Giao thông thích ứng thiên tai: Bài học từ Hà Lan, Nhật Bản, Singapore

16 giờ trướcBài gốc

Theo Cục Đường bộ Việt Nam, thiệt hại do thiên tai, đặc biệt từ ba cơn bão số 9, 10 và 11 những tuần qua đã vượt 3.239 tỷ đồng, trong đó đường quốc lộ chiếm hơn 2.000 tỷ đồng. Riêng Đà Nẵng, ước tính đến ngày 1/11, mưa lũ gây thiệt hại hơn 156 tỷ đồng cho hạ tầng giao thông.

Một số tuyến đường trên địa bàn miền Trung bị sạt lở, đất đá vùi lấp do mưa lớn trong ngày 1/11. Ảnh: Cục ĐBVN.

Tại phiên thảo luận Quốc hội ngày 29/10, nhiều đại biểu bày tỏ lo ngại khi năm nào mưa bão, sạt lở, ngập lụt cũng lặp lại, gây thiệt hại nặng nề. Câu hỏi đặt ra là: Làm thế nào để hệ thống giao thông Việt Nam có thể “chịu đựng” và phục hồi nhanh trước thiên tai?

Công ước khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu (UNFCCC) cũng khẳng định, các công trình giao thông cần được thiết kế lại để “chịu đựng và phục hồi nhanh” trước các hiện tượng thời tiết cực đoan. Nhiều quốc gia đã đi trước trong hướng tiếp cận này, biến rủi ro thiên tai thành động lực đổi mới trong quy hoạch hạ tầng.

Hà Lan - quốc gia có hơn 1/3 diện tích nằm dưới mực nước biển - đã biến nguy cơ thành cơ hội bằng chiến lược đầu tư dài hạn cho hạ tầng giao thông thích ứng. Tại Rotterdam - cảng biển lớn nhất châu Âu, các tuyến đường thấp được nâng cao, xây dựng đường nổi, kết hợp hệ thống rào chắn triều và vận tải đa phương thức để bảo đảm giao thông không gián đoạn khi ngập lụt.

Đập Maeslantkering tại Hà Lan có thể đóng, mở tự động, ngăn nước từ biển Bắc và đủ để chống lại cơn bão lớn nhất. Ảnh: Pinterest.

Nhật Bản - nơi thường xuyên hứng chịu động đất, bão và mưa lớn - đã xây dựng hệ thống đánh giá rủi ro chi tiết cho từng tuyến đường, cầu, hầm; các công trình được xác định “điểm yếu” dễ ngập hoặc sạt lở sẽ được ưu tiên gia cố.

Đặc biệt, Nhật Bản khuyến khích khu vực tư nhân tham gia các dự án hạ tầng chịu thiên tai thông qua mô hình đối tác công - tư (PPP). Cách làm này giúp chia sẻ chi phí, tăng khả năng phục hồi và thúc đẩy sáng kiến kỹ thuật từ doanh nghiệp, góp phần hình thành hệ sinh thái hạ tầng bền vững.

Là quốc gia ven biển với hơn 30% diện tích thấp dưới mực nước biển, Singapore xem quản lý ngập là nhiệm vụ sống còn. Mô hình “thành phố thông minh chống ngập” của Singapore sử dụng cảm biến, camera và dữ liệu thời gian thực để giám sát dòng chảy, kết nối với hệ thống cảnh báo sớm.

Chương trình nâng cao nhận thức về lũ lụt giúp người dân và tài xế theo dõi tình trạng ngập, chủ động điều chỉnh hành trình. Đặc biệt, Singapore quy hoạch đồng bộ hạ tầng giao thông với hệ thống thoát nước, bảo đảm đường, cầu, cống được thiết kế tích hợp - giao thông vẫn duy trì ổn định ngay cả khi mưa cực lớn.

Singapore sử dụng cảm biến, camera và dữ liệu thời gian thực để giám sát dòng chảy, kết nối với hệ thống cảnh báo sớm. Ảnh: Facebook.

Theo Bộ Nội vụ và an toàn Hàn Quốc, tần suất các trận mưa cực đoan trên 100 mm/giờ đang tăng nhanh, buộc nước này phải nâng tiêu chuẩn thiết kế đường, hầm, taluy lên mức chịu tải 30 năm.

Từ năm nay, Hàn Quốc triển khai “Kế hoạch đối phó thiên tai mùa hè”, tập trung giám sát sạt lở, cảnh báo ngập và ứng phó khẩn cấp. Trung tâm Dự báo và Ứng phó Khẩn cấp Đa nguy cơ (MHEWC) vận hành hệ thống dữ liệu thời gian thực, giúp chính quyền và người dân ứng phó nhanh hơn. Đây là hình mẫu tiêu biểu của việc gắn quy hoạch hạ tầng với công nghệ cảnh báo sớm.

Theo giới quan sát, từ kinh nghiệm của các quốc gia, có thể rút ra nhiều định hướng quan trọng cho Việt Nam trong quy hoạch giao thông thích ứng mưa bão: Quy hoạch liên ngành, kết nối vận tải - thủy lợi - đô thị, như cách Hà Lan và Singapore triển khai, giúp hệ thống giao thông linh hoạt và ít bị gián đoạn khi mưa lũ. Đồng thời, cần cập nhật tiêu chuẩn thiết kế kỹ thuật cho cầu, đường, hầm phù hợp với rủi ro khí hậu ở từng vùng, đặc biệt là miền núi và ven biển - tương tự cách tiếp cận của Nhật Bản và Hàn Quốc.

Ngoài ra, cần đầu tư công nghệ cảnh báo sớm, cảm biến và dữ liệu thời gian thực để điều hành giao thông an toàn trong mùa bão; thúc đẩy mô hình PPP để huy động nguồn lực xã hội, chia sẻ rủi ro và khuyến khích đổi mới kỹ thuật; nâng cao năng lực và nhận thức cộng đồng, giúp kỹ sư, nhà quy hoạch và người dân chủ động hơn trong phòng ngừa, giảm thiểu thiệt hại.

Lộc Liên

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/giao-thong-thich-ung-thien-tai-bai-hoc-tu-ha-lan-nhat-ban-singapore-post1792678.tpo