TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh.
Theo kế hoạch, ngày 1/3/2025, các bộ, ngành chính thức hoạt động theo bộ máy mới. Sau tinh gọn, khối Chính phủ còn 14 bộ, 3 cơ quan ngang bộ; giảm 5 bộ và 4 cơ quan trực thuộc... Có thể nói, bộ máy thực thi mục tiêu tăng trưởng rất thách thức, trên 8%, trong năm nay đã hiện diện?
Điều đầu tiên phải khẳng định, việc hoàn thiện bộ máy, tổ chức một cách thần tốc, quyết liệt là điểm rất thuận để thực hiện nhiệm vụ tăng trưởng cao và một nhiệm vụ khác quan trọng không kém là tiếp tục cải cách thể chế, hoàn thiện pháp lý... trong năm nay.
Thứ nhất, dù là tổ chức, bộ máy mới, nhưng không phải điểm xuất phát từ con số không. Nỗ lực cải cách thể chế, hạ tầng những năm qua đã tạo được những nền tảng khá vững vàng cho những thay đổi. Ngay cả với các dự án lớn đang được thúc đẩy tiến độ, tốc độ, đòi hỏi những cơ chế, chính sách đặc thù, như dự án đường sắt tốc độ cao hay Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận, cũng đã được bắt đầu từ trước, tạm dừng, giờ khởi động lại, nên có cơ sở để đẩy nhanh...
Thứ hai, cho dù áp lực của bộ máy là có, nhưng chính đó là động lực, dư địa để bộ máy mới, cũng như từng vị trí mới khẳng định bản thân. Phải thẳng thắn, cơ chế giám sát, thúc đẩy công việc qua các tổ công tác, có thể coi là những lực lượng đặc nhiệm, đang thể hiện rõ cách thức làm việc là đánh giá theo kết quả cuối cùng, thay vì quy trình, cũng sẽ thúc đẩy nhân sự mới nhanh chóng tiếp cận công việc, đẩy nhanh tiến độ.
Đây chính là điểm rất thuận cho mục tiêu tăng trưởng cao trong năm nay, khi các công việc, nhiệm vụ của bộ máy sẽ được thực hiện với nguyên tắc đánh giá theo kết quả cuối cùng.
Có thách thức không, thưa ông?
Tất nhiên là có thách thức.
Để đẩy nhanh tiến độ công việc, thì yêu cầu phải là rõ việc, rõ người, rõ quyền hạn, rõ chức tránh. Trong bối cảnh có sự luân chuyển, thay đổi vị trí công việc, dù công tác chuẩn bị rất mạnh mẽ, Chính phủ đang yêu cầu rất cụ thể là không để xảy ra khoảng trống trong công việc, nhưng cũng có thể có những lấn cấn. Điều này đến từ độ trễ khi tiếp nhận công việc mới và cả tâm lý con người trước những thay đổi.
Hơn thế, mục tiêu tăng trưởng cao để tạo nền tảng cho giai đoạn phát triển tiếp theo cũng là thách thức cho bộ máy mới. Nhiệm vụ nặng nề, mới, nhưng lại được thực hiện trong bối cảnh bộ máy, con người, luật lệ, cơ chế chính sách thay đổi. Hiện tại, có thể nói, kế hoạch tinh gọn bộ máy mới ở giai đoạn đầu, có thể bắt đầu gọn, nhưng sẽ còn phải tinh. Có thể cần thêm thời gian để bộ máy mới đạt được đòi hỏi về tinh.
Vì vậy, yêu cầu lúc này là, đúng như Thủ tướng khẳng định, cần rõ việc, rõ chức năng, để qua đó, vận hành bộ máy mới mạnh mẽ, quyết liệt và tập trung. Theo tôi, đó là chìa khóa để thực hiện các mục tiêu rất thách thức.
Trở lại bài toán tăng trưởng năm nay, theo ông, lời giải cần được nhìn nhận thế nào?
Theo tôi, bài toán tăng trưởng cần có nhiều kịch bản để ứng xử với một thế giới bất định, để có cơ hội thì thúc đẩy, có khó khăn thì giảm thiểu tác động bất lợi.
Những tác động bên ngoài thách thức hơn. Các chuyên gia đã phân tích nhiều, có cả tác động bất lợi và cơ hội từ thương chiến, từ kinh tế toàn cầu... Chúng ta đều biết, chính sách thuế quan của nước lớn được đẩy mạnh thì có nhiều tác động không thuận, có thể ảnh hưởng đến dòng chảy thương mại, đầu tư, tài chính toàn cầu, mà nền kinh tế mở như Việt Nam sẽ chịu cả tác động trực tiếp, lẫn gián tiếp.
Bài học từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung năm 2018-2019 vẫn còn giá trị, ở góc độ nỗ lực giải trình để tận dụng cơ hội từ sự đối đầu của các nước lớn, dù vấn đề phức tạp hơn, nhất là việc kiểm soát sẽ theo chuỗi cung ứng, chứ không chỉ là quốc gia.
Tuy nhiên, thế giới vẫn đang nhìn nhận, trong xu thế chuyển dịch chuỗi cung ứng, Việt Nam vẫn là địa chỉ hấp dẫn, nhưng cũng thấy rõ hơn yêu cầu cải cách thể chế, cải cách môi trường đầu tư, kinh doanh.
Vì vậy, để tăng trưởng, yêu cầu vẫn là cần ổn định vĩ mô, ứng xử khéo léo với đối tác và đặc biệt là gia tăng nội lực. Các chính sách vẫn là kích cầu tiêu dùng, đầu tư, thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp, bằng chính sách môi trường ổn định, bằng một chính sách tiền tệ hợp lý, lãi suất, tỷ giá và cả sự hỗ trợ mạnh mẽ hơn về tài khóa.
Tôi muốn chia sẻ thông tin, trong cuộc làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về mục tiêu tăng trưởng đặt ra cho năm 2025 ở mức 8% trở lên, tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng hai con số trong những năm tiếp theo, với sự tham gia của một số chuyên gia kinh tế trong tuần vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhắc tới yêu cầu cần tiếp tục cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh, yêu cầu đưa môi trường đầu tư, kinh doanh phấn đấu giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính; giảm ít nhất 30% chi phí kinh doanh, đặc biệt là hải quan, chi phí tuân thủ quy định, chi phí không chính thức; bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết; phấn đấu trong vòng 2-3 năm, môi trường đầu tư của Việt Nam nằm trong Top 3 của ASEAN.
Rõ ràng, các nhiệm vụ, giải pháp để thực hiện tăng trưởng cao trong năm nay không chỉ là việc của một năm, mà quan trọng hơn, mục tiêu xác định rất rõ là tạo dựng nền tảng tốt cho sự phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn tới.
Tăng cường năng lực cho bộ máy qua cải cách, tinh gọn cũng để phục vụ mục tiêu dài hạn trên, thưa ông?
Đúng vậy. Tương tự, các nỗ lực hoàn thiện khung khổ pháp lý, như Quốc hội đã ban hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật sẽ chuẩn bị cho những cải cách thể chế mạnh mẽ tới đây.
Ngay cả việc thúc đẩy đầu tư công cũng rất rõ là không chỉ cố gắng giải ngân đúng kế hoạch, mà còn vào các dự án hạ tầng quan trọng, tạo tính lan tỏa trong phát triển của giai đoạn tới.
Đây là những việc cần tiếp tục và vẫn phải với nguyên tắc là rõ người, rõ việc, rõ quyền hạn, rõ trách nhiệm...
Quan điểm của tôi, cần có cơ chế để thúc đẩy động lực cho bộ máy, công chức như tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia...
Khánh An