Bộ Tư pháp đã thẩm định dự thảo nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98/2023 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM.
Dự thảo gồm 3 điều, tập trung sửa đổi, bổ sung chính sách đối với phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD); quản lý đô thị, tài nguyên và môi trường; ngành, nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược vào TP. Đáng chú ý, dự thảo nghị quyết đã bổ sung một nội dung quan trọng liên quan đến thành lập Khu thương mại tự do TP.HCM...
Dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98/2023 đã đề xuất thêm nhiều cơ chế, chính sách quan trọng cho sự phát triển của TP.HCM trong giai đoạn mới. Ảnh: THUẬN VĂN
Trao thêm quyền cho HĐND
Liên quan đến phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD), tờ trình của Chính phủ nêu rõ việc bổ sung này nhằm khắc phục những vướng mắc của TP.HCM hiện nay, đồng thời tạo sự linh hoạt trong quy hoạch và phát triển đô thị, tăng hiệu quả khai thác quỹ đất cũng như huy động vốn đầu tư, đảm bảo đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, xã hội và phát triển bền vững.
Theo đó, dự thảo nghị quyết đã mở rộng quyền quyết định của TP.HCM. Cụ thể, HĐND TP quyết định sử dụng ngân sách địa phương để triển khai dự án đầu tư công độc lập nhằm thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với các dự án đầu tư theo TOD.
Phạm vi áp dụng là các nhà ga thuộc các tuyến đường sắt được cấp có thẩm quyền phê duyệt, vùng phụ cận các nút giao thông dọc tuyến đường Vành đai 3.
Các khu vực tại nhà ga đường sắt, khu tập kết bảo dưỡng, sửa chữa tàu (depot) và vùng phụ cận các nút giao thông dọc tuyến đường Vành đai 3 được UBND TP xác định phát triển theo mô hình TOD. Và UBND TP được quyết định việc đầu tư xây dựng kết hợp với xây dựng nhà ở, xây dựng công trình thương mại dịch vụ, công trình sự nghiệp, công trình công cộng.
UBND TP cũng được quyết định các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật, chỉ tiêu sử dụng đất quy hoạch khác với quy định tại quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy hoạch đô thị và nông thôn.
“Quy định này sẽ góp phần tạo sự chủ động và linh hoạt cho UBND TP; tối ưu hóa sử dụng quỹ đất xung quanh ga, depot và các nút giao thông, thu hút đầu tư, phát triển thương mại - dịch vụ, nhà ở và công trình công cộng đồng bộ” – tờ trình của Bộ Tài chính nhấn mạnh.
Theo Bộ Tài chính, việc này giúp hỗ trợ phát triển đô thị đa chức năng và hiệu quả; đồng thời, bảo đảm sự đồng bộ giữa hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, phù hợp với quy hoạch phân khu, quy hoạch chung của TP.
Cạnh đó, dự thảo bổ sung quy định về cơ chế khai thác, sử dụng dự án nhà ở, thương mại dịch vụ, công trình sự nghiệp/công cộng tại khu vực TOD được bán, chuyển nhượng, cho thuê, thuê mua hoặc cho thuê lại theo thời hạn dự án. Quy định này sẽ tạo cơ chế khai thác linh hoạt các công trình trong TOD, huy động nguồn lực đầu tư, tối đa hóa hiệu quả sử dụng đất và phát triển đô thị đa chức năng đồng bộ quanh hạ tầng giao thông.
Đặc biệt, dự thảo đã bổ sung quy định về quản lý nguồn thu từ quỹ đất TOD. Theo đó, TP được giữ lại 100% số thu từ khai thác quỹ đất TOD để ưu tiên đầu tư vào các dự án đường sắt địa phương và các dự án giao thông thuộc tuyến TOD.
“Quy định này tạo cơ chế tài chính bền vững, bảo đảm nguồn vốn trực tiếp tái đầu tư, nâng cao hiệu quả khai thác quỹ đất, thúc đẩy phát triển hệ thống giao thông công cộng hiện đại, giảm ùn tắc, cải thiện chất lượng sống đô thị…” – tờ trình của Bộ Tài chính nêu.
Tuyến Metro số 1 đưa vào khai thác, sử dụng đã làm giảm áp lực giao thông, ùn tắc, và thay đổi thói quen đi lại của người dân ở TP.HCM.
Đề xuất UBND TP.HCM được điều chỉnh ranh giới Khu thương mại tự do
Về việc lập Khu Thương mại tự do TP.HCM, theo cơ quan soạn thảo, việc bổ sung quy định này nhằm tạo không gian thể chế đặc thù, vượt trội, góp phần đưa TP.HCM trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại quốc tế của khu vực. Đồng thời, tạo cơ sở pháp lý để TP.HCM thực hiện thí điểm mô hình mới, kiểm nghiệm chính sách trước khi nhân rộng ra các địa phương khác.
Dự thảo bổ sung quy định thiết lập khung pháp lý đầy đủ cho mô hình Khu thương mại tự do, bao gồm vị trí, cơ cấu khu chức năng, cơ chế quản lý, thẩm quyền, chính sách đất đai, ưu đãi đầu tư, đơn giản hóa thủ tục hành chính và cơ chế hải quan đặc thù.
Đáng chú ý, một trong những cơ chế vượt trội được nêu ra trong dự thảo là trao thẩm quyền cho UBND TP.HCM quyết định thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới Khu thương mại tự do, đồng thời coi đây là quyết định điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung TP. Cách thiết kế này tăng tính chủ động và linh hoạt của địa phương.
Cùng đó, đề xuất Ban Quản lý các Khu chế xuất và công nghiệp TP.HCM được giao thực hiện chức năng quản lý nhà nước trực tiếp và cung ứng dịch vụ hành chính công trong Khu thương mại tự do, tương tự mô hình “một đầu mối” hành chính. Quy định này đơn giản hóa bộ máy, rút ngắn quy trình xử lý, khắc phục tình trạng phân tán thẩm quyền giữa các sở, ngành.
Dự thảo cũng cho phép TP giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá, đấu thầu đối với các dự án đầu tư trong khu (trừ dự án nhà ở thương mại), nhằm đẩy nhanh thu hút đầu tư và phát triển hạ tầng khu. Đây là cơ chế chưa được quy định trong Luật Đất đai hiện hành đối với dự án sản xuất, kinh doanh.
Cùng đó, đề xuất thủ trưởng cơ quan hải quan được mở rộng thẩm quyền quyết định thành lập, đình chỉ kho, bãi, địa điểm hải quan, công nhận chế độ ưu tiên... giúp đẩy nhanh thủ tục và tăng tính chủ động…
Như vậy, quy định này không chỉ tích hợp nhiều cơ chế đặc thù vượt trội mà còn thiết kế đồng bộ thể chế - hạ tầng - chính sách ưu đãi - quản trị hành chính, tạo nền tảng pháp lý cho một mô hình phát triển mới.
Đề xuất mở rộng quyền của UBND TP trong thực hiện hợp đồng BT
Về chính sách đối với thực hiện hợp đồng BT, hiện Nghị quyết 98/2023 chỉ cho phép sử dụng quỹ đất do Nhà nước quản lý thuộc trường hợp sắp xếp lại, xử lý tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư dự án BT.
Phạm vi này quá hẹp, trong nhiều trường hợp không đủ quỹ đất để thanh toán, gây ách tắc, chậm trễ trong thực hiện hợp đồng BT. Thủ tục thu hồi, giao đất, cho thuê đất còn rườm rà, làm kéo dài thời gian thanh toán, phát sinh chi phí và rủi ro pháp lý….
Để giải quyết, dự thảo đã bổ sung quy định theo hướng mở rộng phạm vi quỹ đất được sử dụng để thanh toán, không chỉ giới hạn ở quỹ đất từ sắp xếp, xử lý tài sản công mà bao gồm cả quỹ đất theo hợp đồng BT, đất thuộc diện thu hồi theo Luật Đất đai, đất do cơ quan Nhà nước quản lý hoặc kết hợp các loại đất này.
Đồng thời, cho phép UBND TP thu hồi cả khu đất và giao/cho thuê đất trực tiếp không qua đấu giá, đấu thầu, nhằm đơn giản hóa thủ tục…
NGUYỄN THẢO