Việc chuyển đổi từ xe máy xăng sang xe máy điện là một trong những nội dung có tác động rộng nhất, liên quan đến hàng triệu người dân.
Thông tin được ông Đào Việt Long, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội, chia sẻ tại tọa đàm: "Hà Nội cấm xe máy xăng theo giờ: Tính toán nào cho hạ tầng và sinh kế?" diễn ra chiều ngày 9/12.
Theo các chuyên gia, phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch, gồm cả ô tô và xe máy, đều là những nguồn phát thải khí thải độc hại ra môi trường, trong đó có bụi mịn, xuất phát từ quá trình đốt hóa thạch. Bên cạnh phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch, còn có những nguồn phát thải khác gây ô nhiễm không khí, như hoạt động sản xuất công nghiệp, hoạt động đốt rác. Tuy nhiên, phương tiện giao thông sử dụng hóa thạch là một trong những nguồn đóng góp đáng kể gây ô nhiễm không khí ở Hà Nội.
CÓ CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ PHÙ HỢP, DỄ TIẾP CẬN, MINH BẠCH
Hà Nội hiện có 6,9 triệu xe máy và gần 1,5 triệu xe máy của các tỉnh khác thường xuyên hoạt động, trong đó 70% xe máy đang lưu hành là xe cũ. Mô tô, xe máy chiếm 95% lượng phương tiện xe cơ giới. Các nghiên cứu thống kê đã chỉ rõ rằng xe máy cũ là nguồn phát thải chính tại đô thị. Cụ thể, xe máy gây ra 94% lượng hydrocarbon (HC), 87% khí CO, 57% NOx và 33% bụi mịn PM10 từ giao thông. Đây là những con số đáng lo ngại.
Theo tính toán của Viện Khoa học và Công nghệ giao thông vận tải, lượng phát thải từ xe máy là rất lớn, với khoảng 470.000 tấn CO/năm và 38.000 tấn HC/năm, tương đương lần lượt với tổng trọng lượng của khoảng 31.000 và 2.500 chiếc xe buýt lớn.
Việc tiếp tục sử dụng hàng triệu xe máy cũ không chỉ làm ảnh hưởng đến môi trường của Hà Nội mà còn làm suy giảm chất lượng không khí, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân, chưa kể vấn đề về tai nạn giao thông.
Ông Đào Việt Long, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội.
"Dự thảo Quy định một số chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông đường bộ sử dụng năng lượng sạch và một số biện pháp hạn chế sử dụng phương tiện giao thông đường bộ phát thải gây ô nhiễm môi trường trên địa bàn Hà Nội đang được xây dựng và sẽ trình HĐND thành phố vào thời gian phù hợp. Trong dự thảo Nghị quyết có đầy đủ các cơ chế hỗ trợ cụ thể để người dân chuyển đổi sang phương tiện giao thông xanh. Quan điểm của thành phố là không để người dân bị đặt vào tình huống khó khăn, phải có chính sách để hỗ trợ phù hợp, dễ tiếp cận, minh bạch".
Ngày 12/7, Thủ tướng Chính phủ đã có Chỉ thị số 20/CT-TTg về một số nhiệm vụ, giải pháp cấp bách bảo vệ môi trường, cải thiện chất lượng không khí tại các đô thị lớn. Theo đó, Thủ tướng yêu cầu TP Hà Nội thực hiện các giải pháp, biện pháp để các tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, lộ trình đến ngày 1/7/2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1.
Mới đây, ngày 26/11, HĐND TP Hà Nội đã thông qua nghị quyết thay thế Nghị quyết số 47/2024/NQ-HĐND quy định thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn. UBND TP Hà Nội sẽ áp dụng một số biện pháp tổ chức giao thông đối với xe cơ giới sử dụng nhiên liệu hóa thạch, xe cơ giới gây ô nhiễm môi trường.
Theo ông Đào Việt Long, việc chuyển đổi từ xe máy xăng sang xe máy điện là một trong những nội dung có tác động rộng nhất, liên quan đến hàng triệu người dân. Cho nên ngay từ đầu, thành phố đã xác định phải chuẩn bị kỹ, đặc biệt là hành lang pháp lý, cơ chế hỗ trợ, hạ tầng đi kèm, và phương án tổ chức giao thông.
Ông Long cho biết đơn vị đang xây dựng dự thảo Quy định một số chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông đường bộ sử dụng năng lượng sạch và một số biện pháp hạn chế sử dụng phương tiện giao thông đường bộ phát thải gây ô nhiễm môi trường trên địa bàn Hà Nội và sẽ trình HĐND thành phố vào thời gian phù hợp.
Trong dự thảo Nghị quyết có đầy đủ các cơ chế hỗ trợ cụ thể để người dân chuyển đổi sang phương tiện giao thông xanh. Quan điểm của thành phố là không để người dân bị đặt vào tình huống khó khăn, phải có chính sách để hỗ trợ phù hợp, dễ tiếp cận, minh bạch.
DỰ KIẾN CÁC MỨC HỖ TRỢ VỚI NGƯỜI DÂN KHI CHUYỂN ĐỔI PHƯƠNG TIỆN
Để người dân và doanh nghiệp yên tâm chuyển đổi sang phương tiện xanh, lãnh đạo Sở Xây dựng thông tin: thành phố đang nghiên cứu triển khai một hệ thống chính sách hỗ trợ toàn diện, nhằm đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra thuận lợi, khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế của thành phố.
Thứ nhất, với người dân, đặc biệt là chủ sở hữu xe máy xăng, thành phố sẽ có cơ chế hỗ trợ trực tiếp bằng tiền khi chuyển sang xe máy điện. Mức phổ thông được đề xuất hiện nay là hỗ trợ 20% giá trị phương tiện, tối đa 5 triệu đồng.
Với các hộ nghèo, hỗ trợ có thể lên tới 100% giá trị xe, tối đa 20 triệu đồng; còn hộ cận nghèo là 80%, tối đa 15 triệu đồng.
“Đây là nhóm chính sách rất quan trọng, bởi xe máy là phương tiện đi lại chính của phần lớn người dân thủ đô. Bên cạnh hỗ trợ trực tiếp, người dân còn được hỗ trợ 30% tiền lãi vay nếu mua xe trả góp trong thời hạn tối đa 12 tháng. Điều này giúp giảm đáng kể chi phí ban đầu vốn là rào cản lớn nhất khi người dân quyết định chuyển sang phương tiện xanh”, ông Long nói.
Đề xuất dự kiến với các hộ nghèo, hỗ trợ có thể lên tới 100% giá trị xe, tối đa 20 triệu đồng; còn hộ cận nghèo là 80%, tối đa 15 triệu đồng.
Thứ hai, với doanh nghiệp, thành phố đang xem xét có các chính sách tương tự để giảm chi phí đầu tư phương tiện mới.
Doanh nghiệp vận tải hành khách, vận tải hàng hóa và các đơn vị cung ứng dịch vụ công ích sẽ được hỗ trợ 30% lãi vay ngân hàng trong tối đa 5 năm, có thể vay vốn ưu đãi từ Quỹ Đầu tư phát triển và Quỹ Bảo vệ môi trường của thành phố.
Đây là nhóm đối tượng có tần suất hoạt động lớn, phát thải cao, nên việc hỗ trợ mạnh mẽ sẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi nhanh và hiệu quả hơn.
Thứ ba, về phí và lệ phí, thành phố sẽ hỗ trợ 50% lệ phí đăng ký đối với xe mô tô, xe gắn máy chuyển đổi; riêng hộ nghèo và cận nghèo được hỗ trợ 100%. Các phương tiện xanh khác cũng được hỗ trợ 50% lệ phí đăng ký lần đầu.
Đối với taxi và xe buýt là hai nhóm có mức độ đóng góp lớn vào giao thông đô thị nếu chuyển đổi và tiếp tục sử dụng biển số định danh đã cấp, sẽ được hỗ trợ 100% lệ phí.
Ngoài ra, thành phố cũng đang rà soát phương án ưu đãi giá dịch vụ trông giữ xe cho phương tiện xanh; đặc biệt, các doanh nghiệp cho thuê xe đạp điện, xe máy điện công cộng được miễn phí sử dụng lòng đường, hè phố làm nơi để xe trong tối đa 5 năm (do phục vụ mục đích công cộng, chia sẻ) và mở rộng đối tượng miễn phí vé vận tải hành khách công cộng cho đối tượng học sinh, sinh viên và công nhân tại các khu công nghiệp.
Thứ tư, về hạ tầng là vấn đề được nhiều người dân và doanh nghiệp quan tâm. Thành phố đang nghiên cứu sẽ hỗ trợ đầy đủ cho các đơn vị đầu tư trạm tiếp năng lượng sạch công cộng. Ví dụ hỗ trợ 30% lãi vay, hỗ trợ 50% chi phí giải phóng mặt bằng, và miễn 100% tiền thuê đất trong 5 năm đầu đối với các dự án đã được phê duyệt. Thủ tục hành chính liên quan đến đầu tư trạm sạc cũng sẽ được rút gọn, đơn giản hóa tối đa.
“Có thể khẳng định chính sách hỗ trợ hạ tầng đang được đề xuất này không chỉ giúp doanh nghiệp đầu tư trạm sạc yên tâm bỏ vốn, mà còn đảm bảo người dân và các đơn vị vận tải khi chuyển đổi sẽ luôn có điểm sạc, điểm tiếp năng lượng sạch thuận tiện để sử dụng hàng ngày”, đại diện Sở Xây dựng nói.
Đỗ Phong