Đề xuất giáo viên trường công chỉ được dạy thêm ngoài giờ hành chính

10 giờ trướcBài gốc

Hiện nay, việc dạy thêm được thực hiện theo quy định tại Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT quy định về dạy thêm, sau khi quy định này có hiệu lực với nhiều điểm mới đáng được ghi nhận như: tiếp tục cấm dạy thêm ở cấp tiểu học, không được dạy thêm học sinh chính khóa thu tiền, dạy thêm trong nhà trường không thu tiền, dạy thêm phải công khai với hiệu trưởng và tại cơ sở dạy thêm về danh sách học thêm, học phí, số lượng,…

Những quy định của Thông tư 29 được đồng thuận, đánh giá cao, kỳ vọng sẽ hạn chế dạy thêm tiêu cực, dạy thêm trái phép.

Tuy nhiên, vì nhiều lý do, theo tìm hiểu của người viết tình trạng dạy thêm học thêm vẫn khá phức tạp.

Ảnh minh họa

Nhiều hệ lụy khi dạy thêm trái phép

Dạy thêm trái phép, dạy thêm tiêu cực làm méo mó mối quan hệ thầy – trò và biến giáo viên trở thành người kinh doanh tri thức nhiều hơn người dẫn dắt. Khi người giáo viên đã cố tình làm trái quy định thì “thầy không còn ra thầy”, không thể đứng trên lớp dạy học sinh chính nghĩa, đạo đức, lương tri và chấp hành pháp luật.

Thầy cô với phẩm chất đạo đức vững vàng, nhân hậu, trung thực, luôn là trụ cột cho sự phát triển nhân cách của học trò nhưng lại vi phạm quy định, nói dối thì không thể có nền giáo dục “sạch” do người thầy đó tạo ra.

Một trong những hệ lụy dễ nhận thấy là dạy thêm khiến mối quan hệ giữa thầy và trò chuyển hướng: từ quan hệ giáo dục sang quan hệ kinh tế. Giáo viên buộc phải cân nhắc lợi ích tài chính.

Trường hợp này dần khiến vai trò của người thầy bị thương mại hóa. Thay vì coi học sinh như những con người tràn đầy tiềm năng, nhiều giáo viên có thể coi họ là “khách hàng” – điều này ảnh hưởng đến cách dạy, cách đánh giá, và cách ứng xử trong lớp. Nhiều tiêu cực từ mối quan hệ mua – bán, khách hàng – thượng đế dẫn đến môi trường giáo dục khó lành mạnh.

Dạy thêm kéo theo gánh nặng công việc lớn hơn, không chỉ về thời gian mà còn về cảm xúc. Giáo viên phải cân bằng giữa công việc chính, tiết dạy thêm, áp lực gia đình và đời sống cá nhân. Tình trạng này dễ dẫn đến “kiệt sức nghề nghiệp”, giáo viên không còn đủ thời gian chăm lo học sinh, chăm lo dạy học chính khóa.

Khi dạy thêm quá nhiều, sức khỏe, tâm lý bị bào mòn, phẩm chất nhân cách như kiên nhẫn, lòng nhân ái, tinh thần trách nhiệm dễ giảm sút. Giáo viên có thể trở nên mệt mỏi, cáu gắt, mất kiên trì, thậm chí đánh mất mục đích nghề nghiệp ban đầu.

Khi dạy thêm phổ biến, nó dễ gây ra sự phân biệt, mất công bằng ngay trong lớp học. Những học sinh có điều kiện tham gia lớp học thêm nhiều hơn, được giáo viên ưu ái cung cấp nhiều kiến thức hơn, điểm “đẹp” hơn, còn những em không có điều kiện hoặc không thể học thêm có thể bị bỏ lại, dẫn đến cảm giác bất công, phân biệt. Điều này làm suy yếu tinh thần cộng đồng giáo dục, văn hóa hợp tác trong lớp học.

Ngoài ra, dạy thêm còn có thể làm gia tăng tính cạnh tranh giữa giáo viên, ai có nhiều học sinh thì thu nhập cao hơn. Điều này có thể dẫn đến việc giáo viên tập trung nhiều thời gian, tâm huyết vào học sinh dạy thêm, trong khi bỏ bớt phần chăm sóc, dạy dỗ học sinh trong lớp chính, phân biệt học sinh học và không học thêm.

Đối với phụ huynh cũng tạo thói quen cạnh tranh, đua nhau học thêm vì “điểm đẹp”, thành tích, nhồi nhét các em học thêm bằng mọi giá, tạo áp lực lớn lên học sinh.

Các em học sinh thì tham gia vào cuộc đua thành tích, mất thời gian tự học, mất thời gian trải nghiệm, mất đi thời gian học kỹ năng sống, mất đi tuổi thơ, nhiều em phờ phạc, kiệt sức sau những buổi học chính khóa, học thêm triền miên, dần dần các em trở thành “máy học”.

Tăng lương nhà giáo cần đi kèm với tăng trách nhiệm, thời gian làm việc

Kể từ ngày 1/1/2026, Luật Nhà giáo có hiệu lực, lương nhà giáo sẽ được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp, đây là cơ sở pháp lý quan trọng để cải thiện thu nhập nhà giáo trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, về chính sách nhà giáo nêu: “Có chính sách ưu đãi đặc thù, vượt trội cho đội ngũ nhà giáo; nâng phụ cấp ưu đãi nghề đối với cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông lên tối thiểu 70% cho giáo viên, tối thiểu 30% cho nhân viên, 100% cho giáo viên ở khu vực đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số”.

Gần đây Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng tham mưu các cấp ban hành các dự thảo về lương, phụ cấp ưu đãi nhà giáo trong đó dự kiến từ 1/1/2026, giáo viên sẽ có thêm hệ số lương đặc thù, tăng phụ cấp ưu đãi,…để cải thiện thu nhập nhà giáo.

Người viết cho rằng tăng lương, phụ cấp cho nhà giáo là hết sức cần thiết để tăng cao vai trò, vị thế, cải thiện thu nhập để thu nhập nhà giáo được cải thiện, nâng cao xứng đáng với nghề.

Tuy vậy, khi thu nhập đã cải thiện thì phải nghiên cứu tăng thời gian làm việc, tăng trách nhiệm, giảm dạy thêm, giáo viên có thể tham gia làm thêm nhưng chỉ làm thêm ngoài giờ hành chính như các viên chức khác là điều cần nghiên cứu trong thời gian tới.

Chỉ khi giáo viên toàn tâm toàn ý chăm lo cho học sinh, nghiên cứu, phát triển chuyên môn, nghiệp vụ thì giáo dục mới phát triển vững chắc.

Giáo viên còn “chân trong, chân ngoài” thì giáo dục khó phát triển bền vững.

Đề xuất một số giải pháp để hạn chế dạy thêm tiêu cực

Là một giáo viên công tác nhiều năm, giữ vị trí quản lý trường học, người viết xin được đề xuất một số giải pháp để hạn chế dạy thêm tiêu cực, góp phần làm cho môi trường giáo dục công bằng hơn như sau:

Thứ nhất, xử lý nghiêm dạy thêm học thêm tiêu cực, trái phép

Theo người viết, đây là giải pháp có giá trị hữu hiệu nhất, chỉ khi xử lý nghiêm minh, kỷ luật nghiêm minh, thậm chí sa thải, khởi tố là những giải pháp cần được quan tâm để làm cho dạy thêm công bằng, đúng quy định.

Thời gian qua, giáo viên vi phạm dạy thêm theo quy định của Thông tư 29 là có, nhiều vụ việc được phanh phui và những vụ việc chưa được phát hiện,…đều bị xử lý quá nhẹ, không đủ sức răn đe.

Người viết cho rằng, rất hiếm có giáo viên nào sau khi kỷ luật vì vi phạm dạy thêm học thêm dám tái phạm, bởi mức kỷ luật sẽ nặng hơn và nếu 2 năm bị kỷ luật, không hoàn thành nhiệm vụ sẽ bị chấm dứt hợp đồng, buộc thôi việc theo quy định.

Thứ hai, tăng dạy thêm miễn phí trong nhà trường, giảm dạy thêm bên ngoài

Người viết cho rằng, hiện nay tiêu cực nhiều nhất, khó quản lý nhất là dạy thêm ngoài nhà trường, hiệu trưởng không có công cụ để kiểm tra giáo viên dạy thêm tại cơ sở kinh doanh dạy thêm bên ngoài nhà trường.

Vì thế, người viết cho rằng nên tiến tới việc dạy thêm trong nhà trường được mở rộng, tốt nhất là dùng ngân sách hoặc có thể huy động xã hội hóa, tận dụng các nguồn lực khác.

Dạy thêm trong nhà trường sẽ dễ kiểm tra, quản lý, xử lý các tình huống phát sinh.

Thứ ba, dạy 2 buổi/ngày ở các trường trung học cơ sở, trung học phổ thông là bắt buộc

Hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo có nhiều công văn, văn bản hướng dẫn tổ chức dạy 2 buổi ngày cho các trường phổ thông.

Tuy nhiên, do điều kiện cơ sở vật chất, kinh phí hạn hẹp nên việc thực hiện dạy 2 buổi/ngày nhiều nơi vẫn chưa thực hiện được.

Người viết cho rằng, nếu quyết liệt sắp xếp trường lớp, tăng cường mở rộng trường lớp, sử dụng những trụ sở dôi dư do thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp,…khi đó việc dạy 2 buổi/ngày ở cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông nên bắt buộc.

Khi việc dạy 2 buổi/ngày là bắt buộc thì việc dạy thêm, học thêm bên ngoài nhà trường ở cấp trung học cơ sở cũng nên được nghiên cứu một cách toàn diện, thấu đáo, có thể chỉ dạy thêm một số trường hợp đặc biệt, các môn năng khiếu.

Thứ tư, giáo viên chỉ được dạy thêm ngoài giờ hành chính, không dạy dịp hè

Nhiều quy định của Thông tư 29 cơ bản phù hợp, tuy vậy tình trạng giáo viên dạy thêm ban đêm, tận dụng các ngày nghỉ của học sinh như chủ Nhật, các ngày Lễ,…để dạy thêm thu tiền gây quá tải lên học sinh.

Giáo viên là viên chức nên muốn dạy thêm phải dạy ngoài giờ làm việc (giờ hành chính), không thể để tình trạng sáng dạy chính khóa, chiều dạy thêm thu tiền.

Dạy thêm không phải là vấn đề đơn giản chỉ nằm ở thu nhập giáo viên – nó ảnh hưởng sâu rộng đến nhân cách người thầy, mối quan hệ thầy – trò và toàn bộ văn hóa sư phạm. Nếu không được kiểm soát và quản lý tốt, dạy thêm có thể xóa mòn bản chất cao quý của nghề giáo, biến giáo viên từ người dẫn đường tâm hồn thành người cung cấp dịch vụ, mua - bán tri thức.

(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.

Minh Khoa

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/de-xuat-giao-vien-truong-cong-chi-duoc-day-them-ngoai-gio-hanh-chinh-post256121.gd