Nếu trước đây, các doanh nghiệp và hợp tác xã (HTX) chủ yếu là đối tượng thụ hưởng, thì nay đã chủ động trở thành “cánh tay nối dài” hiệu quả của hệ thống khuyến nông. Bằng khả năng nắm bắt nhanh công nghệ, nhiều cơ sở vươn lên trở thành lực lượng tiên phong trong ứng dụng khuyến nông số.
Một ví dụ điển hình là Công ty TNHH MTV Xuất nhập khẩu 2/9 Đắk Lắk (Simexco Daklak). Quản lý hơn 50.000 hộ nông dân trong vùng nguyên liệu cà phê bền vững, doanh nghiệp này triển khai ứng dụng chatbox AI trên nền tảng Zalo để tư vấn trực tiếp về kỹ thuật canh tác, sử dụng phân bón, phòng trừ sâu bệnh theo tiêu chuẩn IPM. Cùng với đó, fanpage và các kênh tương tác trực tuyến giúp hình thành hệ sinh thái số đồng bộ, đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn không gây mất rừng (EUDR) của thị trường quốc tế.
Không chỉ các doanh nghiệp lớn, nhiều HTX đang mạnh dạn đổi mới. HTX Nông nghiệp dịch vụ Thanh Bình Ea Sar (Đắk Lắk) tổ chức tập huấn cho nông dân, đưa sản phẩm quả vải lên sàn thương mại điện tử và mở rộng quảng bá xuất khẩu. Giám đốc HTX Nông nghiệp dịch vụ Thanh Bình Ea Sar Nguyễn Văn Bình chia sẻ: “Mục tiêu của HTX là sản xuất theo chuỗi giá trị, nâng cao chất lượng và mẫu mã để phục vụ xuất khẩu. Nhờ có sự đồng hành của ngành khuyến nông trong tập huấn kỹ thuật và ứng dụng chuyển đổi số, sản phẩm của HTX đáp ứng tốt các yêu cầu từ đối tác”.
Hay như tại HTX Sản xuất Dịch vụ - Du lịch chiếu cói An Cư (tỉnh Phú Yên cũ) kết hợp giữa khuyến nông và du lịch cộng đồng. Không chỉ hướng dẫn kỹ thuật trồng cói, HTX còn đào tạo xã viên kỹ năng làm thủ công mỹ nghệ, quảng bá sản phẩm qua mạng xã hội, kết nối với doanh nghiệp lữ hành để đưa du khách về với làng nghề.
Những cách làm sáng tạo ấy cho thấy chuyển đổi số đã trở thành công cụ hữu hiệu, giúp rút ngắn khoảng cách địa lý, giảm thiểu chi phí, đồng thời mở ra cơ hội thị trường rộng lớn cho nông sản.
“Đột phá về khoa học - công nghệ và chuyển đổi số sẽ là động lực then chốt giúp nông nghiệp Đắk Lắk bứt phá. Khuyến nông phải là cầu nối đưa tiến bộ kỹ thuật, sáng kiến từ các viện, trường, doanh nghiệp đến người dân”, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thiên Văn nhấn mạnh.
Thực tế cho thấy, Đắk Lắk còn chứng kiến sự lan tỏa của chuyển đổi số sang nhiều lĩnh vực khác. Trong nuôi trồng thủy sản, Chi cục Thủy sản và Biển đảo phối hợp hệ thống khuyến nông xây dựng 16 HTX, thúc đẩy liên kết và phát triển chuỗi giá trị bền vững. Đây là nền tảng để tiến tới ứng dụng rộng rãi khuyến nông trực tuyến, khuyến khích doanh nghiệp tham gia cung cấp giống, thức ăn, thuốc thú y, đồng thời bao tiêu sản phẩm cho nông dân.
Dù đạt được nhiều kết quả khả quan, quá trình chuyển đổi số trong nông nghiệp vẫn đối mặt không ít khó khăn. Theo đánh giá của ngành nông nghiệp địa phương này, đội ngũ cán bộ khuyến nông còn thiếu kiến thức về công nghệ số và các yêu cầu mới từ thị trường quốc tế. Cùng với đó, nhiều nông dân còn lúng túng khi tiếp cận ứng dụng thông minh, đòi hỏi phải có các chương trình đào tạo, tập huấn kỹ năng chuyển đổi số một cách bài bản.
Hạ tầng công nghệ cũng là điểm nghẽn. Hiện tỉnh Đắk Lắk vẫn chưa có cơ sở dữ liệu nông nghiệp dùng chung, dẫn đến tình trạng thông tin bị phân tán, thiếu liên kết. Điều này khiến việc triển khai nhật ký canh tác điện tử hay phần mềm giám sát truy xuất nguồn gốc trên diện rộng gặp nhiều trở ngại.
Để khuyến nông số thực sự trở thành bệ phóng, cần có chiến lược tổng thể với sự đầu tư đồng bộ từ hạ tầng công nghệ đến nguồn nhân lực. Song song đó, việc thay đổi tư duy và phương thức quản lý là điều kiện tiên quyết để bắt kịp xu thế của kỷ nguyên số.
Thái Hòa