Bốn 'trụ cột' kiểm soát sốt xuất huyết

7 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, các chuyên gia dịch tễ cảnh báo Việt Nam không thể tiếp tục “chạy theo dịch”, mà cần sớm xây dựng chiến lược phòng, chống chủ động, tích hợp và dài hạn nhằm giảm gánh nặng bệnh tật.

Bệnh nhân mắc sốt xuất huyết điều trị tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới trung ương. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Việt Nam - “điểm nóng” sốt xuất huyết toàn cầu

Sốt xuất huyết được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào nhóm 10 mối đe dọa sức khỏe toàn cầu cần ưu tiên ứng phó, trong đó Việt Nam nằm trong số các quốc gia có tỉ lệ mắc cao nhất Đông Nam Á. Trung bình mỗi năm, cả nước ghi nhận hơn 100.000 ca bệnh; riêng năm 2022, con số này lên tới gần 370.000 trường hợp - mức cao nhất từ trước đến nay. Tính từ đầu năm 2025 đến hết tháng 10, cả nước đã ghi nhận 110.503 trường hợp mắc sốt xuất huyết và 23 trường hợp tử vong, số mắc cao hơn 16,8% và tử vong cao hơn 2 trường hợp so với cùng kỳ năm 2024. Những số liệu này cho thấy bệnh vẫn âm thầm lan rộng và tiếp tục gây sức ép lớn lên hệ thống y tế.

Phát biểu tại Hội nghị khoa học toàn quốc về sốt xuất huyết Dengue 2025 diễn ra cuối tháng 11 vừa qua, PGS.TS Nguyễn Vũ Trung, Viện trưởng Viện Pasteur thành phố Hồ Chí Minh, nhấn mạnh Việt Nam là một trong những “điểm nóng” sốt xuất huyết của thế giới với diễn biến khó lường. Hiện dịch bệnh này không chỉ gia tăng theo mùa mà còn kéo dài quanh năm và thay đổi giữa các địa phương. Điều này đòi hỏi một chiến lược toàn diện bao gồm dự phòng, giám sát, điều trị và truyền thông, cùng sự phối hợp chặt chẽ của nhiều ngành.

Những biến đổi dịch tễ gần đây cũng cho thấy, sốt xuất huyết ngày càng diễn biến phức tạp. Theo Tiến sĩ, bác sĩ Ngũ Duy Nghĩa, Trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương, tỉ lệ mắc sốt xuất huyết trên 100.000 dân vẫn nằm trong nhóm cao nhất trong các bệnh truyền nhiễm. Hiện nay, bệnh lưu hành trên nhiều vùng miền trên toàn quốc; chủ yếu tại khu vực phía Nam, tiếp sau là miền Bắc, miền Trung và khu vực Tây Nguyên. Đáng chú ý, cơ cấu tuổi mắc đã có sự thay đổi rõ rệt, tại phía Nam, tỉ lệ người bệnh trên 15 tuổi đã tăng từ 18% (năm 1999) lên 53% (năm 2022), cho thấy sốt xuất huyết là nguy cơ đối với mọi lứa tuổi, không chỉ trẻ em.

Bên cạnh đó, nhận thức của người dân về dịch bệnh này vẫn còn nhiều hạn chế. Ông Benjamin Ping, Tổng Giám đốc Takeda Việt Nam cho biết, theo khảo sát, mặc dù sốt xuất huyết khá phổ biến, diễn ra quanh năm, ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, từ trẻ em, người trưởng thành cho đến người cao tuổi, nhưng phần lớn người dân chưa hiểu đầy đủ về nguy cơ và mức độ nghiêm trọng của bệnh...

Chuyển từ ứng phó thụ động sang chiến lược chủ động

Trong bối cảnh bệnh diễn biến khó lường và chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, GS.TS Vũ Sinh Nam, Cố vấn cao cấp về sốt xuất huyết Dengue, Viện Vệ sinh Dịch tễ trung ương, Tổng Thư ký Hội Y học dự phòng Việt Nam nhấn mạnh, Việt Nam chỉ có thể kiểm soát hiệu quả sốt xuất huyết khi chuyển từ ứng phó thụ động sang chiến lược chủ động, kết hợp đồng thời nhiều biện pháp dự phòng.

Theo khuyến nghị của WHO, chiến lược chủ động này phải mang tính tích hợp, toàn diện, bao gồm: Kiểm soát véc-tơ truyền bệnh, giám sát dịch tễ, truyền thông thay đổi hành vi, điều trị dựa trên y học chứng cứ và dự phòng chủ động bằng tiêm chủng. Theo GS.TS Vũ Sinh Nam, sự phối hợp liên tục giữa các yếu tố này sẽ giúp giảm nguy cơ bùng phát dịch và giảm tỉ lệ ca nặng trong cộng đồng.

Riêng với công tác truyền thông, các chuyên gia dịch tễ cho rằng, công tác này không chỉ dừng ở việc nhắc nhở người dân diệt muỗi, lăng quăng mà cần hướng đến thay đổi hành vi bền vững. Thói quen vệ sinh môi trường, loại bỏ các dụng cụ chứa nước đọng hoặc biết cách nhận diện dấu hiệu cảnh báo bệnh nặng phải trở thành phản xạ thường xuyên trong cộng đồng. Truyền thông càng sâu, mức độ hợp tác của người dân càng cao, hiệu quả phòng dịch càng rõ rệt.

Cùng với đó, công tác dự phòng luôn được xem là “lá chắn” quan trọng nhất. Bên cạnh biện pháp kinh điển là kiểm soát muỗi và lăng quăng, giải pháp tiêm chủng đang mang lại nhiều kỳ vọng. Vắc xin sốt xuất huyết của Takeda đã được WHO khuyến nghị sử dụng tại các quốc gia có mức độ lưu hành bệnh cao, được phê duyệt tại 41 quốc gia và hơn 21 triệu liều đã được phân phối trên toàn thế giới. Việc đưa vắc xin này vào chiến lược dự phòng tại Việt Nam giúp tăng khả năng bảo vệ cá nhân, đồng thời giảm áp lực lên hệ thống y tế trong các giai đoạn dịch tăng cao.

Ngoài ra, công tác dự báo cũng giữ vai trò then chốt trong bối cảnh bệnh xảy ra quanh năm. Công tác dự báo dựa trên hệ thống giám sát dịch tễ, dữ liệu khí hậu, thời tiết và biến động dân cư cho phép cơ quan y tế chuẩn bị trước các biện pháp ứng phó, phân bổ nguồn lực và tổ chức can thiệp kịp thời. Dự báo tốt sẽ giúp giảm đáng kể chi phí xã hội và y tế, đồng thời hạn chế nguy cơ dịch vượt khỏi tầm kiểm soát.

Các chuyên gia y tế cho rằng, phòng, chống sốt xuất huyết không chỉ là nhiệm vụ của ngành Y tế mà cần sự chung tay của cả cộng đồng. Mỗi hộ gia đình là một “pháo đài” chống dịch; mỗi người dân là một mắt xích quan trọng trong chuỗi hành động phòng bệnh. Và chỉ khi 4 trụ cột trên được kết nối và triển khai đồng bộ, liên tục và có sự tham gia rộng rãi của mọi tầng lớp nhân dân, Việt Nam mới có thể thực sự tiến tới mục tiêu giảm tỉ lệ mắc, giảm tử vong và hạn chế nguy cơ bùng phát dịch lớn trong những năm tới.

Gia Phong

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/bon-tru-cot-kiem-soat-sot-xuat-huyet-725954.html