Cảm thức thời gian qua một cuộc đồng hành

6 giờ trướcBài gốc

ĐI HẾT HOÀNG HÔN

Sao người không chậm lại
Ta cùng đi hết hoàng hôn?
Sao người giục tôi đi nhanh
Ngày đang hết
Tháng rồi hết
Năm đuổi năm
Ai cầm được tuổi mình đứng lại!

Khoảnh khắc này
Tôi đang khác tôi
Quên nhan sắc cuối thu
Cười môi thiếu nữ
Ý nghĩ người miên man vần điệu
Dắt thanh xuân về
Đánh thức câu thơ
Sao đành lay động cơn mơ

Nào
Thì đi
Người nhanh
Tôi chậm
Đua với thời gian
Cuộc đua đích thực
Kìa
Đèn phố lên
Đích đầu tiên hé lộ
Một phía người
Tôi phía mình tôi.
TÔN NỮ NGỌC HOA

Tôi chưa đọc nhiều thơ của tác giả Tôn Nữ Ngọc Hoa, thi thoảng thơ chị xuất hiện trên tạp chí văn học, các trang báo ngành như một chút tâm tình bé nhỏ, khiêm nhường. Có điều, thơ Tôn Nữ Ngọc Hoa dễ "găm" vào lòng người đọc nhờ tứ thơ đằm thắm, bình dị nhưng không kém phần mãnh liệt, phảng phất ít nhiều triết lý về cuộc sống.

Tôi dừng lại và ngẫm nghĩ khá lâu để rồi chiêm cảm trước bài thơ "Đi hết hoàng hôn", thấp thoáng một nỗi niềm sâu kín về tình yêu và phận người mà tác giả muốn ký thác, qua đó cảm nhận được lòng yêu đời thiết tha của người phụ nữ bước vào ngưỡng cửa "nhan sắc cuối thu" trước thời gian vô thủy, vô chung của tạo hóa.

Cấu tứ của bài thơ khá hay, từ hoàn cảnh thực song lại hàm chứa một triết lý về cuộc sống. Hai người đi dưới ánh hoàng hôn, một nhanh, một chậm. Từ đó nhà thơ ý thức được thời gian đang trôi nhanh, "ngày đang hết, tháng rồi hết, năm đuổi năm", tuổi tác của mình sao cầm được mãi nên chỉ mỉm nụ cười thiếu nữ để quên đi mình đang "nhan sắc cuối thu", tự dắt câu thơ một thời son trẻ lay động giấc mơ hôm nào về với thực tại.

Cứ thế hai người, vẫn một nhanh, một chậm đua với thời gian và đó mới là cuộc đua đích thực. Thật xa xót! Cái triết lý của bài thơ cũng nằm ở chỗ đó.

Theo tôi, một bài thơ hay thường bao giờ cũng mở đầu một cách tự nhiên như sự bật thốt không thể kìm nén. Hai câu đầu trong "Đi hết hoàng hôn" thật sự bất ngờ và đạt đến độ thăng hoa nhờ vào sự giản dị ấy, song lại sinh tạo được nhiều nghĩa, nhiều cách hiểu khác nhau:

Sao người không chậm lại

Ta cùng đi hết hoàng hôn?

Người đi sau mong người đi trước chậm lại có thể để tâm tình, giãi bày một nỗi niềm gì đó chăng? Tác giả không nói cụ thể, người đọc cũng đành chờ vậy. Ấn tượng nhất vẫn là câu thơ thứ hai: "Ta cùng đi hết hoàng hôn?". Chính hai từ "hoàng hôn" đã làm cho câu thơ nhòe nghĩa, vừa khai mở hiện thực về một buổi chiều tà, vừa chạm vào thời gian của đời người khi mái đầu không còn xanh nữa. Có vậy mới từ sự đi nhanh, chậm về mặt cơ học giữa hai người, nhà thơ Tôn Nữ Ngọc Hoa đã chuyển sang triết lý về kiếp người mong manh, hữu hạn:

Ngày đang hết

Tháng rồi hết

Năm đuổi năm

Ai cầm được tuổi mình đứng lại!

Những câu thơ đầy cảm khái mà cũng là nỗi đau muôn thuở của loài người từ cổ chí kim, trở thành bi kịch vĩnh cửu. Dường như tác giả muốn nói rằng, nhanh mà làm gì, đi nhanh rồi sẽ về nhanh, người không thấy thời gian đang trôi đó sao! Ba chủ từ "ngày", "tháng", "năm" đặt ở đầu ba câu thơ với kiểu câu đơn rất ngắn tạo cảm giác thời gian đi liên tục và không dừng lại. Điệp từ "hết" lặp lại hai lần cuối các câu thơ buông nhẹ như một tiếng thở dài man mác. Nhưng không, ở đây không có vết dấu của sự bi lụy, chán chường. Càng cảm thức về thời gian băng nhanh qua phận người, lòng yêu đời và niềm khao khát cuộc sống, khao khát yêu thương và sẻ chia của thi sĩ Tôn Nữ Ngọc Hoa một lần nữa lại cháy lên mãnh liệt hơn bao giờ hết:

Khoảnh khắc này

Tôi đang khác tôi

Quên nhan sắc cuối thu

Cười môi thiếu nữ

Rất thành thực, không che đậy hay giấu giếm một điều gì, tác giả khẳng định cái tôi cá nhân một cách trực diện tại "khoảnh khắc này" và xác quyết "tôi khác tôi". Chính phút giây này đây, khi một ngày sắp tàn, hoàng hôn đang tràn ngập, bóng tối rồi sẽ tràn ngập khắp nơi cũng là lúc cái tôi đắm say và thành thực đến không ngờ trước cuộc sống mới bày hiện. Tất cả lúc này đều trở nên "miên man vần điệu", "thanh xuân" như dắt nhau về từ một cõi xa vô thức nào của những câu thơ đầy mơ màng lay động:

Ý nghĩ người miên man vần điệu

Dắt thanh xuân về

Đánh thức câu thơ

Sao đành lay động cơn mơ

Hóa ra, dù người nhanh, tôi chậm nhưng vẫn cùng nằm trong ánh hoàng hôn của buổi chiều tà, hoàng hôn của đời người. Cuộc đua chạm đến đích là khi một ngày đã thực sự hết rồi, ánh đèn điện bật sáng lên ở một góc phố nào đó cũng là lúc người và tôi bừng ngộ nhận ra ngã rẽ cuộc đời đã chia hai lối. Chữ "kìa" vang lên ngỡ ngàng, thảng thốt như một định mệnh nghiệt ngã, bật dậy từ đáy lòng của nỗi đau òa vỡ:

Kìa

Đèn phố lên

Đích đầu tiên hé lộ

Một phía người

Tôi phía mình tôi.

Nhìn tổng thể bài thơ "Đi hết hoàng hôn", các dòng thơ khoáng đạt và tự nhiên, câu thơ dài ngắn tự do, nhưng không quá vênh nhau về số tiếng, gợi cảm giác của một sự di chuyển "cùng đi hết hoàng hôn" của hai con người, tuy có vẻ xa lạ mà vẫn đồng hành, thương mến. Phút giây đi đường ngẫu nhiên, vô tình thoảng qua mà gợi cấu tứ cho bài thơ có được ý tình sâu xa và triết lý về tình yêu, về kiếp người quả thật là không dễ. Thật vậy, bài thơ đã mở ra nhiều chiều kích suy tưởng, cảm nhận tùy vào sự trải nghiệm của mỗi người.

LÊ THÀNH VĂN

Nguồn Hải Dương : https://baohaiduong.vn/cam-thuc-thoi-gian-qua-mot-cuoc-dong-hanh-405628.html