Gần nhất, tại hồ sơ đề nghị xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đưa ra đề xuất liên quan chính sách thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) đối với mô hình kinh doanh ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực tài chính (fintech).
Cụ thể, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất ủy ban quản lý, điều hành trung tâm tài chính có thẩm quyền cấp phép, quản lý, đánh giá tác động và quản trị rủi ro đối với sandbox trong hoạt động fintech, bao gồm cả sàn giao dịch đối với tài sản mã hóa, tiền mã hóa.
Liên quan đến quản lý đồng tiền kỹ thuật số, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh không để chậm chân, mất cơ hội; không tạo khoảng cách hoặc khu biệt với các hình thái tài chính mới cũng như những phương thức giao dịch hiện đại. Thực tế, tiền số nói riêng và tài sản số nói chung đang phát tirển rất mạnh mẽ, nhất là trong bối cảnh Việt Nam xem kinh tế số là hướng đi để vượt lên, bứt phá. Trong kinh tế số có một nhánh là tài sản số. Nếu đã phát triển kinh tế số thì tài sản số cũng phải được đề cập và quản lý, nhất là khi Bộ Chính trị vừa thông qua chủ trương phát triển 2 trung tâm tài chính khu vực và quốc tế ở TP HCM và Đà Nẵng.
Từ giai đoạn 2025 trở đi, với những chiến lược về kinh tế số và định hướng xây dựng các trung tâm tài chính quốc tế trong bối cảnh thị trường này đã phát triển ổn định trên thế giới, Việt Nam sẽ cần những quy định để quản lý tài sản số, tiền số phù hợp. Cụ thể, cần cân nhắc xem xét đưa Bitcoin nói riêng và tài sản số vào quản lý ngay lúc này.
Theo số liệu của Hiệp hội Blockchain hồi tháng 8-2024, giai đoạn 2021-2022, Việt Nam nằm trong tốp 3 thế giới về tỉ lệ người dân sở hữu tài sản số (tương đương 21% dân số Việt Nam sở hữu), chỉ sau UAE và Mỹ. Dòng tài sản số vào Việt Nam năm 2023 đạt 120 tỉ USD - theo báo cáo của tổ chức phân tích thị trường Chainalysis.
Hiện nay, ngoài Bitcoin là đồng tiền điện tử được nhiều tổ chức chấp nhận, còn lại hàng trăm đồng tiền số khác được phát hành từ những đơn vị khởi nghiệp, không có gì bảo chứng.
Do đó, nếu đưa tài sản số, tiền số vào khung khổ pháp lý, phải chọn lọc những sàn giao dịch với các loại tiền số được nhà nước cấp phép, quản lý và thu thuế. Thời gian qua, bên cạnh Bitcoin và Ethereum đem lại mức sinh lời, rất nhiều nhà đầu tư đã bị thiệt hại nặng nề bởi những loại tiền ảo khác, thậm chí giả mạo…
Tài sản mã hóa, tiền mã hóa là xu hướng nhưng đi kèm rủi ro lớn và cần thiết phải nghiên cứu rất sâu. Riêng với đề xuất mở sàn giao dịch tiền số tại trung tâm tài chính quốc tế TP HCM dự định thành lập vào năm 2026, cần cân nhắc kỹ về thời điểm. Bởi trung tâm tài chính quốc tế TP HCM trước hết phải làm tốt lĩnh vực tài chính truyền thống, theo hướng mở tối đa các định chế và sản phẩm tài chính đang phổ biến tại các trung tâm tài chính thế giới, rồi sau đó mới đến các loại hình khác.
Lam Giang ghi
TS ĐINH THẾ HIỂN (Chuyên gia kinh tế)