Dấu hiệu lạ từ vật thể liên sao bí ẩn 3I/ATLAS khi tiến gần Trái Đất

3 giờ trướcBài gốc

Ngày 24/10, kính thiên văn vô tuyến MeerKAT đặt tại Nam Phi đã phát hiện các vạch hấp thụ từ phân tử OH – gồm oxy và hydro – bao quanh vật thể này.

Giáo sư Avi Loeb, Đại học Harvard, người theo dõi sát 3I/ATLAS từ mùa hè, cho biết: “Những phân tử này tạo ra một dấu hiệu vô tuyến đặc trưng, và các kính thiên văn như MeerKAT có thể thu nhận được.”

Hình ảnh quang học chụp ngày 9/11 (ảnh) cho thấy 3I/ATLAS đang phun ra những luồng vật chất khổng lồ hướng về phía Mặt Trời và hướng ra xa Mặt Trời.

Trước đó, các nỗ lực vào ngày 20/9 và 28/9 đều thất bại. Lần phát hiện thành công này mở ra cánh cửa mới trong việc giải mã bản chất của vật thể đến từ ngoài Hệ Mặt Trời – một sự kiện cực kỳ hiếm gặp trong lịch sử quan sát vũ trụ.

Những dữ liệu đầu tiên chứng minh rằng vật thể không chỉ phản xạ ánh sáng Mặt Trời mà còn có các hoạt động khí động mạnh mẽ – hiếm thấy đối với các thiên thể liên sao.

Sức mạnh vượt xa một sao chổi tự nhiên

Ngày 9/11, các kính thiên văn quang học đã ghi lại hình ảnh gây sốc: 3I/ATLAS phun những luồng vật chất khổng lồ ra cả hai hướng – về phía Mặt Trời và theo hướng ngược lại.

Luồng khí hướng về phía Mặt Trời dài gần 600.000 dặm (965.000 km), trong khi luồng còn lại kéo dài tới 1,8 triệu dặm (2,9 triệu kilomet).

Để dễ hình dung, chiều dài các luồng vật chất này gần tương đương đường kính Mặt Trời, và khi nhìn trên bầu trời, kích thước góc của chúng tương đương… Mặt Trăng.

Ở khoảng cách hiện tại 203 triệu dặm (327 triệu kilomet) so với Trái Đất, đây là những đo đạc rõ ràng đầu tiên về quy mô hoạt động của 3I/ATLAS.

Giáo sư Loeb nhấn mạnh: “Áp suất động của các luồng khí mạnh đến mức gấp một triệu lần so với gió Mặt Trời, trước khi chúng bị chặn lại ở khoảng cách 620.000 dặm.”

Gió Mặt Trời thường di chuyển khoảng 250 dặm/giây (400 km/giây). Với sao chổi thông thường, tốc độ dòng vật chất chỉ bằng 1/1000 con số này.

Nhưng 3I/ATLAS lại bắn ra luồng khí mạnh gấp nhiều lần mức bình thường và đạt đến khoảng cách khổng lồ chỉ trong thời gian ngắn.

3I/ATLAS bắn ra luồng khí mạnh gấp nhiều lần mức bình thường và đạt đến khoảng cách khổng lồ chỉ trong thời gian ngắn. (Nguồn: ICO)

Loeb đưa ra một con số đáng kinh ngạc: “Với mỗi diện tích một triệu dặm vuông của luồng khí, vật thể phóng ra khoảng 1 triệu kilogam vật chất mỗi giây – tương đương 50 tỷ tấn mỗi tháng.”

Tính tổng, lượng vật chất bị phóng ra gần bằng toàn bộ khối lượng tối thiểu của chính vật thể.

Nếu 3I/ATLAS có mật độ như sao chổi điển hình (0,5 g/cm³), thì lõi của nó có đường kính tối thiểu 5km, và có thể lên đến hơn 10km nếu phần lớn lõi chưa bị bào mòn sau khi đến gần Mặt Trời.

Để thấy được khác biệt, 3I/ATLAS có thể dài 3–6 dặm (5–10km), trong khi 1I/‘Oumuamua (vật thể liên sao nổi tiếng năm 2017) chỉ vài trăm mét.

Những dữ liệu vừa thu được đặt ra câu hỏi lớn: 3I/ATLAS thực sự là sao chổi tự nhiên, hay là thứ gì đó khác?

Nếu là sao chổi, các luồng vật chất sẽ yếu hơn nhiều và cần nhiều tháng để đạt đến phạm vi quan sát hiện tại.

Nhưng 3I/ATLAS lại phóng vật chất tập trung thành luồng (collimated jets), số lượng vật chất bị mất quá lớn và đặc biệt sự sáng lên đột ngột khi đi qua điểm cận nhật.

“Các con số không phù hợp với một sao chổi tự nhiên. Khối lượng mất đi, tốc độ tăng sáng và kích thước đều cho thấy những điều bất thường.” Avi Loeb nhận định.

Chuẩn bị quan sát bằng Hubble, James Webb và tàu Juno

Các kính thiên văn vũ trụ Hubble và James Webb đang lên lịch thu thập dữ liệu khi 3I/ATLAS đạt điểm gần Trái Đất nhất vào ngày 19/12 năm nay.

Những quan sát này sẽ xác định: Thành phần hóa học của luồng khí; Tốc độ và hướng phun vật chất; Tổng khối lượng bị mất mỗi giây.

Các nhà khoa học muốn làm rõ: Liệu đây chỉ là sao chổi băng tiêu chuẩn… hay một vật thể có thể được hỗ trợ bởi công nghệ đẩy – giống như động cơ?

Vật thể liên sao bí ẩn 3I/ATLAS bị nghi ngờ là tàu thăm dò của người ngoài hành tinh.

Không chỉ vậy, tàu vũ trụ Juno sẽ tiếp cận vật thể vào 16/3/2026, khi nó đi ngang qua sao Mộc ở khoảng cách 33 triệu dặm (53 triệu kilomet). Juno sẽ sử dụng ăng-ten lưỡng cực để tìm kiếm tín hiệu vô tuyến tần số thấp.

Một yếu tố kỳ lạ khác là đường đi của 3I/ATLAS nằm trong phạm vi chỉ 9 độ so với hướng của tín hiệu vô tuyến bí ẩn năm 1977 – “Wow! Signal”.

Loeb kết luận: “3I/ATLAS cho chúng ta cơ hội hiếm có để quan sát một vật thể liên sao ngay trong thời gian thực.

Kết hợp dữ liệu vô tuyến và quang học cho thấy nó đang phun ra lượng vật chất khổng lồ với vận tốc đáng kinh ngạc, và cách nó hoạt động đang thách thức mọi hiểu biết của chúng ta về sao chổi tự nhiên.”

Chưa ai dám khẳng định 3I/ATLAS là gì. Nhưng rõ ràng, đây không phải là một “sao chổi bình thường”. Và khi nó tiếp tục tiến về phía Trái Đất, khoa học có thể sắp đứng trước một khám phá chưa từng có trong lịch sử nghiên cứu vũ trụ.

(Theo Space, DailyMail, NY Post)

Hải Phong

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/dau-hieu-la-tu-vat-the-lien-sao-bi-an-3i-atlas-khi-tien-gan-trai-dat-2462058.html