'Điểm nghẽn' trong vận hành chính quyền phường và giải pháp phá vỡ vòng luẩn quẩn 'xin - cho'

14 giờ trướcBài gốc

Tiến sĩ Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ phát biểu khai mạc. Ảnh: Chu Thanh Vân/TTXVN

Diễn đàn do Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam phối hợp với Học viện Hành chính và Quản trị công, UBND phường Tây Hồ (Hà Nội) tổ chức, thu hút nhiều chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý trong nước và chuyên gia đến từ Nhật Bản.

Phát biểu khai mạc, Tiến sĩ Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ cho biết, mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp thay cho chính quyền địa phương 3 cấp thực hiện từ 1/7/2025 là một mô hình tiến bộ, phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới. Tuy nhiên, quá trình vận hành, không tránh khỏi các khó khăn, thách thức, nhất là hiện nay đất nước ta đang chuyển từ quản lý nhà nước sang quản trị địa phương, trong đó có quản trị địa phương ở đô thị (phường).

Với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, quản trị địa phương không chỉ đòi hỏi chính quyền phường phải được quyết định các vấn đề thuộc phạm vi quản lý trên địa bàn phường, mà còn phải là trung tâm, là trụ cột thực hiện sứ mệnh định hướng, kiến tạo, điều phối và kết nối phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội; thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, kể cả nhân lực số, năng lực số trên các khía cạnh: kiến thức, kỹ năng, tư duy để ra các quyết định dựa trên căn cứ và thực hiện chính sách dựa trên chủ thuyết. Đồng thời, kết nối, phát huy sức mạnh của khu vực doanh nghiệp, phát triển kinh tế tư nhân, đổi mới sáng tạo, chịu sự giám sát, lắng nghe phản biện và phát huy nguồn lực của doanh nghiệp, của các tổ chức xã hội; đổi mới tổ chức và hoạt động của cộng đồng dân cư theo hướng tự quản, tự chủ và thực hiện tốt các chỉ đạo của chính quyền phường trên các phương diện văn hóa, thông tin, vệ sinh môi trường, an ninh trật tự… tạo sự kết nối, hợp tác giữa chính quyền - doanh nghiệp - cộng đồng dân cư.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Trần Anh Tuấn cho rằng, hiện nay, quản trị địa phương ở đô thị (phường) vẫn có các khó khăn, thách thức như sức ép về tổ chức, biên chế dẫn đến quá tải về công việc, chưa xây dựng danh mục vị trí việc làm ở phường, xã; phân quyền, phân cấp nhưng chưa sửa đổi quy trình, thủ tục đồng bộ (quản lý đất đai, trật tự xây dựng, vệ sinh môi trường, dịch vụ công); chưa được trao quyền tự quản địa phương về công việc, tài chính, biên chế; việc chuyển đổi số chưa đồng bộ, còn chậm; xây dựng đô thị phường thông minh; đội ngũ cán bộ, công chức hạn chế về năng lực, thiếu động lực làm việc…

Phó Bí thư, Chủ tịch UBND phường Tây Hồ Nguyễn Thanh Tịnh phát biểu khai mạc. Ảnh: Chu Thanh Vân/TTXVN

Theo Phó Bí thư, Chủ tịch UBND phường Tây Hồ Nguyễn Thanh Tịnh, mặc dù mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã mở ra sự chủ động hơn, nhưng sự "thiếu đồng bộ về thẩm quyền giải quyết" vẫn là một rào cản lớn nhất. “Chúng tôi thường gặp khó khăn trong xử lý các vấn đề về đô thị, xây dựng, bảo vệ môi trường do thẩm quyền còn hạn chế, dẫn đến việc phải báo cáo, chờ đợi, làm giảm hiệu quả và tính kịp thời”, ông Tịnh chia sẻ.

Chính quyền phường đang nỗ lực chuyển đổi số, song việc ứng dụng công nghệ còn dừng lại ở mức độ nhập liệu, báo cáo, chưa thực sự phát huy được vai trò của AI/Big Data trong quản trị rủi ro, hay dự báo nhu cầu dịch vụ công...

Ông Nguyễn Thanh Tịnh cho biết, áp lực công việc cao, yêu cầu chuyên môn ngày càng tăng, nhưng chế độ tiền lương, đãi ngộ, thu hút và giữ chân người giỏi chuyên môn tại phường còn hạn chế. Cơ chế tự chủ tài chính hoặc huy động nguồn lực xã hội để tự quản, thực hiện nhiệm vụ và triển khai các hoạt động đổi mới sáng tạo trong quản trị đô thị còn nhiều vướng mắc. Việc giải quyết các vấn đề liên quan đến ranh giới hành chính, an ninh trật tự, vệ sinh môi trường liên phường thường gặp khó khăn do chưa có quy định của pháp luật về cơ chế phối hợp. Phát huy vai trò của MTTQ, các hội và tổ dân phố vẫn là một bài toán khó.

Tọa đàm trao đổi trong khuôn khổ Diễn đàn khoa học “Quản trị địa phương ở đơn vị hành chính phường”. Ảnh: Chu Thanh Vân/TTXVN

Qua hai phiên của Diễn đàn với chủ đề “Quản trị địa phương ở đô thị (phường) - Nhận thức và kinh nghiệm” và “Quản trị địa phương ở đô thị (phường) - Từ thực tiễn đến hành động”, các đại biểu đã trao đổi nhiều nội dung về xây dựng mô hình đô thị phường thông minh; điều phối, kết nối, hợp tác giữa chính quyền - doanh nghiệp - cộng đồng dân cư; nhận diện những vấn đề mới, khó khăn, thách thức và đề xuất các giải pháp quản trị đô thị phường theo hướng hiện đại, hiệu quả.

Đề cập đến những vấn đề cơ bản của quản trị địa phương ở đô thị (phường) trong bối cảnh hiện nay, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Sửu, Phó Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công cho biết, chuyển đổi từ chính quyền địa phương 3 cấp sang 2 cấp giúp giảm các tầng lớp trung gian và nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền, làm tăng hiệu lực quản trị nhà nước, đảm bảo các quyết định được thực hiện nhanh chóng và hiệu quả; chính quyền cấp phường được trao quyền chủ động hơn, nâng cao trách nhiệm trong phục vụ và hỗ trợ người dân. Việc chuyển đổi từ tư duy “mệnh lệnh - hành chính” sang “phục vụ - quản trị” đã tạo ra những tác động rõ rệt trong tổ chức và hoạt động của chính quyền cấp xã, phường, đặc khu, thể hiện sự thay đổi căn bản trong văn hóa quản lý nhà nước.

Ông Nguyễn Quốc Sửu nhấn mạnh giải pháp nền tảng để giải quyết vòng luẩn quẩn "xin - cho" và nâng cao trách nhiệm của chính quyền phường đó là hoàn thiện thể chế xác nhận tư cách pháp nhân công quyền của chính quyền địa phương (quy định rõ chính quyền phường là pháp nhân công pháp, có tài sản và ngân sách riêng), tự chịu trách nhiệm (độc lập trước pháp luật và người dân về các quyết định của mình) và tăng cường cơ chế tài phán (đảm bảo người dân có thể khởi kiện các quyết định hành chính một cách hiệu quả, bình đẳng trước pháp luật). Bên cạnh đó là phát triển nguồn nhân lực chuyên nghiệp với việc xây dựng hình ảnh "công chức đô thị chuyên nghiệp, thân thiện, tận tâm và sáng tạo".

Giáo sư Takada Hirofumi, Phó Chủ tịch Viện Nghiên cứu chính sách quốc gia Nhật Bản trao đổi tại Diễn đàn. Ảnh: Chu Thanh Vân/TTXVN

Nêu kinh nghiệm của Nhật Bản về quản trị địa phương, Giáo sư Takada Hirofumi, Phó Chủ tịch Viện Nghiên cứu chính sách quốc gia Nhật Bản cho hay, quản trị địa phương đóng vai trò là một trường học dân chủ. Bằng sự tham gia vào hoạt động chính trị và hành chính của các cộng đồng địa phương, người dân có thể có thêm sự hiểu biết sâu sắc về dân chủ và trau dồi những phẩm chất cần thiết để lãnh đạo. Dưới hệ thống thị trưởng, hành chính địa phương toàn diện được đảm bảo. Các vấn đề địa phương có thể được giải quyết nhanh chóng và phù hợp, thích hợp với các điều kiện của địa phương và dựa trên sự xem xét của địa phương. Các sáng kiến tiên phong có thể được thực hiện qua việc thấu hiểu một cách thận trọng nhu cầu của cư dân.

Ở Nhật Bản, tỉnh và chính quyền đô thị độc lập với nhau, không có mối quan hệ “thứ bậc” về pháp lý. Tỉnh đưa ra hướng dẫn và tư vấn cho chính quyền đô thị. Chính quyền đô thị - là chính quyền địa phương cơ bản, giải quyết các công việc khác không thuộc thẩm quyền giải quyết của tỉnh.

Tỉnh - là chính quyền địa phương khu vực rộng, thực hiện các công việc bao phủ khu vực rộng, truyền thông và điều phối liên quan đến chính quyền đô thị cùng các nhiệm vụ bổ sung cho chính quyền đô thị.

Cán bộ Trung tâm phục vụ hành chính công phường Mỹ Hào (tỉnh Hưng Yên) thực hiện thủ tục hành chính cho người dân. Ảnh minh họa: Mạnh Khánh/TTXVN

Nhận diện những khó khăn - “điểm nghẽn” trong vận hành chính quyền phường tại Hà Nội, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Bá Chiến, Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công chỉ ra bốn nhóm “điểm nghẽn” chính yếu đang tác động trực tiếp đến hiệu suất và tính hiệu quả của chính quyền cấp phường: quá tải về khối lượng công việc và áp lực tâm lý đối với đội ngũ công chức; bất cập về năng lực và cơ cấu đội ngũ công chức; “khoảng trống” trong cơ chế phối hợp và chỉ đạo, điều hành; vướng mắc về thể chế, quy trình và hạ tầng hỗ trợ vận hành.

Từ việc nhận diện các “điểm nghẽn” cốt lõi, Tiến sĩ chỉ ra các nhóm giải pháp mang tính chiến lược để mô hình chính quyền 2 cấp tại Hà Nội vận hành hiệu quả, trong đó tập trung vào việc nâng cao năng lực thực thi của cấp phường và hiện đại hóa phương thức quản trị của cấp thành phố.

Chu Thanh Vân (TTXVN)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/thoi-su/diem-nghen-trong-van-hanh-chinh-quyen-phuong-va-giai-phap-pha-vo-vong-luan-quan-xin-cho-20251102143205203.htm