Dự thảo Luật Xây dựng tăng phân quyền cho địa phương

2 giờ trướcBài gốc

Sáng 14/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Xây dựng (sửa đổi). So với Luật Xây dựng hiện hành, dự thảo luật sửa đổi quy định miễn giấy phép xây dựng đối với một số loại công trình, đơn giản hóa thủ tục hành chính. Tuy nhiên, các đại biểu cho rằng, việc sửa đổi luật lần này cần nâng cao trách nhiệm giải trình và tăng tính minh bạch trong công tác quản lý trật tự xây dựng.

Giảm "tiền kiểm”, tăng “hậu kiểm” đối với các công trình xây dựng

Theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng), so với Luật Xây dựng hiện hành, dự thảo luật quy định miễn giấy phép xây dựng đối với một số loại công trình, theo hướng giảm “tiền kiểm”, tăng “hậu kiểm” trong việc quản lý các công trình xây dựng. Đây là nội dung phù hợp với mục tiêu cải cách, cắt giảm các thủ tục hành chính, giảm thời gian, chi phí thực hiện các thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng).

Tuy nhiên, thực tiễn nhiều năm qua cho thấy: tình trạng xây dựng không phép, sai phép, lấn chiếm vỉa hè, đất công, xây vượt tầng, thay đổi công năng… diễn ra ở nhiều nơi. Nhiều công trình không được phát hiện từ sớm, chỉ khi công trình đã xây gần xong hoặc hoàn thiện mới bị phát hiện và xử lý.

Trước thực trạng như vậy, cùng với bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, đội ngũ cán bộ chuyên môn về xây dựng ở cấp xã rất mỏng, phần lớn là kiêm nhiệm, không có đủ lực lượng để thực hiện giám sát, phát hiện kịp thời vi phạm; ở một số địa phương còn thiếu cán bộ có chuyên môn sâu về xây dựng. Điều đó dẫn tới những khó khăn trong việc thực hiện kiểm tra, giám sát các công trình xây dựng trên thực tế.

Vì vậy, theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, song song với việc cắt giảm khâu “tiền kiểm”, miễn giấy phép xây dựng đối với một số công trình xây dựng, cần bổ sung các cơ chế tăng cường “hậu kiểm” để phát hiện và xử lý các sai phạm về xây dựng kịp thời; quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp xã, trong việc kiểm tra, phát hiện và xử lý vi phạm các quy định xây dựng ngay từ giai đoạn đầu; bổ sung chế tài xử lý trách nhiệm người đứng đầu nếu không phát hiện hoặc xử lý kịp thời các sai phạm về công trình xây dựng; nghiên cứu bố trí lực lượng hỗ trợ quản lý xây dựng ở cấp cơ sở… để khâu “hậu kiểm” thực sự kịp thời và đạt hiệu quả. Tránh tình trạng mở cơ chế “hậu kiểm” nhưng không có đủ nguồn nhân lực, con người để thực hiện “hậu kiểm”.

Phân cấp mạnh cho cấp xã trong quản lý trật tự xây dựng

Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) tán thành cao với sự cần thiết sửa đổi Luật Xây dựng nhằm hoàn thiện thể chế quản lý đầu tư xây dựng trong bối cảnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh và mô hình chính quyền hai cấp tại địa phương. Sửa đổi theo hướng rà soát, tinh gọn tầng nấc thẩm định – thẩm tra theo quản trị rủi ro, đại biểu dẫn chứng các Điều 26, 27, 29 đã thiết kế lại quy trình thẩm định dự án, thẩm định báo cáo kinh tế kỹ thuật và thẩm định, kiểm soát thiết kế sau phê duyệt. Đại biểu đề nghị cân nhắc bổ sung nguyên tắc “một lần thẩm định - dùng nhiều lần”, kết quả của cơ quan chuyên môn về xây dựng là căn cứ bắt buộc khi phê duyệt, không yêu cầu thêm các thẩm định lặp lại. Đồng thời, đặt trần thời hạn giải quyết hồ sơ và áp dụng “im lặng là đồng ý” với hạng mục kỹ thuật đã có quy chuẩn rõ. Cách tiếp cận này sẽ rút ngắn thời gian, giảm chi phí và vẫn bảo đảm an toàn công trình.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu).

Đặc biệt, theo đại biểu, cần phân cấp mạnh cho cấp xã trong quản lý trật tự xây dựng gắn mô hình chính quyền hai cấp. Điều 94 đã giao trách nhiệm cho UBND cấp xã trong quản lý hoạt động đầu tư xây dựng, quản lý trật tự xây dựng theo phân cấp. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cần quy định cụ thể cơ chế. Cụ thể, ủy quyền cho UBND cấp xã quyền kiểm tra hiện trường, lập biên bản vi phạm, tạm dừng thi công đối với công trình nhà ở riêng lẻ, công trình nhỏ lẻ; tiếp nhận - trả kết quả một số thủ tục đơn giản theo cơ chế một cửa điện tử, liên thông với cấp tỉnh; và chế tài trách nhiệm người đứng đầu nếu để xảy ra vi phạm trật tự xây dựng kéo dài. Việc này sẽ rút ngắn khoảng cách quản lý, phát huy hiệu quả của chính quyền cơ sở.

Đơn giản hóa quy trình, nâng cao trách nhiệm giải trình

Thảo luận về dự án Luật Xây dựng (sửa đổi), đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị), đồng tình về việc cần thiết phải sửa đổi luật hiện hành. Thực tiễn triển khai Luật Xây dựng cho thấy có nhiều điểm nghẽn mang tính hệ thống, các thủ tục chồng chéo, phân tán thẩm quyền giữa nhiều cơ quan khiến thời gian xử lý kéo dài, chi phí tăng, giảm hiệu quả đầu tư. Báo cáo thẩm tra cũng nhấn mạnh tình trạng phân tán thẩm quyền gây khó khăn trong triển khai dự án. Mục tiêu sửa đổi luật lần này là đơn giản hóa quy trình, giảm chi phí tuân thủ, nâng cao trách nhiệm giải trình và tăng tính minh bạch.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị).

Dự thảo lần này đã có điều chỉnh về phân định thẩm quyền, cắt giảm chồng chéo trong thẩm định – thiết kế – PCCC – môi trường. Tuy nhiên, theo đại biểu, vẫn còn ba hạn chế lớn. Đó là chưa giải quyết triệt để tình trạng lặp lại nội dung thẩm định ở nhiều cơ quan khác nhau; chưa có tiêu chí định lượng rõ ràng về công trình “ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng” và chưa xác định rõ trách nhiệm cuối cùng thuộc về chủ đầu tư. Do đó, đại biểu đề nghị nguyên tắc “một nội dung – một cơ quan chịu trách nhiệm”, đảm bảo thông suốt và tránh trùng lặp.

Báo cáo thẩm tra cũng chỉ ra tình trạng đội vốn, kéo dài thời gian phổ biến. Với tư duy sửa luật theo hướng kiểm soát chặt, rõ ràng, không hình thức, đại biểu đề nghị Điều 28 cần bổ sung “chỉ điều chỉnh tổng mức đầu tư khi có yếu tố bất khả kháng hoặc hiệu quả vượt trội”. Đồng thời, gắn trách nhiệm chủ đầu tư với chất lượng khảo sát và thiết kế ban đầu, thẩm định dự toán nhằm kiểm soát giá, chống thất thoát, không can thiệp sâu vào phương án kỹ thuật.

Về cải cách thủ tục hành chính trong cấp phép và quản lý trật tự xây dựng

Đại biểu Hà Sỹ Đồng nêu, giấy phép xây dựng là thủ tục “gần dân nhất”, cần mạnh tay đơn giản hóa. Nhất là, Điều 23 về nhà ở riêng lẻ cần quy định rõ trường hợp không phải lập dự án và bổ sung chế tài mạnh đối với hành vi buông lỏng giám sát trật tự xây dựng của chính quyền cơ sở.

Đại biểu cũng nhấn mạnh cần nâng cao năng lực của chủ đầu tư, Ban quản lý dự án và trách nhiệm của cá nhân. Trong đó, chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm cuối cùng đối với chất lượng khảo sát, thiết kế, thẩm tra và an toàn công trình. Ban quản lý dự án phải có chứng chỉ năng lực, đủ nhân sự và bị thu hồi quyền quản lý nếu để xảy ra sai phạm. Trách nhiệm cá nhân phải rõ ràng: ai ký khảo sát – chịu trách nhiệm số liệu; ai thiết kế – chịu trách nhiệm phương án; ai thẩm tra – chịu trách nhiệm nội dung; ai phê duyệt – chịu trách nhiệm cuối cùng.

Lê Huyền

Nguồn Hà Nội TV : https://hanoionline.vn/du-thao-luat-xay-dung-tang-phan-quyen-cho-dia-phuong-370097.htm