Cần tỉnh táo khi tiêu dùng trong thời đại tiếp thị số

8 giờ trướcBài gốc

Ảnh minh họa

Khi thuật toán có thể đọc vị cảm xúc và hành vi của chúng ta, sự tỉnh táo trở thành "tấm khiên" duy nhất giúp phụ nữ tránh khỏi bẫy tiếp thị và tiêu dùng thiếu kiểm soát trong thế giới số.

Khi công nghệ "đọc vị" túi tiền và cảm xúc

Trong thời đại công nghệ 4.0, người tiêu dùng dành nhiều thời gian để tiếp xúc với các nguồn thông tin trên mạng xã hội, ứng dụng giải trí. Chỉ với một chiếc điện thoại kết nối internet, họ có thể thoải mái lựa chọn, so sánh và đặt hàng ngay tại nhà. Chính vì vậy, các nhãn hàng và tiểu thương đã tận dụng kênh quảng cáo này để tiếp cận và quảng bá sản phẩm. Tuy nhiên, bên cạnh sản phẩm chính hãng, đảm bảo an toàn, lại có rất nhiều sản phẩm thổi phồng công dụng, chứa chất độc hại, chất cấm gây ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng.

Chị Nguyễn Thanh Hương (phố Quan Nhân, Thanh Xuân, Hà Nội) chia sẻ: "Nếu trước đây, khi mua sắm quần áo, mỹ phẩm, tôi thường có thói quen rủ bạn bè dạo phố, ghé cửa hàng và thử trực tiếp. Ngày nay, nhiều trang thương mại điện tử đã liên kết với các nhãn hàng, mở các gian hàng online và tổ chức hoạt động live bán hàng (livestream). Điều này giúp ích cho những người có ít thời gian, không thể trực tiếp đi xem và mua sắm. Theo thói quen tiêu dùng, phụ nữ thường so sánh giá cả, mẫu mã sản phẩm khi mua sắm. Đặc biệt, họ chú ý đến các sản phẩm có lượt người mua nhiều, có đánh giá tốt hoặc đã được người thân sử dụng. Tôi tranh thủ lúc nghỉ trưa, đêm khuya để theo dõi các phiên live bán những sản phẩm đang có ý định mua. Tuy nhiên, có những lúc tôi quá đà, mua các sản phẩm không cần thiết chỉ vì ham mức giá sale hấp dẫn, mà không để ý công dụng hay sự cần thiết của sản phẩm".

Ảnh minh họa

Thực tế, sản phẩm mua sắm trực tuyến thường được các nhãn hàng gây dựng thương hiệu và tạo niềm tin tốt để giữ chân khách hàng. Để tạo niềm tin từ khách hàng, một số nhãn hàng đã tận dụng người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội (KOL, KOC) làm đại diện sản phẩm hoặc mượn danh hợp tác với người nổi tiếng để quảng bá. Tuy nhiên, bên cạnh những doanh nghiệp chân chính, còn có không ít đơn vị, nhãn hàng lợi dụng hình ảnh, uy tín của người nổi tiếng để "gài bẫy" lòng tin, tiêu thụ hàng giả, kém chất lượng. Sự bùng nổ của mua sắm trên không gian mạng là cơ hội lớn cho các đơn vị sản xuất kinh doanh, nhưng cũng là "miếng bánh ngon" cho các đối tượng xấu.

Bên cạnh đó, trong kỷ nguyên tiếp thị số, các nhãn hàng không chỉ quảng cáo đại trà như trước mà còn dùng công nghệ để "đọc vị" hành vi tiêu dùng của từng người. Mỗi lượt tìm kiếm, mỗi cú nhấp chuột hay vài giây dừng lại xem một video đều được hệ thống ghi nhận và phân tích. Từ đó, quảng cáo được "cá nhân hóa" - nghĩa là sản phẩm bạn thấy trên màn hình chính là thứ bạn đang quan tâm hoặc từng do dự chưa mua. Phụ nữ, đặc biệt là nhóm khách hàng yêu thích làm đẹp, chăm sóc bản thân, dễ trở thành "đối tượng vàng" của tiếp thị số. Cảm xúc hứng khởi, niềm tin vào lời khuyên của người nổi tiếng hay sự sợ bỏ lỡ cơ hội "mua được giá hời" khiến nhiều người vô tình rơi vào bẫy mua sắm quá đà hoặc chọn phải sản phẩm không đảm bảo chất lượng.

Đừng để lòng tin bị lợi dụng

Lợi dụng sự thiếu hiểu biết và tâm lý "làm đẹp" của phụ nữ, nhiều sản phẩm được thổi phồng đã thành công đưa vào thị trường và tiêu thụ. Điều đáng lo ngại nhất là các sản phẩm này có thể chứa các chất gây hại sức khỏe. Điển hình như vụ kẹo Kera chứa chất Sorbitol có hại đến sức khỏe người dùng khi có thể gây rối loạn tiêu hóa. Gần đây, các sản phẩm "thực phẩm bảo vệ sức khỏe giảm cân" như Super Detox X3, X7, X1000 của Võ Thị Ngọc Ngân (Ngân 98) bị phát hiện chứa sibutramine và phenolphthalein - hai chất bị cấm do gây rối loạn tim mạch, huyết áp và nguy cơ ung thư.

Từ đầu năm đến nay, liên tục xảy ra các vụ bắt giữ đối tượng lợi dụng niềm tin người tiêu dùng để bán sản phẩm giả, sản phẩm kém chất lượng. Cụ thể như vào tháng 4, Bộ Công an khởi tố Phạm Quang Linh (Quang Linh Vlog) và Nguyễn Thị Thái Hằng (Hằng Du Mục) cùng ba đối tượng liên quan do sai phạm trong sản xuất hàng giả, lừa dối khách hàng. Sản phẩm "kẹo rau củ Kera" với lời quảng cáo hoa mỹ "một viên kẹo bằng một đĩa rau" và được quảng cáo rầm rộ bởi Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên.

Vào cuối tháng 5, Công an tỉnh Đồng Nai ra quyết định khởi tố vụ án "Sản xuất, buôn bán hàng giả" tại Công ty CP Nhà máy y tế EBC Đồng Nai, liên quan đến Công ty TNHH TM-DV VB Group - nơi ông Nguyễn Quốc Vũ (người đại diện pháp luật) - chồng của KOL Đoàn Di Băng (1,7 triệu người theo dõi trên Tiktok). Tháng 6, Công an tỉnh Ninh Bình bắt giữ Lê Văn Hải, chủ kênh TikTok "Gia đình Hải Sen với 2,6 triệu lượt theo dõi" về hành vi buôn bán hàng giả…

Theo bác sĩ Dương Minh Tuấn (Bệnh viện Bạch Mai), sibutramine từng được sử dụng trong thuốc điều trị béo phì vì có tác dụng ức chế trung tâm thèm ăn, giúp người dùng giảm cân nhanh. Tuy nhiên, vì các tác dụng phụ nghiêm trọng, Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) và Cơ quan Y tế châu Âu (EMA) đã rút toàn bộ thuốc chứa sibutramine khỏi thị trường từ năm 2010. Tại Việt Nam, Bộ Y tế cũng cấm tuyệt đối sibutramine. Dù vậy, nhiều cơ sở vẫn lén lút trộn chất này vào thuốc giảm cân để tạo hiệu quả "ảo" và gây hiểu lầm về tác dụng của sản phẩm. Bác sĩ Tuấn khuyến cáo, giảm cân bền vững phải dựa trên nguyên tắc khoa học như tăng vận động, điều chỉnh bữa ăn hợp lý.

Theo khuyến cáo từ các chuyên gia, người tiêu dùng, đặc biệt là chị em phụ nữ cần có sự tỉnh táo, chủ động tìm hiểu thông tin và lựa chọn sản phẩm từ nguồn uy tín để tránh bị mắc bẫy quảng cáo. Bên cạnh đó, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ từ lực lượng chức năng, phối hợp cùng các sàn thương mại điện tử trong việc quản lý, kiểm soát các sản phẩm được quảng bá và bày bán trên các cửa hàng online. Đồng thời, các nhà sản xuất uy tín cũng cần có các biện pháp bảo vệ thương hiệu và đưa ra các sản phẩm chất lượng, tạo dựng lòng tin bền vững từ người tiêu dùng trước làn sóng hàng giả, hàng kém chất lượng.

Thương mại điện tử Việt Nam tăng trưởng bùng nổ

Thị trường thương mại điện tử Việt Nam đang chứng kiến tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ chưa từng có. Năm 2024, tổng giá trị hàng hóa giao dịch trên 5 nền tảng lớn nhất gồm Shopee, Lazada, TikTok Shop, Tiki và Sendo đạt khoảng 318,9 nghìn tỷ đồng (tương đương 12,6 tỷ USD), tăng gần 37% so với năm trước. Sản lượng hàng hóa bán ra vượt 3,4 tỷ sản phẩm, tăng hơn 50%. Tính chung toàn thị trường, quy mô thương mại điện tử Việt Nam ước đạt 22 tỷ USD, đứng thứ ba khu vực Đông Nam Á, với tỷ trọng bán lẻ trực tuyến chiếm khoảng 10% tổng doanh số bán lẻ hàng hóa và dịch vụ. Các chuyên gia dự báo, năm 2025, con số này sẽ tiếp tục tăng khoảng 20-25%.

Thùy Linh

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/can-tinh-tao-khi-tieu-dung-trong-thoi-dai-tiep-thi-so-20251110165216901.htm