Cai nghiện thuốc lá thành công tại cộng đồng cần được nhân rộng

18 giờ trướcBài gốc

Mô hình hỗ trợ cai nghiện thuốc lá tại cộng đồng dựa vào y tế cơ sở

Các chuyên gia cho biết, trong khói thuốc lá có hàng nghìn chất độc, trong đó có nicotine và nhiều chất gây ung thư. Tác hại về sức khỏe và môi trường của thuốc lá đã nói cách đây nhiều năm và giờ càng trở nên trầm trọng.

Theo Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá, Việt Nam có hơn 15 triệu người hút thuốc, với tỷ lệ hút thuốc ở nam giới trưởng thành vượt quá 41%. Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có số người sử dụng thuốc lá cao nhất thế giới. Tỷ lệ hút thuốc lá điện tử ở nữ giới trong khu vực thanh thiếu niên trong thời gian vừa qua tăng lên.

Mỗi năm, hơn 103.000 người tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá, trong đó gần 19.000 người chết vì phơi nhiễm khói thuốc thụ động.

Các mô hình cai nghiện thuốc lá tại cộng đồng, trong đó có mô hình hỗ trợ cai nghiện thuốc lá tại cộng đồng dựa vào y tế cơ sở đã và đang trở thành giải pháp hiệu quả, thiết thực và phù hợp với điều kiện thực tế ở nước ta...

Hơn 90% người bị ung thư phổi có liên quan đến khói thuốc lá... Theo ước tính, việc sử dụng thuốc lá khiến Việt Nam thiệt hại hơn 108.000 tỷ đồng mỗi năm, tương đương 1,14% GDP. Tổng thiệt hại kinh tế này cao gấp 5 lần số thu ngân sách từ thuế thuốc lá (khoảng 20.000 tỷ/năm).

Cùng với nhiều cách làm để phòng chống tác hại thuốc lá hiệu quả, một trong những giải pháp hiệu quả, thiết thực và phù hợp với điều kiện thực tế ở nước ta... là các mô hình cai nghiện thuốc lá tại cộng đồng.

Một trong những mô hình điển hình, được đánh giá cao thời gian qua là mô hình hỗ trợ cai nghiện thuốc lá tại cộng đồng dựa vào y tế cơ sở, triển khai thí điểm bởi Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế) tại một số địa phương như Thái Bình, Hải Phòng, Quảng Trị, Khánh Hòa và TP.HCM. Mô hình dựa trên nguyên tắc tiếp cận gần dân, thuận lợi, chi phí thấp và mang tính bền vững.

Theo đó, mô hình được triển khai tại các trạm y tế xã, phường, nơi người dân có thể dễ dàng tiếp cận mà không phải đi xa. Tại đây, cán bộ y tế được tập huấn chuyên sâu về kỹ năng tư vấn và hỗ trợ cai nghiện thuốc lá, bao gồm: Tư vấn ngắn (5–10 phút) và tư vấn chuyên sâu (20–30 phút); Sử dụng tài liệu truyền thông, phiếu đánh giá mức độ lệ thuộc nicotine; Theo dõi, gọi điện nhắc nhở, động viên người cai nghiện; Tư vấn kết hợp gia đình để tạo môi trường hỗ trợ tích cực.

Đồng thời, một số trạm y tế còn được cung cấp thuốc hỗ trợ cai nghiện (như Nicotine gum hoặc viên ngậm) trong trường hợp người nghiện có nhu cầu và được chỉ định.

Tác động tích cực và hiệu quả thực tế

Qua theo dõi kết quả từ các địa phương triển khai mô hình, nhiều tín hiệu tích cực đã được ghi nhận. Tại TP. Thái Bình, sau 6 tháng triển khai, hơn 60% người hút thuốc được tư vấn tại trạm y tế, trong đó gần 30% người đã bỏ thuốc hoàn toàn hoặc giảm rõ rệt số điếu mỗi ngày.

Còn tại Khánh Hòa, mô hình được thực hiện tại xã Diên An (huyện Diên Khánh), với kết quả 35 người bỏ thuốc thành công trong vòng 1 năm – một con số đáng khích lệ ở cấp cơ sở.

Tại Quảng Trị, sự kết hợp giữa tuyên truyền cộng đồng và hỗ trợ tại trạm y tế giúp tăng 2 lần tỷ lệ người sẵn sàng cai thuốc so với trước khi triển khai.

Ngoài ra, mô hình còn giúp giảm tình trạng hút thuốc trong gia đình, nơi công cộng và nâng cao nhận thức cho người dân, đặc biệt là nhóm thanh niên và phụ nữ mang thai.

Từ thực tiễn triển khai mô hình này cho thấy mô hình phát huy tính hiệu quả vì việc tiếp cận dễ dàng, chi phí thấp: Người dân chỉ cần đến trạm y tế gần nhà, không mất chi phí tư vấn, không cần phải đến các cơ sở chuyên khoa lớn; Cán bộ y tế cơ sở gần gũi và hiểu rõ người dân: tạo được sự tin tưởng, thân thiện và dễ gắn bó lâu dài.

Cùng đó là triển khai tư vấn cá nhân hóa: Mỗi người hút thuốc được đánh giá mức độ lệ thuộc, nguyên nhân, hoàn cảnh hút thuốc để xây dựng kế hoạch cai phù hợp.

Kết hợp cộng đồng hỗ trợ: Gia đình, hội phụ nữ, tổ dân phố cùng tham gia giúp người cai nghiện không cảm thấy cô lập hay áp lực.

Tuy nhiên, dù có nhiều thành công, mô hình vẫn gặp một số thách thức, đó là: Thiếu thuốc hỗ trợ cai nghiện tại một số địa phương do kinh phí còn hạn chế; Chưa có chính sách bảo hiểm y tế chi trả cho điều trị nghiện thuốc lá; Một số cán bộ y tế chưa được tập huấn đầy đủ hoặc chưa thường xuyên cập nhật kỹ năng tư vấn.

Tư vấn cai nghiện phòng chống tác hại thuốc lá.

Vì vậy, cần tiếp tục mở rộng mô hình ra nhiều tỉnh thành, đồng thời lồng ghép nội dung cai nghiện thuốc lá vào chương trình chăm sóc sức khỏe ban đầu. Cần thiết lập đường dây nóng quốc gia, tư vấn trực tuyến, đồng thời vận động sự vào cuộc của các đoàn thể xã hội như Hội phụ nữ, Hội nông dân, Đoàn thanh niên nhằm tạo sức lan tỏa sâu rộng hơn.

Mô hình hỗ trợ cai nghiện thuốc lá tại cộng đồng không chỉ giúp người dân từ bỏ thói quen có hại mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe gia đình, giảm gánh nặng y tế cho xã hội và từng bước xây dựng môi trường sống lành mạnh. Đây là cách tiếp cận nhân văn, hiệu quả và bền vững, hoàn toàn phù hợp với điều kiện của Việt Nam.

Thái Bình

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/cai-nghien-thuoc-la-thanh-cong-tai-cong-dong-can-duoc-nhan-rong-169250806084044397.htm