'Cánh tay phải' ra đi, ông Zelensky đứng trước thử thách sinh tồn

2 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh Ukraine vẫn chìm trong chiến tranh, sự ra đi của người đứng đầu bộ máy quyền lực thứ hai không chỉ là câu chuyện nhân sự, mà còn là thử thách chính trị lớn nhất đối với ông Zelensky kể từ khi nhậm chức hơn 6 năm trước. Giờ đây, dư luận đặt câu hỏi: việc ông Yermak rời chức khiến Tổng thống Ukraine yếu đi hay giúp ông củng cố quyền lực?

Ông Yermak ra đi, Kyiv rung chuyển

Từ năm 2019, ông Yermak gần như là “bóng ma quyền lực” bên cạnh Tổng thống Zelensky. Với tư cách Chánh văn phòng Tổng thống, ông xuất hiện trong hầu hết các cuộc gặp của nguyên thủ quốc gia, dẫn đầu các phái đoàn ngoại giao và điều phối toàn bộ các hoạt động chính trị, quân sự và ngoại giao của Kyiv. Nhiều nhà phân tích mô tả ông như một “thủ tướng ngầm”, người có khả năng quyết định ai sẽ phục vụ trong chính phủ của Tổng thống và là cố vấn chiến lược trong các quyết sách quan trọng.

Ông Andriy Yermak, Chánh văn phòng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: AFP

Sự nghiệp Yermak sụp đổ chỉ trong một ngày 28-11, khi lực lượng chống tham nhũng bất ngờ khám xét nhà riêng ông. Đây là quan chức cấp cao nhất bị kéo vào nghi án nhận hối lộ trong lĩnh vực năng lượng, ngành vốn ảnh hưởng trực tiếp đến ngân sách quốc gia. Sự kiện này không chỉ đơn thuần là vấn đề cá nhân. Ukraine đang chịu áp lực ngày càng lớn từ Mỹ về tiến trình đàm phán hòa bình, một kế hoạch được cho là có nhiều điểm bất lợi cho Kyiv. Chỉ vài ngày trước đó, ông Yermak còn dẫn đầu phái đoàn Ukraine tại Geneva, gặp phái đoàn Mỹ do Ngoại trưởng Marco Rubio dẫn dắt để bàn về đề xuất mới của Nhà Trắng.

Dù Tổng thống Zelensky khẳng định ông “biết ơn Yermak vì luôn đại diện lập trường Ukraine một cách chính xác và đầy tinh thần yêu nước”, dư luận trong nước đã phân hóa mạnh mẽ. Ông Yermak từ lâu được xem là “điểm tụ của mọi bất mãn”: các bê bối tham nhũng, mâu thuẫn với giới tướng lĩnh và những quyết sách quân sự gây tranh cãi khiến hình ảnh ông Zelensky phần nào bị tổn hại. Sự ra đi của ông Yermak vì vậy vừa được hoan nghênh, vừa đặt ra câu hỏi về sự ổn định trung tâm quyền lực Kyiv.

Tổng thống Zelensky mạnh lên hay yếu đi?

Các chuyên gia cho rằng việc ông Yermak bị điều tra là minh chứng cho sức mạnh các thiết chế dân chủ Ukraine, ngay cả giữa chiến tranh. Kyiv Independent nhận định: “Ngay người quyền lực nhất cũng không nằm ngoài pháp luật”, phản ánh khả năng điều tra độc lập trong bối cảnh khốc liệt.

Tuy nhiên, với Tổng thống Zelensky, vấn đề phức tạp hơn nhiều. Ông Yermak không chỉ là cố vấn thân cận mà còn là đồng minh chiến lược, người điều hành các nỗ lực ngoại giao, phối hợp các quyết sách quan trọng và dẫn đầu nhiều phái đoàn đàm phán quốc tế. Một cựu quan chức Kyiv nhận định: “Đây là quyết định đúng nhưng quá muộn. Người dân sẽ tự hỏi Tổng thống biết gì, và biết từ bao giờ”.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (phải) và Chánh Văn phòng Tổng thống Ukraine Andriy Yermak trong cuộc họp tại Cung điện Zarzuela ở Madrid vào ngày 18-11. Ảnh: AFP

Mặt khác, sự ra đi của ông Yermak cũng giúp Tổng thống Zelensky tháo bỏ một “gánh nặng chính trị”. Nhiều nghị sĩ trong đảng Người Phục vụ Nhân dân từng đe dọa rời đảng nếu ông Yermak còn tại vị, ngay lập tức ca ngợi Tổng thống vì hành động quyết đoán. Điều này giúp ông khôi phục phần nào uy tín trong nước, giảm bớt chia rẽ nội bộ.

Nhưng xét về vận hành quyền lực, đây là một lỗ hổng lớn. Ông Yermak là người mà Tổng thống Zelensky tin tưởng tuyệt đối. Việc tìm người thay thế, đặc biệt trong lúc chiến tranh chưa kết thúc và các vòng đàm phán với Mỹ, EU vẫn đang diễn ra là thách thức không nhỏ. Ông Yermak vốn được giao nhiệm vụ dẫn đầu phái đoàn Ukraine trong vòng đàm phán tại Mỹ vào cuối tuần này. Sự vắng mặt của ông tạo ra khoảng trống quan trọng, vừa là rủi ro đối nội, vừa ảnh hưởng tới ngoại giao.

Khi bất ổn nội bộ trở thành cơ hội chiến lược

Không ngạc nhiên khi Nga nhanh chóng tận dụng cơ hội. Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov, tuyên bố: “Bất ổn chính trị ở Ukraine đang gia tăng từng ngày”, ám chỉ sự mất kiểm soát của ông Zelensky. Với Moscow, bất kỳ dấu hiệu rạn nứt nào trong bộ máy Kyiv đều được khai thác như bằng chứng về sự suy yếu của chính quyền Ukraine.

Ở châu Âu, phản ứng cũng đầy lo ngại. Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk mô tả việc sa thải ông Yermak trùng ngày Thủ tướng Hungary Viktor Orban đến Moscow là “một sự kết hợp chết người” đối với nỗ lực thống nhất lập trường phương Tây về Ukraine.

Ông Andriy Yermak (trái) tại cuộc họp báo sau đàm phán ở Geneva với Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio ngày 23-11. Ảnh: THX

Hình ảnh Ukraine trong mắt các chính trị gia Mỹ trở nên mong manh hơn. Quốc hội Mỹ vốn chia rẽ sâu sắc về viện trợ quân sự; nghi án tham nhũng cấp cao vào thời điểm nhạy cảm càng làm các tiếng nói phản đối mạnh hơn. Ngay cả các đồng minh truyền thống cũng có thể xem đây là dấu hiệu cho thấy sự ổn định chính trị Kyiv không vững chắc.

Về đối nội, phản ứng của người dân Ukraine khá phức tạp. Một bộ phận xem đây là dấu hiệu tốt của việc chống tham nhũng mạnh tay, nhưng bộ phận khác nghi ngờ độ minh bạch của chính quyền và lo rằng sự hỗn loạn này báo hiệu điều tệ hơn trong bộ máy quyền lực. Điểm nguy hiểm nhất không nằm ở việc ông Yermak có tội hay không, mà là hình ảnh trung tâm đầu não Kyiv rối loạn ngay giữa thời điểm quan trọng của chiến tranh và đàm phán quốc tế.

Trong một cuộc chiến mà từng quyết định mang tính sống còn, sự ra đi của ông Yermak có thể là cơ hội tái thiết bộ máy, nhưng cũng có thể là dấu mốc khiến cán cân quyền lực tại Ukraine thay đổi bất ngờ. Đối với Tổng thống Zelensky, thử thách chưa bao giờ lớn đến vậy, mạnh lên khi dám xử lý vấn đề nội bộ, nhưng cũng yếu đi vì mất đi cố vấn và đồng minh chiến lược hàng đầu.

PHẠM NGỌC

Nguồn Gia Lai : https://baogialai.com.vn/canh-tay-phai-ra-di-ong-zelensky-dung-truoc-thu-thach-sinh-ton-post573830.html