huyết khối, trong đó bác sĩ sử dụng ống thông và dây dẫn để loại bỏ cục máu đông.

Nhóm nghiên cứu theo dõi bác sỹ Ricardo Hanel thực hiện ca phẫu thuật từ Florida. Ảnh: Đại học Dundee

Tuy nhiên, không phải bệnh nhân nào cũng có thể tiếp cận bác sĩ có chuyên môn. Trong thí nghiệm vừa được tiến hành, robot được kết nối với các thiết bị y khoa tiêu chuẩn, cho phép bác sĩ ở xa điều khiển từ xa theo thời gian thực, trong khi nhân viên y tế tại chỗ chỉ cần gắn dụng cụ vào bệnh nhân.

Nhờ đó, bệnh nhân có thể nằm trong phòng mổ ở bất kỳ đâu, còn bác sĩ phẫu thuật có thể thực hiện ca can thiệp từ một địa điểm khác, thậm chí tại nhà riêng.

Cả hai bác sĩ Grunwald và Hanel đều theo dõi hình ảnh X-quang trực tiếp trong suốt quá trình phẫu thuật. Theo Giáo sư Grunwald, chỉ cần 20 phút huấn luyện để làm chủ thiết bị. Hai tập đoàn công nghệ Nvidia và Ericsson tham gia dự án nhằm đảm bảo kết nối siêu tốc và ổn định cho robot.

Công nghệ mới cho thấy cách một bác sĩ - người có thể ở bất cứ đâu - có thể điều khiển các bước phẫu thuật theo thời gian thực. Ảnh: Công ty Senate

“Thật đáng kinh ngạc khi có thể thực hiện phẫu thuật từ Mỹ sang Scotland với độ trễ chỉ 120 mili giây, nhanh như một cái chớp mắt”, bác sỹ Hanel cho biết.

Công nghệ mở ra kỷ nguyên mới

Đại học Dundee hiện là trung tâm đào tạo toàn cầu của Liên đoàn Thế giới về Điều trị Đột quỵ Can thiệp, đồng thời là cơ sở duy nhất ở Anh cho phép bác sĩ thực hành trên thi thể có hệ thống chất lỏng mô phỏng máu người lưu thông trong mạch.

“Đây là lần đầu tiên chúng tôi có thể thực hiện trọn vẹn quy trình cắt bỏ huyết khối cơ học trên cơ thể người thật để chứng minh tính khả thi của từng bước”, bà Grunwald nói.

Bà Juliet Bouverie, Giám đốc điều hành Tổ chức Đột quỵ Anh, đánh giá đây là “một đột phá đáng kinh ngạc”: “Trong thời gian dài, những người sống ở vùng sâu vùng xa đã không thể tiếp cận với thủ thuật này. Công nghệ robot có thể giúp thu hẹp khoảng cách trong điều trị đột quỵ trên khắp Vương quốc Anh”.

Giáo sư Grunwald cho biết công nghệ mới "có thể giúp mọi người tiếp cận được phương pháp điều trị đột quỵ chuyên nghiệp". Ảnh: Đại học Dundee

Thí nghiệm được tiến hành trên bốn thi thể hiến tặng, sử dụng chất lỏng mô phỏng máu người. Cả hai ca phẫu thuật tại Dundee và Florida đều được thực hiện bằng robot do công ty Sentante (Litva) phát triển.

Trước đó, các ca cắt bỏ huyết khổi từ xa chỉ được thử nghiệm trên mô hình silicon, bản in 3D hoặc động vật, vì vậy đây được xem là các ca đầu tiên trên cơ thể người thật. Nhóm nghiên cứu kỳ vọng sẽ bắt đầu thử nghiệm lâm sàng trên bệnh nhân vào năm tới.

Tiềm năng cho tương lai

Giáo sư Grunwald, người từng nhận giải thưởng của Innovate UK và hiện là Phó Chủ tịch Liên đoàn Thế giới về Điều trị Đột quỵ Can thiệp cho biết, thế giới đang đối mặt hai vấn đề lớn trong điều trị đột quỵ: thiếu chuyên gia thực hiện cắt bỏ huyết khối và chênh lệch về khả năng tiếp cận theo địa lý.

Trong bản demo này, robot - có thể được gắn vào bệnh nhân - sẽ mô phỏng chuyển động của bác sĩ phẫu thuật từ xa. Ảnh: Senate

Tại Scotland, hiện chỉ có ba trung tâm có thể thực hiện thủ thuật này: ở Dundee, Glasgow và Edinburgh. “Điều trị đột quỵ là cuộc đua với thời gian. Mỗi sáu phút chậm trễ, cơ hội phục hồi tốt giảm 1%”, bà Grunwald nhấn mạnh. “Vì vậy, công nghệ này có thể giúp bệnh nhân không còn phụ thuộc vào vị trí địa lý, giành lại những phút quý giá khi não đang dần chết”.

Giám đốc điều hành công ty Sentante, ông Edvardas Satkauskas, chia sẻ: “Thật kỳ diệu. Đôi khi, công nghệ mang tương lai đến gần hơn chúng ta tưởng rất nhiều”.

Sự kiện y học mang tính đột phá này không chỉ mở ra hướng đi mới cho điều trị đột quỵ mà còn gợi mở tương lai của phẫu thuật từ xa - nơi ranh giới về không gian, thời gian và nguồn lực y tế dần bị xóa nhòa.

Các chuyên gia kỳ vọng, nếu được triển khai trên lâm sàng, công nghệ robot điều khiển từ xa có thể giúp mọi bệnh nhân, dù ở bất kỳ đâu, đều tiếp cận được chuyên gia hàng đầu, qua đó thu hẹp khoảng cách trong chăm sóc sức khỏe và nâng cao cơ hội sống sót sau đột quỵ. Thành công bước đầu tại Đại học Dundee cho thấy, trong y học hiện đại, tương lai của ngành phẫu thuật đã thực sự bắt đầu.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/bac-si-o-my-benh-nhan-o-anh-ca-phau-thuat-dot-quy-bang-robot-dau-tien-mo-ra-ky-nguyen-moi-cho-y-hoc-10395360.html