Bảo tồn 'kho báu xanh' của Việt Nam

2 giờ trướcBài gốc

Hành lang sinh thái giàu giá trị bậc nhất Bắc Trung Bộ

Với diện tích tự nhiên gần 1,65 triệu ha - lớn nhất cả nước, Nghệ An sở hữu hơn 71,5% diện tích là đất lâm nghiệp. Ba khu rừng đặc dụng gồm Vườn quốc gia Pù Mát, Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Huống và Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt hợp thành Khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An. Đây không chỉ là “kho báu xanh” của Việt Nam mà còn là mắt xích quan trọng trong hành lang sinh thái quốc tế Lào - Việt.

Theo thống kê, Nghệ An hiện có khoảng 3.627 loài thực vật, 942 loài động vật có xương sống; riêng hệ thú ghi nhận 175 loài, trong đó 51 loài nguy cấp, quý hiếm. Từ sao la, voi, báo gấm đến rùa hộp trán vàng - mỗi cá thể tồn tại đều mang giá trị sinh học lớn. “Sự phong phú về sinh cảnh khiến Nghệ An vừa giàu tiềm năng, vừa chịu áp lực rất lớn từ nạn săn bắt, buôn bán động vật hoang dã, phá rừng và biến đổi khí hậu”, một cán bộ kiểm lâm chia sẻ.

Khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An tổng diện tích 1.299.795 ha – lớn nhất khu vực Đông Nam Á.

Đề án 1623/QĐ-TTg của Chính phủ về “Tăng cường phòng, chống tội phạm về đa dạng sinh học”, được xem như “kim chỉ nam” cho cuộc chiến bảo vệ đa dạng sinh học. Ngay sau khi Thủ tướng ban hành, UBND tỉnh Nghệ An đã cụ thể hóa bằng Kế hoạch 427/KH-UBND ngày 7/6/2024, tổ chức tuyên truyền quy mô lớn, lan tỏa tới từng thôn, bản. Trong ba năm, toàn tỉnh đã sản xuất 168 phóng sự, 900 tin bài báo chí, hàng trăm buổi truyền thông lưu động, diễn đàn tọa đàm về bảo vệ rừng. Nhiều địa phương vận động người dân ký cam kết không săn bắt, không vận chuyển, không tiêu thụ động vật hoang dã.

Sự thay đổi này đã tạo hiệu ứng rõ rệt, ngày càng nhiều người tự nguyện giao nộp động vật quý hiếm như cá thể rùa hộp trán vàng, khỉ mặt đỏ, cu li… và chủ động báo với kiểm lâm để thả về tự nhiên. Song song truyền thông là đấu tranh mạnh mẽ với tội phạm về đa dạng sinh học. Về lĩnh vực lâm nghiệp, trong 3 năm qua đã xử lý 1.180 vụ, 16 vụ bị khởi tố, tịch thu 768,44 m³ gỗ, 829 cá thể động vật rừng, thu nộp ngân sách gần 10 tỷ đồng.

Về bảo vệ loài hoang dã đã xử lý 57 vụ/74 đối tượng, 21 vụ, 29 đối tượng bị khởi tố hình sự, xử phạt hành chính gần 174 triệu đồng. Hệ sinh thái và chim di cư đã xử lý 136 vụ, thu ngân sách gần 1 tỷ đồng. Tổ chức 305 đợt kiểm tra, thả về tự nhiên 468 cá thể chim di cư.

Loài chà vá chân nâu quý hiếm sinh sống tại Khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An

Nghệ An duy trì phối hợp với Công an các tỉnh Xiêng Khoảng, Hủa Phăn, Bôlykhămxay (Lào) trong trao đổi thông tin, bắt giữ đường dây buôn bán động vật hoang dã xuyên biên giới. Bên cạnh đó, Dự án “Bảo tồn đa dạng sinh học và cảnh quan do Vương quốc Anh tài trợ” đang được triển khai tại Vườn quốc gia Pù Mát với nhiều hạng mục hiện đại như bẫy ảnh, giám sát sinh cảnh bằng công nghệ viễn thám, ghi nhận sự xuất hiện của nhiều loài quý hiếm. Đại diện Ban quản lý Vườn quốc gia Pù Mát cho hay: “Các dữ liệu thu được có giá trị đặc biệt, giúp chúng tôi lập bản đồ phân bố loài, xác định các điểm nóng về săn bắt để kịp thời xử lý”.

Ba thách thức lớn và định hướng xuyên suốt

Dù đạt nhiều kết quả quan trọng, công tác phòng, chống tội phạm về đa dạng sinh học tại Nghệ An vẫn đối mặt nhiều rào cản. Đó là nguồn lực còn mỏng, trong khi địa bàn rộng, địa hình hiểm trở, thiếu thiết bị giám sát hiện đại. Nhiều trạm kiểm lâm nằm sâu trong rừng, việc tuần tra phải đi bộ hàng chục cây số.

Mẫu vật động vật hoang dã như xương, nanh, cao… cần giám định bởi kỹ thuật cao, chi phí lớn, thời gian kéo dài. Ngoài ra, nhiều hộ dân vùng núi vẫn duy trì thói quen đặt bẫy, săn bắt thú rừng, khai thác gỗ nhỏ để đổi sinh kế. Điều này khiến công tác bảo vệ rừng chưa thể bền vững nếu chưa có giải pháp sinh kế thay thế.

Lực lượng kiểm lâm Nghệ An thường xuyên tuần tra, giữ gìn đa dạng loài trong tự nhiên

Trước những rào cản đó, tỉnh Nghệ An đã xác định 7 nhóm nhiệm vụ lớn, xuyên suốt từ nay đến năm 2030 và tầm nhìn 2050, trong đó nhấn mạnh việc tăng cường quán triệt, triển khai đầy đủ quy định pháp luật, nâng cao trách nhiệm của hệ thống chính trị. Kiến nghị hoàn thiện chính sách, pháp luật, tăng chế tài răn đe. Bổ sung nguồn lực cho giám định mẫu vật.

Tăng cường năng lực đấu tranh, đào tạo nghiệp vụ, ứng dụng công nghệ trong giám sát tài nguyên rừng. Củng cố hợp tác quốc tế, nhất là với các tỉnh giáp biên Lào về phòng chống buôn bán động vật hoang dã xuyên biên giới. Phát triển sinh kế bền vững cho người dân vùng đệm, hạn chế tác động vào rừng tự nhiên. Bảo vệ, phục hồi hành lang xanh miền Tây, đảm bảo kết nối sinh thái và ổn định đa dạng sinh học lâu dài.

Lực lượng chức năng bắt, xử lý nghiêm các vụ săn bắt động vật hoang dã ở Nghệ An.

Ba năm triển khai Đề án 1623 đã tạo chuyển biến mạnh mẽ trong bảo vệ đa dạng sinh học trên địa bàn tỉnh Nghệ An, từ thay đổi nhận thức cộng đồng, tăng hiệu quả quản lý đến đấu tranh mạnh mẽ với tội phạm sinh học. Tuy nhiên, cuộc chiến bảo vệ đa dạng sinh học chưa bao giờ dễ dàng và sẽ còn kéo dài nhiều thập kỷ. Bảo tồn rừng không chỉ để giữ lại sự phong phú của hệ sinh thái, mà còn để bảo vệ an ninh sinh thái, nguồn nước, khí hậu và tương lai của chính con người.

Khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới ngày 18/9/2007, với tổng diện tích 1.299.795 ha – lớn nhất khu vực Đông Nam Á. Đây là “hành lang xanh” kết nối ba vùng lõi quan trọng gồm Vườn Quốc gia Pù Mát, Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Huống và Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt. Khu vực sở hữu mức độ đa dạng sinh học rất cao, nổi bật với sự phong phú về loài, hệ sinh thái và nguồn gen động, thực vật. Tại đây ghi nhận 134 loài thực vật nguy cấp, quý hiếm nằm trong Sách đỏ Việt Nam 2007, 20 loài được IUCN (2021) cảnh báo có nguy cơ suy thoái, tuyệt chủng, cùng nhiều loài dược liệu quý giá.

Thu Hiền

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/bao-ton-kho-bau-xanh-cua-viet-nam-post1802822.tpo