Nạn nhân được giải cứu từ các khu lừa đảo tại Campuchia. Ảnh: CNA
Hệ thống pháp luật lỏng lẻo và tham nhũng: Nhiều quốc gia trong khu vực có hệ thống pháp luật chưa đủ chặt chẽ để xử lý tội phạm công nghệ cao. Một số quan chức tham nhũng thậm chí tiếp tay cho các tổ chức tội phạm hoạt động công khai.
Xung đột và vùng kiểm soát lỏng lẻo: Myanmar, đặc biệt là vùng biên giới do lực lượng vũ trang thiểu số kiểm soát, trở thành nơi trú ẩn lý tưởng cho các băng nhóm lừa đảo. Các tổ chức này lợi dụng sự bất ổn chính trị và quyền lực phân tán để vận hành mà không bị trấn áp.
Công nghệ phát triển, tỷ lệ sử dụng internet cao: Đông Nam Á có tỷ lệ sử dụng internet và điện thoại thông minh ngày càng tăng, tạo điều kiện cho các mô hình lừa đảo trực tuyến phát triển mạnh mẽ. Hơn nữa, nhiều người dân chưa có kiến thức đầy đủ về an ninh mạng, dễ dàng trở thành nạn nhân của các chiêu trò tinh vi.
Sự mở cửa kinh tế và chính sách thu hút đầu tư: Nhiều quốc gia trong khu vực nới lỏng quy định nhằm thu hút đầu tư nước ngoài, vô tình tạo kẽ hở để các tổ chức tội phạm lợi dụng. Đặc biệt, ngành công nghiệp casino và các khu kinh tế đặc biệt ở Campuchia, Philippines là môi trường lý tưởng để che giấu các hoạt động phi pháp.
Dân số trẻ, thị trường lao động dễ bị khai thác: Đông Nam Á có lực lượng lao động trẻ lớn, nhưng nhiều người thất nghiệp hoặc tìm kiếm cơ hội việc làm tốt hơn. Điều này khiến họ dễ trở thành mục tiêu của các lời mời chào "việc nhẹ lương cao", bị lừa bán vào các trung tâm lừa đảo.
Nỗ lực của các quốc gia trong khu vực
Các đối tượng tham gia lừa đảo tại Campuchia bị bắt giữ. Ảnh minh họa: TTXVN phát
Trước tình trạng này, Thái Lan đã triển khai các biện pháp mạnh tay nhằm cắt đứt đường dây cung cấp điện, internet đến các trung tâm lừa đảo ở Myanmar. Kể từ ngày 4/2, nước này đã ngừng cung cấp điện tại năm địa điểm được xác định là trung tâm của các tổ chức tội phạm. Ngoài ra, lực lượng an ninh Thái Lan cũng đẩy mạnh kiểm soát biên giới nhằm ngăn chặn hoạt động buôn người.
Chính phủ Trung Quốc đã phối hợp với Thái Lan để xử lý công dân của mình liên quan đến các tổ chức tội phạm tại Myanmar. Ông Liu Zhongyi, Trợ lý Bộ trưởng An ninh Công cộng Trung Quốc, đã đến Bangkok và khu vực biên giới để giám sát quá trình hồi hương và trấn áp tội phạm.
Tại Philippines, Tổng thống Ferdinand Marcos đã ban hành lệnh cấm các công ty điều hành đánh bạc trực tuyến, hay còn gọi là POGO. Các nhóm tội phạm có tổ chức thường sử dụng POGO làm vỏ bọc để buôn người, rửa tiền, lừa đảo trực tuyến, bắt cóc và thậm chí cả giết người. Ngoài ra, chính quyền cũng thường xuyên tiến hành các chiến dịch truy quét nhằm vào loại hình tội phạm này.
Tại Campuchia, ngày 25/2, chính phủ Hoàng gia nước này chính thức công bố thành lập Ủy ban chống lừa đảo trực tuyến, do đích thân Thủ tướng Hun Manet làm Chủ tịch. Theo sắc lệnh mới được công bố, ủy ban này quy tụ những lãnh đạo cấp cao của chính phủ, trong đó có Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Prak Sokhonn, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Kinh tế và Tài chính Aun Pornmoniroth, và Phó thủ tướng, Bộ trưởng Nội vụ Sar Sokha - tất cả đều đảm nhiệm vai trò Phó chủ tịch.
Ủy ban được giao trọng trách ngăn chặn, trấn áp và xử lý các vụ lừa đảo trực tuyến, đặc biệt là những hoạt động có tính chất xuyên quốc gia. Không chỉ tập trung vào công tác điều tra và truy quét, ủy ban còn đưa ra chiến lược tổng thể, phối hợp với các cơ quan chức năng để nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật. Đồng thời, ủy ban sẽ giám sát, đánh giá và hợp tác chặt chẽ với các đối tác quốc tế nhằm ngăn chặn các tổ chức tội phạm mạng từ gốc rễ.
Việc thành lập Ủy ban chống lừa đảo trực tuyến diễn ra trong bối cảnh Campuchia đang trở thành điểm nóng của các hoạt động lừa đảo trực tuyến với nhiều thủ đoạn tinh vi.
Bộ Ngoại giao Việt Nam đã đưa ra cảnh báo khẩn cấp về các hình thức lừa đảo việc làm tại Đông Nam Á. Đại sứ quán Việt Nam tại các nước như Campuchia, Myanmar đã tăng cường phối hợp với chính quyền sở tại để hỗ trợ giải cứu công dân bị lừa đảo và giam giữ. Bộ Công an Việt Nam cũng đã triệt phá nhiều đường dây lừa đảo tuyển dụng lao động trái phép, xử lý nghiêm các đối tượng môi giới việc làm có dấu hiệu phạm pháp.
Thách thức trong cuộc chiến chống lừa đảo
Dù các nước đã có nhiều nỗ lực, nhưng việc xóa sổ hoàn toàn các tổ chức lừa đảo vẫn là thách thức lớn. Một trong những vấn đề là các khu phức hợp này thường nằm trong các khu vực do lực lượng vũ trang địa phương kiểm soát, nơi pháp luật quốc gia khó can thiệp.
Ngoài ra, hình thức tội phạm này có tính chất xuyên biên giới, khiến việc truy vết và triệt phá trở nên phức tạp. Các băng nhóm tội phạm thường thay đổi phương thức hoạt động, sử dụng công nghệ tiên tiến để che giấu danh tính và rửa tiền.
Để tránh trở thành nạn nhân của "việc nhẹ lương cao", các chuyên gia khuyến cáo:
Cảnh giác với các lời mời làm việc quá hấp dẫn trên mạng xã hội. Kiểm tra kỹ thông tin về công ty tuyển dụng trước khi nhận việc. Không giao hộ chiếu hoặc giấy tờ tùy thân cho người khác. Báo ngay cho cơ quan chức năng nếu phát hiện dấu hiệu lừa đảo.
Tội phạm lừa đảo xuyên quốc gia vẫn là một vấn đề nhức nhối tại Đông Nam Á, với hàng chục nghìn nạn nhân bị mắc kẹt trong các trung tâm tội phạm. Dù các nước đã triển khai nhiều biện pháp trấn áp mạnh mẽ, nhưng việc triệt phá hoàn toàn các tổ chức này vẫn còn nhiều khó khăn.
Hợp tác quốc tế - Giải pháp triệt để?
Để đối phó với vấn nạn này, các chính phủ trong khu vực cần tăng cường hợp tác quốc tế. Việc chia sẻ thông tin, phối hợp điều tra và thực thi pháp luật xuyên biên giới sẽ giúp truy quét hiệu quả các tổ chức tội phạm.
Tăng cường hợp tác giữa các cơ quan thực thi pháp luật: Các quốc gia cần đẩy mạnh hợp tác với Tổ chức cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol), Hiệp hội Cảnh sát các quốc gia Đông Nam Á (ASEANAPOL) và các tổ chức an ninh khu vực để điều tra và triệt phá các mạng lưới lừa đảo.
Siết chặt luật pháp và tăng cường giám sát: Các nước cần sửa đổi luật pháp để xử lý mạnh tay hơn các hành vi lừa đảo trực tuyến và buôn người. Hợp tác kinh tế và quản lý đầu tư: Chính phủ các nước nên kiểm soát chặt chẽ các khu kinh tế đặc biệt, sòng bạc và doanh nghiệp có nguy cơ bị lợi dụng để che giấu hoạt động lừa đảo. Chiến dịch truyền thông và nâng cao nhận thức: Các nước cần phối hợp tổ chức chiến dịch giáo dục cộng đồng để người dân nhận biết và phòng tránh các chiêu trò lừa đảo.
Việc phối hợp đa phương sẽ giúp ngăn chặn tận gốc vấn nạn này, bảo vệ người dân và đảm bảo an ninh khu vực.
Tuy nhiên, ngoài sự vào cuộc của chính quyền, mỗi cá nhân cũng cần nâng cao cảnh giác để bảo vệ chính mình khỏi cạm bẫy "việc nhẹ lương cao" đầy nguy hiểm.
Việt Dũng/Báo Tin tức (Tổng hợp)