Hà Nội sẽ có các chính sách phù hợp nhất để chuyển đổi phương tiện

6 giờ trướcBài gốc

Ô nhiễm ở mức đáng lo ngại

Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ ban hành trong bối cảnh Hà Nội nói riêng và các đô thị lớn nói chung phải tăng tốc hành động để giảm tối đa ô nhiễm môi trường, bảo vệ sức khỏe nhân dân. Thống kê từ Sở Xây dựng Hà Nội cho thấy, thành phố hiện có khoảng 6,9 triệu xe máy đang lưu hành và khoảng 1,5 triệu xe máy từ các tỉnh/thành khác thường xuyên hoạt động trên địa bàn. Số lượng xe máy không đạt tiêu chuẩn khí thải hiện hành rất lớn, làm gia tăng mức phát thải ô nhiễm. Tốc độ gia tăng phương tiện của Hà Nội khoảng 4 - 5%/năm, gấp nhiều lần tốc độ mở rộng đường sá. Các nghiên cứu thống kê đã chỉ rõ xe máy là nguồn phát thải chính tại đô thị.

Hà Nội sẽ phủ xanh hệ thống xe buýt công cộng, cùng với đó bổ sung các xe buýt mini tăng độ tiếp cận cho người dân

Cụ thể, xe máy gây ra 94% lượng Hydrocarbon (HC), 87% khí CO, 57% NOx và 33% bụi mịn PM10 từ giao thông. Theo đánh giá, đây là con số đáng lo ngại. Kết quả phân tích trên cho thấy nguồn gây ô nhiễm không khí chủ yếu ở Hà Nội phát thải từ phương tiện giao thông đường bộ, theo thống kê chiếm 58 - 74% tùy từng thời điểm. Theo tính toán của Viện Khoa học và Công nghệ giao thông vận tải, lượng phát thải từ xe máy là rất lớn, với khoảng 470.000 tấn CO/năm và 38.000 tấn HC/năm, tương đương lần lượt với tổng trọng lượng của khoảng 31.000 và 2.500 chiếc xe buýt lớn.

Lãnh đạo Hà Nội và các sở, ngành đều khẳng định, với các cơ chế, chính sách, Hà Nội sẽ thực hiện lấy ý kiến rộng rãi để lắng nghe, tiếp thu ý kiến người dân về các nhóm vấn đề, nhóm cơ chế hỗ trợ để có sự đồng thuận, vì có đồng thuận mới có thành công.

Bên cạnh đó, qua các nghiên cứu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường và các chuyên gia cũng xác định đối với lượng phương tiện giao thông chạy bằng xăng, dầu, nhất là xe máy là một nguyên nhân tạo ra ô nhiễm không khí (chiếm khoảng 60%). Đặc biệt, đối với xe máy, nhiều người sử dụng phương tiện xe máy cá nhân, trong đó gần 70% là phương tiện cũ, các quy chuẩn, tiêu chuẩn kiểm soát khí thải hiện nay vẫn còn hạn chế. Số liệu quan trắc của Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho thấy, từ năm 2023 và đặc biệt là 2024 khi mà nền kinh tế chúng ta phục hồi thì đường cong về ô nhiễm không khí ở tại một số thành phố lớn, trong đó có Hà Nội tăng lên. “Chúng ta biết rằng từ cuối năm 2024 có một đợt ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn, trong đó Hà Nội đã kéo dài từ tháng 10 đến tháng 4 hàng năm. Điều đó phản ánh nếu không kiểm soát tốt các hoạt động phát thải gây ô nhiễm thì sẽ làm suy giảm chất lượng không khí tại các đô thị’ - ông Hoàng Văn Thức, Cục trưởng Cục Môi trường cho hay.

Ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường hiện đang là 2 vấn đề lớn mà Hà Nội đang tích cực tìm lời giải

Đã có những bước dài chuẩn bị

Theo nhận định của lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, trong bối cảnh đó, Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ vừa được ban hành mang tính cấp bách, kịp thời. Ông Nguyễn Anh Quân - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường nhìn nhận, Chỉ thị 20 mang tính cấp bách là bởi trong thời gian vừa qua, đặc biệt là 2 năm trở lại đây, hệ thống quan trắc và các công cụ đánh giá đã được áp dụng khoa học kỹ thuật, áp dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo (AI) đã được cập nhật thường xuyên, chính xác đến từng khu vực.

Kết quả cho thấy mức độ ô nhiễm không khí ở Hà Nội do các phương tiện giao thông dùng nhiên liệu hóa thạch chiếm trên 50%. Đây là vấn đề “nóng” ở Hà Nội, Chỉ thị 20 của Thủ tướng yêu cầu giải quyết vấn đề này. Chỉ thị mang tính toàn diện bởi không chỉ nhằm đến môi trường nói chung mà còn yêu cầu xử lý chất thải rắn tại đô thị, xử lý ô nhiễm của các lưu vực sông. Chỉ thị này cũng đưa ra những chủ trương, nhóm giải pháp cụ thể để giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường, mục tiêu cuối cùng là mang lại bầu không khí trong lành cho người dân.

Còn về tính kịp thời, đây là sự mong muốn của cả hệ thống chính quyền và người dân Thủ đô. Ngay khi Luật Thủ đô (sửa đổi) có hiệu lực, Hà Nội đã chủ động xây dựng nghị quyết về vùng phát thải thải thấp, đây là vùng hạn chế các phương tiện giao thông gây ô nhiễm. Khi Thủ tướng có Chỉ thị 20 thì càng củng cố cho sự quyết tâm của chính quyền Thủ đô và để Hà Nội triển khai một cách bài bản, có hiệu quả hơn trong việc giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí.

Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Dương Đức Tuấn cũng cho rằng, cuối năm 2024, Hà Nội cũng ban hành một nghị quyết quy định vùng phát thải thấp và xác định các quy trình, quy định liên quan tới thiết lập vùng phát thải thấp, thí điểm tại một số quận trung tâm gồm Ba Đình và Hoàn Kiếm cũ. Theo lộ trình, quý III-2025 Hà Nội sẽ chuẩn hóa hệ thống vùng phát thải thấp. Theo đó sẽ kiểm soát theo các Vành đai 1, Vành đai 2, Vành đai 3. Số liệu cho thấy, khu vực Vành đai 1 sau khi sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp xã/phường gồm 9 phường với quy mô khoảng 31km2, dân số khoảng 600.000 người với khoảng 450.000 xe máy. Hà Nội cũng đã xác định khu vực này là vùng phát thải thấp, kiểm soát nghiêm ngặt. Sau khi thực hiện ở Vành đai 1 sẽ mở rộng ra Vành đai 2, Vành đai 3 để đồng bộ với Chỉ thị 20.

Ông Phan Trường Thành - Trưởng phòng Tài chính, Đầu tư (Sở Xây dựng Hà Nội) cho hay, đến thời điểm này thành phố sẽ tập trung chuyển đổi xanh đối với phương tiện giao thông cá nhân. Đây là một nhiệm vụ rất quan trọng và có tác động rất lớn, liên quan đến nhiều thành phần, đặc biệt là người có thu nhập thấp. “Chúng tôi đang nghiên cứu một cơ chế chính sách để triển khai thực hiện theo Điều 28 Luật Thủ đô, trong đó có chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông xanh. Với chính sách này sẽ tập trung vào các cơ chế hỗ trợ qua nhiều hình thức, bao gồm trực tiếp bằng tiền hay gián tiếp thông qua chính sách phí, lệ phí.

Bên cạnh đó, chúng tôi cũng có chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp như doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp phương tiện xanh. Với doanh nghiệp kinh doanh vận tải, phương tiện công cộng thì sẽ có cơ chế hỗ trợ về lãi suất vay để doanh nghiệp được vay vốn ưu đãi, hoặc chính sách liên quan đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông xanh, nhằm giải quyết vấn đề lo ngại về trạm sạc. Việc này chúng tôi đặt lên hàng đầu vì muốn phát triển giao thông xanh thì đáp ứng về hạ tầng rất quan trọng” - ông Phan Trường Thành cho hay.

Dù vậy, lãnh đạo Hà Nội và các sở, ngành đều khẳng định, với các cơ chế, chính sách, Hà Nội sẽ thực hiện lấy ý kiến rộng rãi để lắng nghe, tiếp thu ý kiến người dân về các nhóm vấn đề, nhóm cơ chế hỗ trợ để có sự đồng thuận, vì có đồng thuận mới có thành công. “Hà Nội sẽ tiến hành bài bản, thận trọng và đồng bộ, đảm bảo lợi ích chính đáng của người dân, đồng thời bảo đảm mục tiêu về môi trường cũng như mục tiêu chung của thành phố” - ông Phan Trường Thành cho biết.

Tăng phủ sóng bằng xe buýt mini

Thông tin thêm về việc này, ông Đào Việt Long - Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội cho hay, thành phố đã làm việc với các doanh nghiệp, hiệp hội và gần đây nhất Chủ tịch UBND TP Hà Nội đã làm việc với Hiệp hội mô tô, xe gắn máy Việt Nam, hiệp hội cũng ủng hộ chủ trương, chính sách của thành phố. Hà Nội kêu gọi doanh nghiệp đồng hành với thành phố, nhiều doanh nghiệp sẵn sàng có chính sách riêng như chính sách thu mua xe cũ, chính sách ưu đãi lệ phí trước bạ, chính sách hỗ trợ trực tiếp cho người dân khi mua xe hoặc chính sách lâu dài về bảo dưỡng, sửa chữa, mua pin… Thời gian tới, thành phố sẽ tiếp tục lấy ý kiến, đối thoại với doanh nghiệp và cùng đưa ra chính sách phù hợp với chủ trương của thành phố trong từng giai đoạn, đúng với tinh thần chỉ đạo của Chỉ thị 20.

“Theo tinh thần chỉ đạo của Hà Nội, chúng tôi phải khẩn cấp triển khai ngay các điều kiện cần thiết để từ 1-7-2026, toàn bộ phương tiện xe máy chạy nhiên liệu hóa thạch sẽ không được di chuyển trong phạm vi Vành đai 1” - ông Phan Trường Thành thông tin, đồng thời bày tỏ sự chia sẻ với một số băn khoăn của người dân cho rằng cơ quan chuyên môn của Hà Nội cần nghiên cứu giải quyết, dù cơ chế, chính sách có hỗ trợ với mức như thế nào thì cũng phải đặt người dân lên hàng đầu.

Trả lời cho câu hỏi, nếu không cho xe máy sử dụng xăng, dầu lưu thông trong Vành đai 1, người dân chưa có điều kiện chuyển đổi phương tiện xanh sẽ đi lại bằng gì, ông Phan Trường Thành cho rằng đây cũng là trách nhiệm của Hà Nội. “Thành phố sẽ bố trí lại toàn bộ mạng lưới vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt. Trong Vành đai 1 hiện nay có 45 tuyến buýt hoạt động. Chỉ đạo mới nhất của Sở Xây dựng Hà Nội sẽ bổ sung một loạt xe buýt điện cỡ nhỏ để người dân tiếp cận thuận tiện nhất. Sở cũng đã nghiên cứu đến mô hình xe buýt mini từ 8 - 10 - 12 chỗ để có thể tiếp cận mọi ngõ ngách trong khu vực Vành đai 1, hướng tới mục tiêu xa hơn là để người dân thay đổi thói quen sử dụng phương tiện cá nhân sang sử dụng vận tải khách công cộng” - ông Phan Trường Thành nói.

Chỉ thị 20 nêu rất cụ thể như đến 1-7-2026, không lưu hành xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu) mà chuyển sang sử dụng phương tiện sạch, xanh trong Vành đai 1. Đến 1-1-2028, trong Vành đai 1 không sử dụng mô tô, xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch và hạn chế ô tô trong Vành đai 1 và 2. Đến năm 2030, xét các điều kiện này để phát triển tiếp tới Vành đai 3. Phó Chủ tịch TP Hà Nội Dương Đức Tuấn cho hay, để triển khai việc này, Hà Nội sẽ nghiên cứu những chương trình, kế hoạch, biện pháp, giải pháp hết sức cụ thể.

Theo đó, phải nghiên cứu một cơ chế chính sách để hỗ trợ chuyển đổi phù hợp nhất cho nhân dân, đặc biệt là người sử dụng phương tiện chạy bằng xăng, dầu trong khu vực Vành đai 1, trung tâm của Thủ đô. Bên cạnh đó, khuyến khích người dân ở khu vực ngoài Vành đai 1 theo lộ trình năm 2026, 2028, 2030 cũng thụ hưởng chính sách khuyến khích chuyển đổi. “Chúng tôi sẽ có những biện pháp về quản lý, chắc chắn cần sự phối hợp của Nhà nước, nhân dân, doanh nghiệp. Sẽ kêu gọi và tổ chức quản lý, triển khai cho tất cả doanh nghiệp cung ứng phương tiện xanh đưa ra chế độ ưu đãi nhất hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện, thậm chí hỗ trợ vào giá thành và các vấn đề liên quan để sử dụng phương tiện đó tốt nhất. Đây là sự nghiệp chung để kiến tạo môi trường chứ không chỉ có riêng Nhà nước, hay nhân dân, doanh nghiệp” - Phó Chủ tịch TP Hà Nội đánh giá.

UBND TP Hà Nội sẽ trình HĐND TP các nghị quyết chuyên đề về giải quyết các vấn đề đặt ra, dự kiến vào tháng 9-2025. Ngoài ra, lãnh đạo Hà Nội bày tỏ mong muốn có sự hỗ trợ về hệ thống hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt trạm sạc cho các xe sử dụng điện làm sao vừa đáp ứng được nhu cầu của người dân vừa đảm bảo an toàn.

PGS. TS Nguyễn Văn Sơn - Phó Viện trưởng Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường (Bộ Y tế): Ô nhiễm tác động nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng

“Ô nhiễm tác động nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng cũng như ảnh hưởng tới đời sống, nhất là đô thị lớn như Hà Nội. Các tác nhân gây ô nhiễm gồm bụi PM2.5 tác động lên hệ hô hấp, đặc biệt là gây ra hoặc ảnh hưởng nặng đến người đang mắc bệnh hen, các đối tượng như trẻ em, người già, phụ nữ mang thai. Ô nhiễm còn có tác động lên hệ tim mạch khi hấp thụ các hóa chất, bụi… gây ra hiện tượng sơ vữa, ảnh hưởng đến tim mạch như tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tác động đến hệ miễn dịch.

Khi tiếp xúc ô nhiễm kéo dài thì bị suy giảm hệ miễn dịch và gây ra các bệnh nhiễm trùng, bệnh mãn tính và có thể tác động lên hệ thần kinh gây viêm thần kinh, các bệnh Alzheimer, Parkinson. Ô nhiễm tác động lên da khi tiếp xúc với các Hydrocarbon, gây ra hiện tượng lão hóa sớm hoặc các đốm sắc tố da, có thể tác động đến mắt gây tổn thương võng mạc. Trên thực tế khi có những đợt ô nhiễm không khí thì số bệnh nhân đến khám mắt rất nhiều. Về mặt xã hội, nhiều người bị mắc bệnh dẫn đến quá tải bệnh viện, làm suy giảm khả năng lao động, giảm chất lượng cuộc sống. Ô nhiễm ảnh hưởng đến đời sống kinh tế xã hội, các lĩnh vực khác như đầu tư, giáo dục. Có những đợt ô nhiễm nặng nề, chúng ta còn phải cho học sinh nghỉ học”.

TS Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch: Càng chậm trễ, chúng ta càng thiệt hại

“ Thế giới có rất nhiều bài học để giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường, trong đó có vấn đề ô nhiễm không khí, bài học thành công cũng có và bài học thất bại cũng có. Chúng ta có thể dễ thấy nhất, gần đây nhất và cũng sát chúng ta nhất là thành phố Bắc Kinh (Trung Quốc). Cách đây hơn 10 năm, đây là thành phố ô nhiễm đứng đầu thế giới. Nhưng qua nỗ lực rất lớn của chính quyền cũng như nhân dân, doanh nghiệp nước bạn, đến bây giờ chất lượng không khí của Bắc Kinh đã được cải thiện rất nhiều. Những vấn đề ô nhiễm từ các nguồn giao thông đã giải quyết rất triệt để. Đương nhiên họ có các nguyên nhân gây ô nhiễm không khí cũng giống Hà Nội, từ các cơ sở sản xuất, giao thông, các hoạt động dân sinh. Tôi sẽ nhấn mạnh ở đây là vấn đề giao thông. Nhưng Bắc Kinh cũng có những bước chuyển đổi rất lớn, ví dụ như họ quyết tâm trong 1 - 2 năm phải chuyển toàn bộ xe buýt chạy xăng, dầu, sang xe điện. Họ làm rất nhanh, rất quyết liệt, cũng giống như Chỉ thị 20 của chúng ta. Họ đầu tư một khoản rất lớn, ví dụ như để chuyển đổi các xe, họ cũng làm từ vùng lõi trước rồi mở rộng ra và có rất nhiều chính sách hỗ trợ. Và hiện rất nhiều thành phố khác của Trung Quốc đã chuyển đổi sang xe điện chứ không chỉ riêng Bắc Kinh.

Giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí từ các phương tiện giao thông, chúng ta thấy các vùng phát thải thấp cũng được rất nhiều thành phố ở châu Âu thực hiện. Họ thành lập ra các vùng phát thải thấp, khoảng 300 vùng, sau đó đánh giá và họ thấy rất hiệu quả. Tại đó chỉ cho sử dụng những phương tiện xanh, dừng hẳn những phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch gây ô nhiễm. Việc chuyển đổi như thế cũng diễn ra ở Bangkok (Thái Lan), Indonesia. Ví dụ Indonesia cũng có những bài học thất bại. Từ đầu Indonesia chuyển đổi chỉ bằng cách hỗ trợ, về sau họ nghiên cứu và thấy chỉ hỗ trợ thì chưa đủ nên đã triển khai vừa cấm một số loại xe máy chạy xăng, vừa hỗ trợ, vừa sử dụng các phương tiện giao thông công cộng… Và cuối cùng Indonesia nhận thấy đó là kịch bản hiệu quả nhất.

Tôi nghĩ, chúng ta không nên băn khoăn việc xe máy có phải nguyên nhân gây ô nhiễm chính hay không. Bây giờ đòi hỏi có những giải pháp cực kỳ quyết liệt. Tuy nhiên, người dân cũng rất mong các chính sách về hỗ trợ, an toàn, hệ thống trạm sạc, kết nối giao thông công cộng… được công bố nhanh, công bố sớm. Đấy cũng là kinh nghiệm của các nước. Các chính sách hỗ trợ làm rất công khai, minh bạch, kịp thời. Thậm chí người ta còn đưa lên các trang web, app để người dân thấy việc chuyển đổi đó như thế nào. Tôi cũng rất hy vọng Hà Nội với tinh thần quyết liệt như vừa qua sẽ triển khai sớm những biện pháp như thế để tạo điều kiện cho người dân chuyển đổi nhanh chóng, thuận lợi, giảm những tác động đến cuộc sống. Những điều đó rất cần thiết và chúng ta không còn đường lùi nữa. Càng đi chậm ngày nào, chúng ta càng thiệt hại ngày đấy, tốn kém từng đấy và các giải pháp càng phức tạp. Tôi ủng hộ những chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng cũng như những hành động nhanh chóng, kịp thời của Hà Nội trong thời gian vừa qua”.

Ngân Tuyền

Nguồn ANTĐ : https://anninhthudo.vn/ha-noi-se-co-cac-chinh-sach-phu-hop-nhat-de-chuyen-doi-phuong-tien-post618025.antd