Côn Đảo đang tiến gần đến ngưỡng sức tải môi trường, cần phát triển du lịch bền vững

3 giờ trướcBài gốc

Côn Đảo được coi là thiên đường du lịch xanh của Việt Nam. Ảnh: T.Minh.

Nhiệm vụ khoa học và công nghệ này do Viện Công nghệ Tiên tiến (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) chủ trì, TS. Lê Bửu Thạch làm chủ nhiệm, được triển khai với mục tiêu đánh giá sức tải môi trường tự nhiên, xã hội và tổng hợp của Côn Đảo, làm cơ sở khoa học đề xuất các giải pháp phát triển du lịch bền vững đến 2030 và tầm nhìn 2045.

Kết quả nghiên cứu cho thấy Côn Đảo (đã trở thành đặc khu của thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 1-7-2025) sở hữu hệ sinh thái rừng và biển phong phú, nhiều loài động, thực vật quý hiếm và đặc hữu, cùng cảnh quan tự nhiên và giá trị văn hóa - lịch sử đặc sắc. Đây là nền tảng quan trọng để phát triển du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng theo hướng bền vững.

Côn Đảo cũng là điểm du lịch tâm linh hàng đầu, thu hút du khách cả nước. Ảnh: T.Lâm.

Côn Đảo được đánh giá có tiềm năng trở thành đảo di sản carbon thấp, phát triển du lịch sinh thái, du lịch tâm linh, hướng tới trở thành hòn đảo "di sản xanh" của Việt Nam. Lượng khách du lịch đến Côn Đảo tăng nhanh trong những năm gần đây, đạt trên 586.000 lượt năm 2024; dự báo đạt 1,1 triệu khách năm 2030 và 1,8 triệu khách vào năm 2045, đang tạo áp lực đáng kể lên môi trường và hạ tầng.

Trước bối cảnh đó, việc đánh giá "sức tải" của môi trường, hạ tầng và cộng đồng trước áp lực phát triển là nhiệm vụ cấp thiết để quy hoạch du lịch bền vững, kết hợp hài hòa giữa bảo tồn và tăng trưởng kinh tế hiệu quả.

Côn Đảo có số lượng cây di sản lớn hàng đầu trong các địa phương cấp xã trên toàn quốc. Ảnh: T.Lâm.

Nhóm nghiên cứu áp dụng phương pháp đánh giá môi trường tổng hợp (DPSIR) sử dụng khung "Động lực – Áp lực – Trạng thái – Tác động – Phản hồi" kết hợp phân tích đa tiêu chí (MCA), phân tích thứ bậc (AHP) để xác định chỉ số sức tải môi trường tổng hợp; các kỹ thuật khảo sát, phỏng vấn xã hội học, điều tra hiện trường… để đánh giá sức tải tổng hợp.

Bên cạnh đó, mô hình dấu chân sinh thái – carbon (CF/BC) được sử dụng nhằm lượng hóa sự cân bằng giữa phát thải và khả năng hấp thụ sinh học của đảo. 6 nội dung nghiên cứu đã được tiến hành, bao gồm: Đánh giá hiện trạng môi trường tự nhiên (nước, không khí, trầm tích, rác thải, dấu chân carbon…).

Thiên nhiên Côn Đảo còn nhiều nét hoang sơ, cần bảo tồn. Ảnh: T.Lâm.

Theo Tiến sĩ Lê Bửu Thạch, đề tài đã hoàn thiện bộ dữ liệu nền về môi trường, tài nguyên và du lịch Côn Đảo, cung cấp một bức tranh toàn diện về hiện trạng, sức tải môi trường và tiềm năng phát triển bền vững. Hệ sinh thái biển và rừng, bao gồm du lịch sinh thái trên cạn và lặn ngắm san hô, đang được bảo vệ tốt và có khả năng chịu tải cao.

Tuy nhiên, Côn Đảo đang tiến gần đến ngưỡng sức tải môi trường, đặc biệt ở mùa du lịch cao điểm. Một số khu vực như trung tâm đảo Côn Sơn, các điểm lặn ngắm san hô tại Hòn Bảy Cạnh và Hòn Cau đã ghi nhận nguy cơ quá tải cục bộ về cấp nước, xử lý nước thải và rác thải sinh hoạt. Nguồn nước ngọt có nguy cơ thiếu hụt, trong khi một số điểm du lịch và khu dân cư đã xuất hiện ô nhiễm cục bộ.

Bên cạnh đó, Côn Đảo đang đối mặt với chi phí sinh hoạt cao, thiếu hụt nhân lực chất lượng và mức độ hài lòng của cộng đồng địa phương ở mức trung bình. Phân tích về thích ứng biến đổi khí hậu và carbon cũng ghi nhận chỉ số ở mức thấp (Si = 0,10) do phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và phát thải vượt khả năng hấp thụ của hệ sinh thái.

Nhóm nghiên cứu đề xuất giảm sức ép từ du lịch đại trà thông qua hạn ngạch du khách, thu phí môi trường và phân bổ khách theo mùa. Ảnh: T.Lâm

Trên cơ sở này, các nhóm giải pháp được đề xuất tập trung vào: Quản lý lượng du khách, đầu tư hạ tầng kỹ thuật, bảo tồn và môi trường, công nghệ và quản trị… Trong đó, nhóm nghiên cứu đề xuất giảm sức ép từ du lịch đại trà thông qua hạn ngạch du khách, thu phí môi trường và phân bổ khách theo mùa.

Nhóm nghiên cứu cho rằng, cần đầu tư nâng cấp đồng bộ hạ tầng cấp nước và xử lý chất thải, ưu tiên ứng dụng công nghệ thân thiện môi trường; ứng dụng công nghệ số để giám sát tải lượng và điều hành hoạt động du lịch theo thời gian thực; thúc đẩy du lịch carbon thấp, du lịch cộng đồng và phát triển sản phẩm gắn với bảo tồn tài nguyên, văn hóa bản địa.

Côn Đảo cần triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn trong toàn bộ chuỗi giá trị du lịch, giảm phụ thuộc vào tài nguyên hữu hạn, đồng thời, đẩy mạnh truyền thông và giáo dục cộng đồng, nâng cao nhận thức về giới hạn sức tải và trách nhiệm bảo vệ môi trường.

Thành phố Hồ Chí Minh định hướng xây dựng Đặc khu Côn Đảo thành một khu du lịch sinh thái, văn hóa, lịch sử tầm cỡ quốc tế theo hướng "xanh, bản sắc và đáng sống". Trọng tâm là phát triển kinh tế tuần hoàn, giảm thiểu rác thải nhựa và hướng tới mục tiêu Net Zero, song song với việc cải thiện hạ tầng, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và thu hút đầu tư chiến lược.

Nam Trung

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/con-dao-dang-tien-gan-den-nguong-suc-tai-moi-truong-can-phat-trien-du-lich-ben-vung-723312.html