Từ đầu mùa đông đến nay, Hà Nội liên tục xuất hiện trong danh sách những thành phố ô nhiễm nhất thế giới. Không khí lạnh hanh khô cùng hoạt động đô thị dày đặc khiến bụi mịn PM2.5 tích tụ, tạo nên bầu trời mịt mù, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân.
Theo hệ thống quan trắc chất lượng không khí IQAir, 20h ngày 1/12, chỉ số AQI của Hà Nội ở mức 188, và đến 10h ngày hôm nay (2/12) thì tăng lên 200. Chất lượng không khí được đánh giá là “rất xấu”, nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe người dân ở mức cao.
Ảnh minh họa.
Điều đáng ngại là bụi mịn PM2.5, đây là yếu tố gây lo ngại nhất bởi chúng có kích thước rất nhỏ, dễ dàng đi sâu vào đường thở, lọt vào phổi rồi theo máu lan tới nhiều cơ quan. Việc tiếp xúc thường xuyên với loại bụi này có thể gây ra các biểu hiện như hắt hơi, sổ mũi, khô mắt, khó thở. Về lâu dài, chúng làm suy giảm chức năng phổi, tăng nguy cơ viêm phế quản mạn tính, đột quỵ, bệnh tim mạch và thậm chí ung thư.
Ô nhiễm không khí gây ra bệnh gì?
Một phân nhóm của bụi mịn PM là bụi mịn PM2.5 đường kính dưới 2,5 micromet. Nó nhỏ đến mức có thể đi sâu vào mô phổi, xâm nhập vào máu và gây ra các bệnh do ô nhiễm không khí. Cơ chế ảnh hưởng của bụi mịn vẫn đang được nghiên cứu thêm, song các nhà khoa học cho rằng 2 cơ chế rõ ràng nhất là:
Gây viêm: Chất ô nhiễm không khí có thể kích hoạt phản ứng của cytokin, gây viêm để cơ thể chống lại những tác nhân bên ngoài. Mặc dù là cơ chế bảo vệ nhưng tình trạng viêm quá mức gây ra một số bệnh, đặc biệt là bệnh hô hấp như phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
Kích ứng oxy hóa: Chất ô nhiễm không khí chứa nhiều gốc tự do, khi vào cơ thể sẽ lấy đi những hạt tích điện âm electron của các hợp chất, dẫn đến một số phản ứng viêm.
2 cơ chế này là tiền đề của nhiều bệnh mạn tính khác nhau như ung thư, tiểu đường, suy giảm chức năng phổi, hen suyễn, các vấn đề về tim, rối loạn hệ thống sinh sản, thần kinh và hệ miễn dịch. Đây cũng chính là câu trả lời cho câu hỏi: Ô nhiễm không khí gây ra bệnh gì.
Làm gì để bảo vệ sức khỏe trong môi trường ô nhiễm không khí?
Các chuyên gia khuyến cáo rằng khi chất lượng không khí lên đến mức nguy hại (AQI 301–500), người dân nên hạn chế tối đa việc ra ngoài và tạm ngừng mọi hoạt động ngoài trời.
Tại nhà, cần đóng kín cửa để giảm tiếp xúc với nguồn ô nhiễm. Nếu buộc phải di chuyển, nên sử dụng khẩu trang chuyên dụng lọc PM2.5, kết hợp kính bảo vệ mắt.
Sau khi trở về, việc rửa mặt và vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý giúp loại bỏ lớp bụi bám lại.
Khuyến khích người dân ngừng chạy bộ, đạp xe hay tập thể thao ngoài trời, chuyển sang luyện tập trong nhà để tránh hít phải lượng lớn chất ô nhiễm khi vận động mạnh.
M.H (th)