Đừng để 'hễ mưa là ngập'

4 giờ trướcBài gốc

Những ngày đầu tháng 11, người dân TPHCM lại chứng kiến mưa lớn bất thường kèm dông, sét, gió mạnh và triều cường dâng cao. Các chuyên gia khẳng định, ngập hiện nay là hệ quả tổng hợp của biến đổi khí hậu, nước biển dâng, sụt lún địa chất và tốc độ bê tông hóa vượt tầm kiểm soát.

Những ngày qua, mưa rào diện rộng từ sáng sớm, lượng mưa phổ biến 8 - 40mm, có nơi trên 50mm khiến nhiều tuyến đường như Lý Thái Tổ, Võ Văn Kiệt, Lăng Cha Cả… ngập cục bộ, giao thông ùn ứ. Đài Khí tượng Thủy văn Nam bộ dự báo, nửa cuối tháng 11, mưa diện rộng tiếp tục xuất hiện trùng thời điểm triều cường dâng cao, khiến điệp khúc “Hễ mưa là ngập” lặp lại.

Tại phường An Lạc, nhiều khu vực bị lún mạnh do ngập úng kéo dài, độ hạ nền tới 81 cm, gấp 3 lần trung bình TPHCM.

Ông Lê Minh Nhựt - Phó Chủ tịch UBND phường An Lạc cho biết, địa chất yếu nên khó tránh khỏi sụt lún. Phường tập trung 2 giải pháp: gia cố nền bằng cọc, thay lớp đất yếu bằng vật liệu tốt hơn; đồng thời quy hoạch, quản lý đô thị theo diễn biến lún, kiểm soát khai thác nước ngầm và hạn chế xây công trình lớn ở nền yếu.

Tình trạng tương tự xảy ra tại Thanh Đa, Thảo Điền, Huỳnh Tấn Phát, Trần Xuân Soạn, Lê Văn Lương - những “rốn ngập” cố hữu. Nguyên nhân chính là nền đất yếu, khai thác nước ngầm kéo dài và sức nặng của công trình xây dựng. Hậu quả tích tụ nhiều năm, khiến nền đất sụt giảm đáng kể dù đã hạn chế khai thác nước ngầm.

Theo Sở Xây dựng TPHCM, thành phố đã xác định các khu vực đất yếu, nguy cơ sụt lún cao và các “điểm đen” ngập úng để có giải pháp dài hạn. Đợt triều cuối tháng 10 đạt đỉnh +1,82m, vượt báo động III. Khi kết hợp gió mùa Đông Bắc mạnh, nước dâng nhanh khiến Thanh Đa, Bình Quới, Phạm Văn Chiêu, Hồ Học Lãm… ngập sâu đến cả mét. Đại diện Phòng Hạ tầng kỹ thuật (Sở Xây dựng TPHCM) cho biết, các trạm bơm và van ngăn triều hoạt động hết công suất nhưng hệ thống thoát nước vẫn quá tải.

Nhiều tuyến cống lớn của thành phố được thiết kế từ trước năm 2015, chỉ chịu được lượng mưa 85mm/3 giờ - thấp hơn nhiều so với các trận mưa cực đoan gần đây. Khi mưa vượt ngưỡng, cộng rác che miệng cống, nước dâng nhanh tràn ra đường.

Nếu triều cường là yếu tố tự nhiên, thì lún sụt lại là “thủ phạm thầm lặng” khiến TPHCM ngày càng thấp hơn mặt nước. Theo Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước miền Nam, 35 năm qua, TPHCM đã lún gần 1m; giai đoạn 2005–2017, tốc độ lún trung bình gần 2cm/năm, với hơn 239km2 đất hạ thấp. Các quận 7, 8, Bình Tân, Nhà Bè… hiện là điểm nóng, có nơi lún đến 5 cm/năm. Ông Trần Nhân Nghĩa - Phó Trưởng phòng Kiểm ngư (Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư TPHCM) cho biết, triều cường tháng 11 đang lên cao (trạm Phú An ngày 6/11 đạt 1,78m, vượt kỷ lục 2019). Triều kết hợp mưa lớn khiến nguy cơ ngập sâu tại các khu ven sông, kênh rạch ngày càng lớn.

Ngập úng do mưa, triều cường và sụt lún đang là thách thức với siêu đô thị TPHCM - nơi vừa phải phát triển đô thị nhanh, vừa chống chọi biến đổi khí hậu. Khi hồ điều hòa, ao trũng bị san lấp, diện tích thấm nước tự nhiên thu hẹp, nước mưa không còn chỗ thoát; kênh rạch bị lấn chiếm khiến tiêu thoát nước thêm khó.

Các chuyên gia khí tượng cảnh báo, biến đổi khí hậu làm mưa cực đoan dày hơn, triều cường cao hơn, xâm nhập mặn sâu hơn; trong khi nhiều dự án chống ngập vẫn dang dở.

Theo Sở Xây dựng TPHCM, thành phố đã vận hành 17 trạm bơm di động, 388 van ngăn triều và đẩy nhanh dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, giải pháp căn cơ phải là quy hoạch lại không gian đô thị gắn với nền đất yếu, kiểm soát bê tông hóa, tái tạo hồ điều hòa và hành lang thoát nước tự nhiên.

Ngập ở TPHCM không còn là chuyện của mưa, mà là câu chuyện nan giải của quy hoạch và phát triển đô thị, gắn liền với bài toán quản lý tài nguyên và môi trường trong nhiều thập kỷ tới.

Lê Anh

Nguồn Đại Đoàn Kết : https://daidoanket.vn/dung-de-he-mua-la-ngap.html