Đợt bùng nổ IPO lần thứ ba
Thị trường chứng khoán Việt Nam từng chứng kiến hai làn sóng IPO lớn trong quá khứ. Lần đầu là năm 2007, lập đỉnh với 63 doanh nghiệp (tổng trị giá 2,55 tỷ USD) chủ yếu từ tiến trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, với các tên tuổi tiêu biểu như Vietcombank (VCB), Bảo Việt (BVH) hay DPM.
Làn sóng thứ hai diễn ra trong giai đoạn 2017-2018, bùng nổ về quy mô khi có hoạt động thoái vốn tại các doanh nghiệp nhà nước lớn như POW, OIL, BSR và sự trỗi dậy của các tập đoàn tư nhân hàng đầu như Vinhomes, VRE, Techcombank, HDBank.
Sau một giai đoạn dài trầm lắng, hoạt động IPO trở lại từ năm 2025 và hứa hẹn tiếp tục sôi động. Danh mục các thương vụ tiềm năng trải rộng trên nhiều lĩnh vực, từ tiêu dùng (Highland, Golden Gate), dịch vụ tài chính (TCBS, VPBankS, VPS, F88), giải trí (DatvietVAC), công nghệ (Misa, VNLife) cho tới bất động sản (VPL, TAL, Viettel IDC).
Theo Công ty cổ phần Chứng khoán VNDirect, nhiều động lực đang thúc đẩy đợt bùng nổ này. Các yếu tố chính bao gồm nền kinh tế vĩ mô ổn định, chính sách tiền tệ nới lỏng, kỳ vọng thị trường chứng khoán Việt Nam được FTSE Russell nâng hạng và các quy định pháp lý về IPO, thoái vốn được hoàn thiện.
Giảm sự chi phối của nhóm tài chính
Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển khách hàng cá nhân, Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, nhận định giai đoạn 2022-2024 thiếu vắng các thương vụ lớn. Từ năm 2025, làn sóng IPO các cổ phiếu mới và việc doanh nghiệp chuyển sàn từ UPCoM sang HOSE đã bổ sung nhiều cổ phiếu vốn hóa lớn cho thị trường.
Theo ông Minh, hoạt động IPO sẽ còn sôi động hơn nữa với hai động lực chính. Thứ nhất, các Nghị quyết 68 và 198 của Bộ Chính trị kích thích kinh tế tư nhân phát triển, đa dạng hóa nguồn vốn, giúp vai trò của thị trường vốn được phát huy. Thứ hai, thủ tục IPO được đơn giản hóa cùng các biện pháp bảo vệ nhà đầu tư tốt hơn.
Cụ thể, Nghị định 245/2025/NĐ-CP cho phép cơ chế phối hợp xem xét hồ sơ IPO đồng thời với hồ sơ đăng ký niêm yết, giúp rút ngắn thời gian đưa cổ phiếu lên sàn. Đáng chú ý, Nghị định này quy định rút ngắn thời hạn tối đa để cổ phiếu đưa vào giao dịch sau khi được chấp thuận niêm yết, từ 90 ngày xuống còn 30 ngày. Điều này giải quyết nỗi lo của nhà đầu tư về việc cổ phiếu bị "mắc kẹt" hoặc chậm trễ niêm yết, tăng cường sớm thanh khoản sau phát hành.
Một chất xúc tác phụ khác là việc nâng hạng thị trường. Điều này giúp các doanh nghiệp gia tăng kỳ vọng về huy động nguồn vốn dài hạn.
Ông Minh cho biết: “Điểm sáng là làn sóng IPO hiện tại không chỉ giải quyết câu chuyện hàng hóa niêm yết mà còn giải quyết sự chi phối của các cổ phiếu tài chính. Hiện tại, nhóm ngân hàng, chứng khoán, bất động sản đang tác động tới chỉ số chứng khoán rất lớn. Việc bổ sung thêm hàng hóa trong các nhóm ngành nghề kinh doanh khác sẽ giảm được sức ảnh hưởng của các nhóm ngành này”.
Minh Triết