Đứt cáp ngầm biển Baltic: Sự cố công nghệ hay cuộc 'tấn công' ác ý?

6 giờ trướcBài gốc

Tuyến cáp BCS East-West, chạy giữa đảo Gotland của Thụy Điển và một cảng gần đó của Litva, đã gặp sự cố vào ngày 17/11/2024. Tuyến cáp C-Lion, chạy từ miền bắc nước Đức đến thủ đô Helsinki của Phần Lan, cũng báo cáo bị hư hỏng vào sáng sớm ngày 18/11/2024. Hình ảnh: Telegeography

Công ty viễn thông Telia Lietuva cho biết vụ đứt cáp đầu tiên ở đường truyền internet dài 218km giữa Litva và đảo Gotland ở Thụy Điển khiến dịch vụ này bị gián đoạn. Sau đó, sự cố đứt cáp ngầm tiếp tục xảy ra trên tuyến cáp dài 1.200km giữa Helsinki và cảng Rostock của Đức. Theo công ty an ninh mạng và viễn thông Phần Lan Cinia, tuyến cáp ngừng hoạt động vào khoảng 2 giờ sáng ngày 18/11 (giờ địa phương).

Hai tuyến cáp - một nối Phần Lan với Đức và một nối Thụy Điển với Litva, nằm giao nhau trên khu vực của biển Baltic, gây lo ngại về một cuộc tấn công ác ý, mặc dù các nhà chức trách ban đầu đã bác bỏ nghi ngờ.

Biển Baltic: Vị trí chiến lược và hệ thống cáp ngầm trong bối cảnh biến động thế giới

Nằm ở Bắc Âu và được bao quanh bởi các quốc gia như Đan Mạch, Thụy Điển, Phần Lan, Estonia, Latvia, Litva, Ba Lan, Đức và Nga, biển Baltic không chỉ là một vùng biển đẹp mà còn có vị trí chiến lược quan trọng. Kể từ đầu thế kỷ XXI, sự ổn định tài chính của các quốc gia trong khu vực này đã đóng vai trò then chốt trong quá trình gia nhập Liên minh châu Âu và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Đặc biệt, ba nước vùng Baltic là Estonia, Latvia và Lithuania hiện sử dụng đồng Euro làm tiền tệ chung.

Gần 90 triệu người ở 14 quốc gia khác nhau sống trong lưu vực thoát nước của vùng biển Baltic. Có 9 quốc gia giáp biển Baltic: Phần Lan, Thụy Điển, Đan Mạch, Đức, Ba Lan, Litva, Latvia, Estonia và Nga. Hình ảnh: Joonas Linkola

Từ giữa những năm 1990, các quốc gia ven biển Baltic đã được hưởng lợi từ việc triển khai các tuyến cáp ngầm, một bước đột phá quan trọng được khởi nguồn từ việc kết thúc Chiến tranh Lạnh và gỡ bỏ các quy định cấm, tạo điều kiện cho sự phát triển mạnh mẽ của cơ sở hạ tầng viễn thông giữa Bắc Âu và Đông Âu.

Hệ thống cáp ngầm biển Baltic chủ yếu là loại "không lặp lại" (non-repeater), thường được sử dụng cho các khoảng cách ngắn mà không cần thiết phải có bộ lặp, khác với các cáp ngầm xuyên đại dương. Mặc dù tính năng không lặp lại thường dựa vào khoảng cách địa lý, nhưng các hệ thống này còn chứa đựng những tuyến cáp dự phòng, gia tăng khả năng phục hồi cho toàn bộ mạng lưới. Đáng tiếc, tuyến cáp C-Lion, bị hư hỏng gần đây, là một trong số ít hệ thống lặp lại tại biển Baltic, nhờ vào chiều dài của nó, nhưng lại không có hệ thống phụ trợ nào.

Tuyến cáp chủ lực nối Estonia với Thụy Điển, được đưa vào hoạt động từ năm 1995, đã không hề cần bảo trì cho đến khi gặp sự cố do neo kéo vào năm 2023. Mattias Fridström - người điều hành đơn vị vận hành tuyến cáp này cho biết cáp vẫn hoạt động hiệu quả như vào thời điểm khánh thành gần ba thập kỷ trước.

Các loại cáp ngầm ngắn hơn thường được cung cấp điện từ các nhà kho ven bờ và các trạm hạ cánh nhỏ, thường được ít biết đến mức bạn có thể không nhận ra sự hiện diện của chúng. Mặc dù lỗi cáp là chuyện phổ biến, các tuyến cáp này vẫn nằm yên trên đáy biển, thực hiện nhiệm vụ của mình suốt nhiều thập kỷ qua. Gần đây, một số tuyến cáp ngầm tại biển Baltic gặp sự cố đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về khả năng phá hoại, nhưng các chuyên gia khuyến cáo nên thận trọng trước khi đưa ra bất kỳ kết luận nào.

Trong bối cảnh địa chính trị phức tạp hiện nay, việc bảo vệ và duy trì hệ thống cáp ngầm biển Baltic là điều vô cùng cần thiết để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững cho khu vực này.

Cáp ngầm dưới biển Baltic: Sự bền bỉ quân bình với nỗi lo an ninh

Khoảng 150 sự cố hư hỏng cáp ngầm xảy ra mỗi năm, chủ yếu do tai nạn từ mỏ neo tàu hoặc hoạt động của tàu đánh cá. Dù vậy, những hệ thống cáp ngầm dưới biển Baltic vẫn bền bỉ duy trì kết nối Internet quan trọng cho khu vực, cho thấy sức mạnh hơn cả nỗi lo ngại về an ninh.

Trên toàn cầu, khoảng 99% lưu lượng Internet được truyền tải qua gần 600 hệ thống cáp ngầm. Những kết nối cáp quang hiện đại này là thành quả của hơn 160 năm phát triển công nghệ, trải dài qua các biển, hồ và đại dương với mục tiêu truyền tải lưu lượng viễn thông. Tuy nhiên, những tuyến cáp ngầm vô hình này thường bị coi nhẹ dù chúng đóng vai trò thiết yếu trong các dịch vụ Internet và truyền thông hàng ngày. Thực tế, 99% dữ liệu toàn cầu đều phụ thuộc vào hệ thống cáp ngầm, mặc dù chúng cũng phải đối mặt với nguy cơ bị tấn công trong bối cảnh chiến tranh hỗn hợp.

Thời gian gần đây, chính phủ các nước và công chúng đã bắt đầu nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của các hệ thống này, mặc dù phần lớn thông tin thường rơi vào những câu chuyện về các cuộc tấn công vào cáp ngầm, đôi khi thiếu cơ sở dữ liệu chính xác.

Cáp Internet C-Lion1 (nối Phần Lan và Đức) và BSC East-West Interlink (nối Thụy Điển và Litva) với sự phân phối các mỏ neo RIPE Atlas ở mỗi quốc gia.

Hai tuyến cáp ngầm ở biển Baltic, C-Lion1 và BCS East-West Interlink, đã được báo cáo là bị hư hỏng gần đây. Tuyến cáp C-Lion1 dài 1.173 km, nối liền Trung Âu với Phần Lan và các quốc gia Bắc Âu khác. Theo thông tin từ công ty chủ quản, quá trình sửa chữa các cáp này thường tốn từ 5-15 ngày, hiện tại vẫn đang trong quá trình điều tra để xác định nguyên nhân sự cố.

Thông tin ban đầu cho thấy cáp bị hỏng do "hoạt động bên ngoài", thuật ngữ chỉ ra rằng có một vật thể đã tác động gây ra sự cố, thay vì lỗi nội bộ nào đó. Tương tác của con người là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra hư hỏng cáp, trong đó, các tai nạn từ mỏ neo tàu hoặc thiết bị đánh cá chiếm phần lớn. Tuy nhiên, việc suy đoán cụ thể về nguyên nhân của sự cố này trở nên khó khăn khi các cuộc điều tra chưa đi đến hồi kết.

Ông Boris Pistorius phát biểu tại Brussels vào ngày 19/11/2024 sau sự cố đứt cáp biển Baltic. Hình ảnh: Getty

Bình luận về tình hình trên, Bộ trưởng Quốc phòng Đức - Boris Pistorius, nhấn mạnh rằng không ai có thể tin cậy vào giả thuyết các cáp bị hủy hoại chỉ do tai nạn và bày tỏ lo ngại rằng có thể có yếu tố phá hoại đứng sau vụ việc này.

Biển Baltic được biết đến như "hồ NATO", do gần như được bao quanh hoàn toàn bởi các thành viên trong liên minh này kể từ khi Phần Lan và Thụy Điển gia nhập. Khu vực Kaliningrad của Nga, nơi đóng quân của Hạm đội biển Baltic, nằm giữa hai quốc gia NATO, Ba Lan và Litva, tạo nên một bức tranh địa chính trị phức tạp và tiềm ẩn nhiều rủi ro cho an ninh khu vực.

Việc bảo vệ các tuyến cáp ngầm trở nên hết sức cần thiết để đảm bảo không chỉ sự ổn định cho kết nối Internet mà còn cho an ninh kinh tế và chính trị của các quốc gia ven biển Baltic.

Mức độ ảnh hưởng kết nối internet của sự cố đứt cáp ngầm biển Baltic

Các sự cố đứt cáp ngầm là một tình huống không hề hiếm xảy ra trên toàn cầu, với khoảng 150 sự cố bị ghi nhận mỗi năm. Ngành công nghiệp cáp ngầm đã chuẩn bị sẵn sàng cho những tình huống này, với các bộ dụng cụ sửa chữa luôn có sẵn tại các cảng. Khi cáp bị hỏng, một số trong 60 tàu sửa cáp trên toàn thế giới sẽ được điều động để lấy thiết bị và tiến hành các công việc sửa chữa ngoài khơi.

Trước đây, những sự cố này hiếm khi được truyền thông chú ý, vì đa số các vấn đề về tốc độ kết nối Internet mà người dùng gặp phải đã được tự động giải quyết trước khi tàu cáp kịp thời có mặt để khắc phục. Tuy nhiên, gần đây, mỗi sự cố đứt cáp ngầm không rõ nguyên nhân thường được chính phủ phát đi các thông báo gây hoang mang, tạo ra các câu chuyện về xung đột quốc tế, thay vì lắng nghe các chuyên gia trong ngành giải thích.

Sự cố mới đây tại biển Baltic đã thu hút nhiều sự quan tâm từ truyền thông. Trong khi các nỗ lực điều tra nguyên nhân và mức độ ảnh hưởng vẫn còn tiếp diễn, một số nguồn tin cho biết rằng tác động đến người dùng Internet là khá thấp. Theo báo cáo từ RIPE Labs, lưu lượng đã được định tuyến lại với mức độ trễ chỉ gia tăng nhẹ mà không có dấu hiệu mất gói tin đáng kể.

Bản tóm tắt nhanh sử dụng dữ liệu thu thập được từ các điểm neo RIPE Atlas nối bằng các tuyến cáp bị ảnh hưởng bởi sự cố cáp ngầm biển Baltic. Ảnh chụp màn hình

Có thể thấy, về mặt dữ liệu, khoảng 20-30% đường truyền bị ảnh hưởng có độ trễ tăng lên nhưng không có dấu hiệu mất gói tin tăng cao hơn. Điều này cho thấy khả năng phục hồi của Internet, mặc dù chúng ta không thể xác định chính xác những tuyến nào đã bị ảnh hưởng bởi cáp bị hỏng. Sự gia tăng độ trễ có thể chỉ ra rằng các tuyến cáp thay thế đang được sử dụng và nếu các kết nối này có độ dài hơn, thì độ trễ cũng sẽ lớn hơn.

Khi xem xét bản đồ cáp ngầm, có rất nhiều sự dự phòng ở cấp độ vật lý quanh biển Baltic. Thực tế, các quan sát hiện tại cho thấy khả năng phục hồi của Internet sau sự cố này là tương đối tốt với một mức độ trễ gia tăng nhỏ và không có tổn thất rõ rệt.

Khả năng phục hồi sự cố đứt cáp ngầm: Thành quả từ nỗ lực không ngừng của con người

Trong bối cảnh những lo ngại về an ninh mạng ngày càng gia tăng, việc nhấn mạnh khả năng phục hồi của cơ sở hạ tầng viễn thông trở nên vô cùng quan trọng. Khả năng phục hồi có thể không phải là một đề tài thu hút sự chú ý ngay lập tức, nhưng thực chất, nó là một quá trình sống động, phản ánh nỗ lực liên tục của con người.

Cáp viễn thông ngầm C-Lion1 được tàu "Ile de Brehat" đặt xuống đáy biển Baltic ngoài khơi Helsinki, Phần Lan, vào ngày 12/10/2015. Hình ảnh: Getty

Trong ngành công nghiệp cáp, khả năng phục hồi là kết quả của quy hoạch tuyến đường thông minh, sự dự phòng cần thiết, bảo trì chủ động và những nỗ lực sửa chữa không ngừng nghỉ. Tại đây, sai sót là điều có thể xảy ra và công tác chuẩn bị cho nó là rất quan trọng. Tất cả những điều này được thực hiện bởi những con người làm việc cùng nhau trong một môi trường với mức độ hợp tác cao.

Hhình ảnh công nhân trên một tàu cáp, cẩn thận hạ xuống biển một cái móc để nâng một sợi cáp hỏng lên sửa chữa. Hay hình ảnh những niềm vui nhỏ khi một sợi cáp mới được kéo vào bờ và kết nối trong hố ga ven biển. Những mối quan hệ này luôn cần được phát triển để vượt qua các quy trình cấp phép phức tạp ở nhiều quốc gia khác nhau.

Công nghệ cũng đóng một vai trò quan trọng: từ phòng sạch hiện đại, nơi những sợi quang được kéo ra từ những tòa tháp nhiều tầng, đến những nhà máy cáp giữa thế kỷ vẫn sử dụng các cỗ máy khổng lồ, nhờ vào sự bảo trì thường xuyên, đã tồn tại lâu hơn cả thời gian của hai công ty sở hữu nó. Hơn 160 năm phát triển, công nghệ và mối quan hệ con người đã tạo ra một mạng lưới viễn thông vững chắc.

Khi đánh giá từ góc độ con người, những mối đe dọa an ninh không thể bị bỏ qua. Người sử dụng hệ thống có vai trò thiết yếu giúp chúng ta tránh được 148 sự cố cáp mỗi năm và đã thực hiện các biện pháp để hạn chế sự cố internet

Minh Phú

Nguồn Công dân & Khuyến học : https://congdankhuyenhoc.vn/dut-cap-ngam-bien-baltic-su-co-cong-nghe-hay-cuoc-tan-cong-ac-y-179241123121340428.htm