Tỉnh Lai Châu đã xác định rõ mục tiêu “Bảo hiểm xã hội toàn dân” là nhiệm vụ trọng tâm. Các chỉ tiêu về số người tham gia BHXH, BHYT, BHTN và tỷ lệ bao phủ BHYT đã được đưa vào hệ thống chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội hằng năm của tỉnh. Từ chủ trương đúng đắn đó, các sở, ngành, đặc biệt là cơ quan BHXH tỉnh đã chủ động tham mưu, phối hợp, triển khai nhiều giải pháp linh hoạt, tiếp cận phù hợp với điều kiện địa hình, dân cư và đặc thù văn hóa của từng địa phương.
Theo thông tin từ BHXH tỉnh Lai Châu, tính đến hết tháng 10/2025, toàn tỉnh có 29.401 người tham gia BHXH bắt buộc; 7.807 người tham gia BHXH tự nguyện; 24.296 người tham gia BHTN; 416.045 người tham gia BHYT, đạt 88,8% dân số. Tổng số thu BHXH, BHYT, BHTN đạt 1.139.443 triệu đồng, bằng 83,2% kế hoạch được giao. Những con số trên cho thấy sự nỗ lực lớn của cả hệ thống khi Lai Châu là tỉnh miền núi, địa bàn rộng, tỷ lệ lao động phi chính thức cao và điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn.
Đặc biệt, để phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm, nhiều giải pháp đã được BHXH tỉnh triển khai đồng bộ. Trong đó, tập trung rà soát gần 80.000 người chưa tham gia BHYT để phân nhóm, phối hợp với UBND xã cấp thẻ cho các đối tượng thuộc diện ngân sách Nhà nước hỗ trợ; xây dựng nghị quyết hỗ trợ đóng BHYT theo Nghị định 188/2025/NĐ-CP; tổ chức các hội nghị trực tuyến đôn đốc thu và mở rộng phát triển người tham gia; phối hợp chặt chẽ với cơ quan Thuế để khai thác dữ liệu người lao động. Song song với phát triển người tham gia, công tác truyền thông được thực hiện mạnh mẽ bằng nhiều hình thức như: Tuyên truyền qua mạng xã hội, truyền thanh cơ sở đến các nhóm tuyên truyền trực tiếp tại bản làng, tổ dân phố. BHXH tỉnh đã cảnh báo kịp thời các thủ đoạn giả danh cán bộ BHXH để lừa đảo, bảo vệ người dân trong môi trường số.
Người dân đến giải quyết các thủ tục hành chính tại BHXH tỉnh được hướng dẫn nhiệt tình, tiết kiệm thời gian.
Bà Vũ Thị Hoài Gương - Phó Giám đốc BHXH tỉnh Lai Châu cho biết: “Ngành BHXH đã đổi mới toàn diện phương thức tuyên truyền theo hướng gần dân, dễ hiểu; phối hợp chặt chẽ với các đoàn thể như: Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên để phát triển BHXH tự nguyện; đẩy mạnh chuyển đổi số, mở rộng dịch vụ công trực tuyến, thanh toán không dùng tiền mặt. Đặc biệt, chúng tôi triển khai mô hình "đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng" tại các xã vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Với sự nỗ lực của toàn ngành, tỷ lệ người tham gia BHYT hiện đạt 88,8%; số người tham gia BHXH tự nguyện tăng so với cùng kỳ. Đây là cơ sở quan trọng để chúng tôi tiếp tục mở rộng diện bao phủ trong thời gian tới”.
Chính sách BHXH, BHYT đã và đang thực sự đi vào đời sống, sự thay đổi lớn nhất chính là nhận thức của người dân, đặc biệt là bà con dân tộc thiểu số đối với việc tham gia các hình thức bảo hiểm. Trước đây nhiều gia đình còn e ngại vì điều kiện kinh tế, nhưng nay người dân đã xem BHYT là "tấm thẻ an toàn"; BHXH tự nguyện là cách tích lũy cho tương lai lâu dài cũng như phòng tránh rủi ro trong cuộc sống, lao động.
Chị Lò Thị Len ở bản Nậm Cầy (xã Nậm Hàng) chia sẻ: “Trước đây, bản thân tôi và gia đình ngại tham gia bảo hiểm vì nghĩ tốn kém. Nhưng khi được cán bộ xã và nhân viên BHXH giải thích, tôi hiểu rằng có thẻ BHYT sẽ đỡ gánh nặng mỗi khi đau ốm. Giờ 5 thành viên trong nhà đều có thẻ BHYT, mỗi khi ốm đau đi khám bệnh, mọi thủ tục đều nhanh hơn trước, không phải mang nhiều giấy tờ. Bản thân tôi cũng mua thêm BHTN để đề phòng khi rủi ro trong lao động, bị bênh hiểm nghèo”.
Chi bộ bản Nậm Dòn (xã Nậm Hàng) tuyên truyền về chính sách khi tham gia các loại hình bảo hiểm đến người dân.
Đối với nhiều hộ nghèo, cận nghèo, học sinh, sinh viên, nhóm đồng bào dân tộc, chính sách hỗ trợ mức đóng từ ngân sách địa phương đã tạo động lực để họ tiếp tục tham gia BHYT, không bị gián đoạn quyền lợi. Việc kết nối dữ liệu khám, chữa bệnh BHYT giúp người dân được phục vụ tốt hơn, minh bạch hơn, giảm thời gian chờ đợi.
Dù đạt được nhiều kết quả, Lai Châu vẫn đối mặt với không ít thách thức như: Từ tháng 1/2025, mức hỗ trợ BHYT giảm khiến nhóm học sinh, sinh viên phải tự đóng 10%, làm giảm khoảng 40.000 người tham gia; hơn 23.000 lao động làm việc ngoài tỉnh có tham gia BHXH, BHYT nhưng không được tính vào tỷ lệ bao phủ của tỉnh; tại nhiều xã vùng sâu, hạ tầng viễn thông còn hạn chế, gây khó khăn trong tiếp cận thông tin chính sách số; nhận thức của một bộ phận người dân còn phụ thuộc vào hỗ trợ, chưa chủ động tham gia BHXH tự nguyện.
Tuy vậy, ngành BHXH tỉnh Lai Châu đang triển khai quyết liệt nhiều giải pháp để khắc phục khó khăn, nâng tỷ lệ người tham gia bảo hiểm. Trong đó, tập trung tăng cường truyền thông theo mô hình nhóm nhỏ; mở rộng hợp tác với tổ chức dịch vụ thu; tập trung rà soát đối tượng chưa tham gia; đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra để hạn chế tình trạng trốn đóng, nợ đóng; tiếp tục đề xuất chính sách hỗ trợ học sinh, sinh viên, hộ cận nghèo, người dân tộc thiểu số. Ngành bảo hiểm cũng chú trọng chuyển đổi số, tích hợp dữ liệu BHXH với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, triển khai dịch vụ công trực tuyến, bảo đảm minh bạch, thuận tiện trong phục vụ người dân.
Người dân tham gia BHYT được đón tiếp, chăm sóc tận tình khi đến khám, chữa bệnh tại Trung tâm Y tế khu vực Nậm Nhùn (xã Nậm Hàng).
Trong bối cảnh kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, việc duy trì và mở rộng diện bao phủ BHXH, BHYT, BHTN hiện nay ở Lai Châu đòi hỏi những nỗ lực không ngừng nghỉ của đội ngũ cán bộ, nhân viên ngành BHXH từ tỉnh đến cơ sở. Đồng thời, cần có sự chung tay, vào cuộc của cả hệ thống chính trị cũng như sự đồng tình, ủng hộ của người dân. Phấn đấu hướng tới bao phủ BHXH, nâng tỷ lệ số người tham gia BHYT, BHTN, đặc biệt năm 2026 nâng tỷ lệ tham gia BHYT đạt 95,5% dân số.
Nguyễn Tùng - Xuân Cảnh