Đồng tình chính sách miễn viện phí theo lộ trình
Ngày 2/12, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận ở hội trường về: Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân; chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - đoàn TP. Hồ Chí Minh
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - đoàn TP. Hồ Chí Minh hoàn toàn thống nhất và ủng hộ cao việc Quốc hội xem xét ban hành Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.
Đây là một chủ trương đúng đắn, có ý nghĩa chiến lược lâu dài, bảo đảm an sinh xã hội theo đúng chủ trương, đường lối của Đảng và phù hợp định hướng phát triển con người là trung tâm, là chủ thể của phát triển.
Về chính sách miễn giảm viện phí và mở rộng quyền lợi chăm sóc sức khỏe tại Điều 2, đại biểu đồng tình sâu sắc với chính sách miễn viện phí theo lộ trình đến năm 2030 và tăng mức hưởng bảo hiểm y tế cho các nhóm yếu thế.
Tuy nhiên, đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc bổ sung tiêu chí xác định nhóm đối tượng được tăng mức hưởng theo mức độ rủi ro sức khỏe và nguy cơ bệnh lý cao thay vì chỉ dựa trên tiêu chí xã hội - hành chính.
Vì thực tế những người có nguy cơ cao như bệnh mãn tính, bệnh di truyền, rối loạn chuyển hóa sớm… luôn cần chi phí điều trị lớn và kéo dài. Việc mở rộng chuẩn tiếp cận theo hướng “ưu tiên theo nguy cơ sức khỏe” sẽ hướng chính sách đúng thực tiễn, bảo đảm công bằng y tế và góp phần giảm gánh nặng bệnh tật của xã hội trong dài hạn.
Về chế độ tiền lương và phụ cấp đối với nhân viên y tế tại Điều 3, đại biểu Quốc hội đoàn TP. Hồ Chí Minh rất hoan nghênh quy định xếp lương bác sĩ từ bậc 2 và phụ cấp ưu đãi nghề 100% đối với các lĩnh vực đặc thù.
Song, đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc bổ sung phụ cấp trách nhiệm nghề nghiệp theo từng vị trí công tác chứ không chỉ theo chuyên ngành. "Lý do là tại tuyến y tế cơ sở và tại các đơn vị hồi sức, chống độc, áp lực công việc, cường độ trực và rủi ro nghề nghiệp rất cao, nhưng nếu không quy định phụ cấp trách nhiệm thì khó đảm bảo giữ chân và tạo động lực nghề nghiệp bền vững. Đây là yếu tố quyết định cho chiến lược phát triển nguồn nhân lực y tế - thách thức lớn nhất hiện nay" - ông Hùng phân tích.
Về đào tạo chuyên sâu đặc thù trong lĩnh vực sức khỏe tại Điều 4, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng thống nhất với chủ trương đào tạo chuyên khoa và chuyên khoa sâu. Nhưng để tạo đột phá thật sự, đề nghị cân nhắc bổ sung yêu cầu công nhận chứng chỉ, văn bằng đào tạo chuyên khoa sâu của Việt Nam theo các tiêu chuẩn quốc tế phù hợp nhằm tạo điều kiện hội nhập nhân lực y tế, thu hút nhân tài và bảo đảm tính cạnh tranh của nguồn nhân lực y tế Việt Nam trong tương lai. Điều này cũng góp phần thúc đẩy các cơ sở đào tạo y khoa đổi mới, nâng cao chất lượng.
Về đất đai, thuế và tài chính tại Điều 5, đại biểu hoàn toàn đồng tình việc ưu tiên quỹ đất và cơ chế miễn - giảm nghĩa vụ tài chính cho các cơ sở y tế. Tuy nhiên, để tránh tình trạng cơ chế ưu đãi không đi vào thực tế, đề nghị cân nhắc bổ sung cơ chế kiểm soát dành riêng cho trường hợp chuyển đổi mục đích sử dụng đất cho y tế theo khoản 2 Điều 5. Bởi nếu không kiểm soát chặt, có thể phát sinh tình trạng lợi dụng chuyển đổi đất để làm cơ sở y tế nhưng thực chất là hướng đến mục tiêu kinh doanh bất động sản.
Do đó, cần quy định chỉ được chuyển mục đích sử dụng đất khi dự án y tế có quyết định đầu tư, đánh giá nhu cầu phục vụ cộng đồng và cam kết tiến độ thực hiện cụ thể. Cách làm này giúp bảo vệ đúng tinh thần chính sách - “đất ưu tiên phục vụ người dân, không phục vụ đầu cơ”.
Về tổ chức thực hiện tại Điều 6, đại biểu cho rằng, Nghị quyết giao Chính phủ bảo đảm ngân sách và giao Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh ưu tiên quỹ đất sạch cho cơ sở y tế là rất đúng. Song, để Nghị quyết có tính ràng buộc và hạn chế tình trạng chậm triển khai trong thực tiễn, đề nghị cân nhắc bổ sung quy định báo cáo định kỳ hằng năm về tiến độ bảo đảm quỹ đất và mặt bằng cho cơ sở y tế, báo cáo trước Hội đồng nhân dân cấp tỉnh. Khi có cơ chế giám sát định lượng, Nghị quyết mới thực sự vận hành hiệu quả và kiểm soát được các điểm nghẽn về thủ tục đất đai, vốn, mặt bằng.
Giải quyết vấn đề nguồn nhân lực y tế
Liên quan chính sách đột phá trong đào tạo nguồn nhân lực y tế, đại biểu Trần Khánh Thu - đoàn Hưng Yên cho hay, về cơ sở chính trị tại khoản 3 mục I quan điểm chỉ đạo Nghị quyết 72 đã nêu: Quan tâm đào tạo, phát triển nguồn nhân lực y tế chất lượng, cân đối. Có chính sách ưu đãi, đãi ngộ đặc biệt trong suốt quá trình từ đào tạo, tuyển dụng, sử dụng.
Đại biểu Trần Khánh Thu - đoàn Hưng Yên
Bên cạnh đó, cũng tại khoản 3 phần nhiệm vụ giải pháp cũng đã nêu: Thực hiện chính sách ưu đãi tương xứng với quan điểm nghề y là nghề đặc biệt, phải được đào tạo, sử dụng và đãi ngộ đặc biệt.
Bà Trần Khánh Thu cũng nhắc tới ở nội dung thứ 4 trong 12 nhóm nội dung được Tổng Bí thư Tô Lâm đề cập đến trong bài phát biểu khi làm việc và giao nhiệm vụ cho Bộ Y tế nhân kỷ niệm 70 năm ngày Thầy thuốc Việt Nam. Đó là: Cải thiện chính sách đãi ngộ và đào tạo nhân lực y tế chất lượng cao; hỗ trợ tài chính cho sinh viên y khoa cam kết làm việc tại y tế cơ sở sau khi tốt nghiệp.
Tuy nhiên, bà Trần Khánh Thu đánh giá, trong dự thảo Nghị quyết mới nêu đến chính sách đào tạo sau đại học ở một số chuyên ngành chứ chưa thấy có giải pháp đột phá liên quan đến tạo nguồn nhân lực từ sớm từ xa.
Trong khi đó, nguồn nhân lực đặc biệt là nhân lực y tế luôn có vai trò quan trọng, quyết định đến việc thành công hay thất bại trong công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng; nhân lực y tế tuyến cơ sở hiện nay chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu, chưa thể là nơi hấp dẫn và đảm bảo điều kiện phát triển chuyên môn của mỗi bác sỹ.
Công tác đào tạo nhân lực y tế hiện nay, theo báo cáo của Bộ Y tế, cả nước có 214 cơ sở đào tạo nhân lực y tế, gồm 66 trường đại học (Có 18 trường công lập đào tạo bác sỹ y khoa); số bác sĩ tốt nghiệp năm 2024 trong toàn quốc là gần 11.300, mặc dù quy mô nhân lực y tế của Việt Nam tăng 2,33% trong 10 năm qua.
Mặc dù vậy, tổng số nhân lực ngành y tế hiện khoảng 431.700 người, thấp hơn nhiều so với mức 632.500 người trong Quy hoạch phát triển nguồn nhân lực y tế, giai đoạn 2011-2020.
Thực tế thi vào ngành bác sỹ y khoa tại các trường công lập đào tạo khối trường sức khỏe điểm chuẩn luôn ở mức cao nhất trong 10 năm qua; thời gian học lại dài, mức học phí cao do các trường công lập hoạt động tự chủ tài chính nguồn thu chủ yếu từ học phí; học phí các trường đều đang rất cao; vượt khả năng của các gia đình có thu nhập trung bình thấp điều này đã trở thành rào cản đối với nhiều sinh viên muốn theo đuổi ngành y.
Đề cập đến việc khi tham gia góp ý cho dự thảo Luật Giáo dục đại học sửa đổi, cá nhân bà Thu đã đề nghị chỉnh sửa Điểm a Khoản 2 Điều 38 ngân sách nhà nước: Bảo đảm kinh phí đào tạo giáo viên, bác sỹ y khoa, nhân lực nghệ thuật, thể thao và các ngành thuộc lĩnh vực ưu tiên, đặc thù theo quy định của Chính phủ.
Nhưng tại báo cáo 2028 của Bộ Giáo Dục và đào tạo có nêu ở Trang 47 (Mục 12): Học phí, hỗ trợ, chế độ đãi ngộ cho đào tạo bác sỹ, bác sĩ nội trú thuộc phạm vi quy định chuyên ngành của Bộ Y tế, được thực hiện theo các văn bản hướng dẫn và cơ chế tài chính, chính sách của ngành y tế. Dự thảo Luật Giáo dục đại học không quy định chi tiết các nội dung này.
Từ phân tích trên bà Thu kiến nghị bổ sung đối tượng đào tạo bác sỹ y khoa của các cơ sở đào tạo công lập vào nhóm đối tượng được ngân sách nhà nước bảo đảm, hỗ trợ học phí trong thời gian đào tạo với cam kết sau khi ra trường sẽ làm việc theo sự phân công của nhà nước.
Như vậy, vừa đảm bảo nguồn sinh viên, đặc biệt là sinh viên có hoàn cảnh khó khăn có cơ hội đạt được nguyện vọng trở thành bác sỹ, đồng thời, giải quyết được vấn đề nguồn nhân lực y tế tại các vùng sâu, vùng xa, vùng thiếu bác sỹ.
Theo đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - đoàn TP. Hồ Chí Minh, qua nghiên cứu tôi nhận thấy, những chính sách trong dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân có tính đột phá và tác động sâu rộng đến chất lượng sức khỏe nhân dân.
Quỳnh Nga