Kỳ 2: Đối ngoại Biên phòng - Dòng riêng giữa nguồn chung
Trải dài qua 8 tỉnh của Việt Nam và 9 tỉnh của Campuchia, tuyến biên giới đất liền hai nước mang một đặc điểm rất đa dạng về địa hình, từ những khu vực rừng núi hùng vĩ của Tây Nguyên đến vùng sông nước và hệ thống kênh rạch chằng chịt ở Tây Nam Bộ. Cùng với đó, cộng đồng dân cư hai bên sinh sống đan xen, thường xuyên giao lưu và có sự giao thoa văn hóa sâu sắc. Chính sự đa dạng và gắn kết này đã đặt ra thách thức lớn trong công tác phối hợp quản lý và bảo vệ biên giới của các lực lượng hai nước.
Thiếu tướng Trần Ngọc Hữu, Phó Tư lệnh BĐBP, Bộ Quốc phòng Việt Nam và Trung tướng Sin Sokha, Cục trưởng Cục Biên giới, Bộ Tổng Tư lệnh Quân đội Hoàng gia Campuchia kí kết biên bản hội đàm ngày 17/10/2025. Ảnh: Đăng Bảy
Bên cạnh đó, trên toàn tuyến biên giới đất liền Việt Nam - Campuchia có 49 cặp cửa khẩu, bao gồm 10 cặp cửa khẩu quốc tế, 11 cặp cửa khẩu chính và 28 cặp cửa khẩu phụ. Ngoài ra, còn có 16 lối mở biên giới phục vụ cho các hoạt động xuất nhập khẩu, mua bán, trao đổi hàng hóa, xuất nhập cảnh người và phương tiện vận tải qua biên giới hai nước. Năm 2024, tổng kim ngạch thương mại song phương Việt Nam - Campuchia đạt khoảng 10,2 tỷ USD, tăng hơn 3% so với năm 2023. Riêng 8 tháng của năm 2025, thương mại hai chiều đạt gần 8 tỷ USD. Hai bên phấn đấu đưa kim ngạch thương mại song phương sớm đạt và vượt mốc 20 tỷ USD. Biên giới Việt Nam - Campuchia đã trở thành “bàn đạp” trong thúc đẩy hợp tác phát triển Hành lang kinh tế Đông - Tây và khu vực Tiểu vùng sông Mekong mở rộng.
Những yêu cầu mới này đòi hỏi công tác phối hợp giữa lực lượng bảo vệ biên giới hai nước không chỉ dừng lại ở nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, mà cần phải tăng cường các cơ chế phối hợp bền vững ngay từ cơ sở. Bộ Tư lệnh BĐBP đã chỉ đạo BĐBP các tỉnh biên giới Việt Nam - Campuchia phối hợp với các Tiểu khu Quân sự, Bộ Chỉ huy Hiến binh và Ty Công an các tỉnh biên giới liền kề triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các văn kiện về biên giới mà lãnh đạo cấp cao hai nước đã ký kết. Đồng thời, duy trì thường xuyên, hiệu quả cơ chế hội đàm, gặp gỡ định kỳ ở các cấp; phối hợp chặt chẽ, đồng bộ trên các mặt công tác nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ biên giới; tăng cường hiệu lực thực thi pháp luật, đấu tranh phòng chống tội phạm; đẩy mạnh cơ chế phối hợp phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn; phổ biến, giáo dục pháp luật; kết nghĩa hai bên biên giới... theo đúng tinh thần các Thỏa thuận hợp tác Biên phòng đã ký kết giữa Bộ Tư lệnh BĐBP Việt Nam với lực lượng bảo vệ biên giới Campuchia.
Cuối tháng 10/2025, Hội đàm giữa Bộ Tư lệnh BĐBP Việt Nam và Cục Biên giới, Bộ Tổng Tư lệnh Quân đội Hoàng gia Campuchia được tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh. Hai bên đã cùng nhau đánh giá kết quả công tác phối hợp trong thời gian qua và thống nhất nhận thức rằng, với các cơ chế phối hợp nghiêm túc, tin cậy giữa lực lượng bảo vệ biên giới hai nước, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở khu vực biên giới luôn ổn định; hoạt động xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu diễn ra nền nếp, đúng pháp luật; kinh tế, văn hóa, xã hội có những bước tiến vững chắc, góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của hai quốc gia. Hai bên cũng đặc biệt ghi nhận, hoạt động kết nghĩa hai bên biên giới, trao đổi đoàn, giao lưu sĩ quan trẻ... là những hoạt động tạo dấu ấn để hai bên cùng nhau xây dựng biên giới hòa bình, ổn định, cùng phát triển.
Cách đây 11 năm, ngày 6/6/2014, Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Hoa Lư, BĐBP tỉnh Bình Phước (nay là BĐBP tỉnh Đồng Nai), Việt Nam và Tiểu đoàn 204 BĐBP thuộc Tiểu khu Quân sự tỉnh Karatie, Campuchia tổ chức kết nghĩa. Đây là cặp kết nghĩa đồn - trạm đầu tiên, đánh dấu một bước quan trọng trong việc giao lưu công tác chính trị giữa lực lượng bảo vệ biên giới hai nước. Mô hình này được lan tỏa trên toàn tuyến, đến nay đã có 32 cặp đồn - trạm tổ chức kết nghĩa. Từ sự gắn kết này, hai bên đã nâng cao hiệu quả phối hợp giải quyết các vấn đề chung và các vấn đề cụ thể ở từng địa bàn. Từ đầu năm 2025 đến nay, các lực lượng hai bên đã phối hợp thực hiện được 30 lần tuần tra song phương; trao đổi thông tin, phối hợp bắt giữ, xử lý trên 1.000 vụ vi phạm pháp luật.
Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng cửa khẩu Đắk Ruê, BĐBP tỉnh Đắk Lắk, BĐBP Việt Nam và lực lượng bảo vệ biên giới tỉnh Mondulkiri, Campuchia tuần tra bảo vệ biên giới. Ảnh: Ngọc Lân
Đối với mô hình “Kết nghĩa cụm dân cư hai bên biên giới”, xã Mỹ Quý Tây, huyện Ðức Huệ, tỉnh Long An (nay là tỉnh Tây Ninh), Việt Nam và xã Som Roông, huyện Chanh T’ria, tỉnh Svay Riêng, Campuchia đã trở thành cặp cụm dân cư kết nghĩa đầu tiên vào ngày 4/3/2013. Và đến nay, toàn tuyến đã có 45 cặp trở nên thân thuộc, gắn bó với mục tiêu “Nhân dân là chủ thể, là đối tượng được hưởng thụ trong mọi hoạt động hợp tác của hai bên” của những người lính Biên phòng. Hoạt động kết nghĩa này đã hiện thực hóa tinh thần “láng giềng tốt đẹp” trong phương châm quan hệ đã được hai nước thống nhất, tạo “sợi dây gắn kết” vô cùng bền chặt giữa nhân dân biên giới hai nước,
Cùng với “Kết nghĩa cụm dân cư hai bên biên giới”, Chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn biên phòng” là một ví dụ sinh động của tinh thần “bền vững lâu dài” trong phương châm của quan hệ hai nước. Mô hình mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc này của BĐBP đã vượt qua giới hạn địa lý để đến với học sinh có hoàn cảnh khó khăn ở biên giới Campuchia, tô thắm thêm hình ảnh "Bộ đội Cụ Hồ" nhân hậu, sẻ chia trong lòng nhân dân nước bạn, gieo mầm hữu nghị vào thế hệ trẻ Campuchia. Hơn 1.000 lượt học sinh Campuchia trong chương trình đã có tương lai tốt đẹp hơn, được tiếp thêm hy vọng và chắp cánh cho các em vững bước đến trường.
Trên biên giới Việt Nam - Campuchia, từ năm 2017 đến nay, các hoạt động giao lưu hữu nghị biên giới các cấp đều đặn được tổ chức. Trong đó, Giao lưu hữu nghị Quốc phòng biên giới Việt Nam - Campuchia lần thứ nhất năm 2022 đã góp phần đặt nền móng vững chắc, nâng tầm hợp tác quốc phòng, duy trì sự ổn định và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững cho vùng biên giới chung. Lấy người dân làm trung tâm của mọi công tác phối hợp, chính vì vậy, các hoạt động của giao lưu đều hướng đến nhân dân, đến thế hệ trẻ của hai nước. Các công trình hữu nghị đã được sử dụng hiệu quả, phục vụ cuộc sống của nhân dân.
Trên cơ sở những kết quả đã đạt được, Giao lưu hữu nghị Quốc phòng biên giới Việt Nam - Campuchia lần thứ hai tiếp tục được tổ chức tại tỉnh Tây Ninh (Việt Nam) và tỉnh Svay Riêng (Campuchia) trong hai ngày 13 và 14/11/2025 đóng vai trò quan trọng trong quan hệ giữa hai Đảng, hai Nhà nước, hai Quân đội và rất có ý nghĩa đối với cấp ủy, chính quyền, lực lượng vũ trang và nhân dân hai bên biên giới. Chương trình mang thông điệp khẳng định biên giới trên đất liền Việt Nam - Campuchia không chỉ đóng vai trò xác định ranh giới lãnh thổ của mỗi nước mà đã thực sự là không gian hợp tác và phát triển, là cầu nối của tình đoàn kết, hữu nghị giữa hai nước và cấp ủy, chính quyền, lực lượng vũ trang và nhân dân hai bên biên giới.
Trung tướng Nguyễn Anh Tuấn, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy BĐBP bày tỏ: “Tôi cho rằng, hoạt động này không chỉ nhằm mục đích giao lưu quân sự, quốc phòng, mà còn là dịp để thắt chặt tình đoàn kết, hữu nghị; thúc đẩy hợp tác thực chất giữa chính quyền địa phương, nhân dân và lực lượng bảo vệ biên giới hai nước, cùng nhau bảo vệ biên giới hiệu quả và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân hai bên biên giới. Qua đó, góp phần tăng cường lòng tin chiến lược, làm sâu sắc hơn quan hệ hữu nghị, hợp tác toàn diện giữa hai nước; để mối quan hệ đặc biệt của hai dân tộc Việt Nam - Campuchia sẽ tiếp tục “là sự biểu hiện rực rỡ của mối tình hữu nghị thân thiết và đoàn kết chiến đấu” như Chủ tịch Hồ Chí Minh và Quốc vương Nô-rô-đôm Xi-ha-núc đã khẳng định".
Những chia sẻ của Trung tướng Nguyễn Anh Tuấn cũng một lần nữa cho thấy những câu chuyện ân tình, những di sản để lại của thế hệ trước chính là niềm tự hào để thế hệ sau bước tiếp. Những ân tình đó có thể ẩn sâu ở đâu đó dưới những bình yên của cuộc sống, bên cạnh dòng sông Mekong hiền hòa và trong trái tim những người dân, những cán bộ, chiến sĩ thuộc các lực lượng vũ trang hai nước. Dòng sông ấy có thể có lúc nước lớn, nước ròng, nhưng chẳng bao giờ có thể cạn, sẽ chảy mãi, như mạch nguồn ân tình giữa hai dân tộc, chảy mãi từ thế hệ này qua thế hệ khác và chảy mãi đến muôn đời.
Đặng Tuệ Lâm