Hà Nội tạo 'cú hích thể chế' cho một đô thị bền vững, bản sắc

2 giờ trướcBài gốc

Việc hoàn thiện 3 nghị quyết đặc thù về chỉnh trang đô thị, bồi thường - tái định cư và cơ chế hỗ trợ đầu tư, không chỉ là yêu cầu của Luật Thủ đô sửa đổi 2024, mà còn là chiến lược xây dựng hành lang pháp lý đủ mạnh để Hà Nội bứt phá sang giai đoạn phát triển bền vững và nhân văn hơn.

Xây dựng nền tảng pháp lý đặc thù

Nếu Luật Thủ đô là “kim chỉ nam” trong quá trình phát triển của Hà Nội, thì 3 nghị quyết HĐND thành phố sắp thông qua chính là cánh tay thực thi, là bộ khung biến chủ trương thành hành động cụ thể trên từng con phố, từng khu dân cư.

Trong nhiều năm, việc chỉnh trang đô thị, cải tạo chung cư cũ hay huy động nguồn lực xã hội vẫn loay hoay giữa mong muốn và thực tế. Vướng mắc lớn nhất chính là thiếu cơ chế đặc thù, thiếu sự rõ ràng trong quyền, trách nhiệm giữa các cấp quản lý.

Hà Nội sẽ thiết lập hành lang thể chế đủ mạnh để phát triển đô thị bền vững.

3 nghị quyết mới đang được hoàn thiện nhằm tháo gỡ những “điểm nghẽn” kéo dài. Một là, nghị quyết về thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị – thiết lập cơ chế hành động nhanh, giao thẩm quyền nhiều hơn cho quận, phường. Những việc tưởng nhỏ nhưng tác động lớn như lát vỉa hè bằng vật liệu bền vững, chỉnh trang chiếu sáng, bổ sung cây xanh, ngầm hóa hạ tầng sẽ được triển khai kịp thời, không phải chờ cấp trên xin – cho.

Hai là, nghị quyết về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, giải quyết “nút thắt niềm tin” của hàng chục nghìn hộ dân tại Kim Liên, Giảng Võ, Thành Công, Trung Tự… Mấu chốt của sự đồng thuận không nằm ở khẩu hiệu, mà ở quyền được tham gia, quyền biết rõ, quyền được lựa chọn của người dân.

Ba là, nghị quyết về hỗ trợ, khuyến khích đầu tư và bảo tồn công trình kiến trúc có giá trị, nhằm thu hút nguồn lực xã hội và giữ gìn bản sắc phố phường Hà Nội – điều mà bất kỳ đô thị văn minh nào cũng xem là cốt lõi của phát triển bền vững.

Nói cách khác, ba nghị quyết là hệ thống công cụ giúp Hà Nội chuyển từ mô hình “phát triển bằng mở rộng” sang “phát triển bằng tái tạo”.

Giải bài toán niềm tin

Trong nhóm cơ chế mới, nội dung về bồi thường - tái định cư nhận được kỳ vọng lớn nhất. Không thể chỉnh trang đô thị nếu người dân không được bảo đảm quyền lợi một cách minh bạch, công bằng và dễ hiểu.

Dự thảo nghị quyết lần này cho phép ưu tiên tái định cư tại chỗ để không phá vỡ cộng đồng dân cư. Công khai toàn bộ quy trình, bảng giá, thời hạn, tránh tình trạng dự án kéo dài không lý do. Cho người dân tham gia từ giai đoạn lập dự án, thay vì bị đặt vào “sự đã rồi”. Linh hoạt phương án đền bù, phù hợp điều kiện của từng hộ.

Những điểm mới trong công tác bồi thường, tái định cư, được đánh giá rất cao để có được niềm tin, sự ủng hộ của người dân. Đây cũng là điều mà các chuyên gia quy hoạch nhấn mạnh cơ chế quan trọng, nhưng thực thi còn quan trọng hơn. Nếu chính sách chậm đi vào cuộc sống, niềm tin sẽ mất – và đó là “rủi ro quy hoạch” lớn nhất.

Trong khi nhiều đô thị trên thế giới phải “trả giá” vì đánh mất bản sắc trong quá trình hiện đại hóa, Hà Nội lựa chọn con đường được đánh giá là bền vững, khi hướng tới chỉnh trang để tái tạo, và không phá bỏ để phát triển.

Hà Nội hướng tới chỉnh trang để tái tạo, và không phá bỏ để phát triển.

Cụ thể, tại nghị quyết về chỉnh trang đô thị đang mở đường cho việc khuyến khích doanh nghiệp cải tạo công trình kiến trúc có giá trị thay vì xây mới tràn lan. Bảo tồn không gian đô thị có lịch sử, văn hóa đặc trưng. Ưu tiên mô hình xã hội hóa chỉnh trang các tuyến phố cũ.

Thực tiễn đã chứng minh định hướng này hiệu quả. Điển hình như tại khu Lò Đúc – Nguyễn Công Trứ, các dãy phố quanh hồ Tây, hay không gian dọc sông Tô Lịch sau chỉnh trang đều khang trang nhưng vẫn giữ nét Hà Nội xưa. Đó là biểu hiện rõ nhất của tư duy phát triển bền vững, tôn trọng quá khứ, kiến tạo tương lai.

Một điểm mới cũng rất đáng chú ý là Hà Nội đang đẩy mạnh số hóa toàn bộ dữ liệu quy hoạch phân khu, kế hoạch sử dụng đất, danh mục dự án chỉnh trang.

Khi dữ liệu được công khai, người dân có thể giám sát được tiến độ và minh bạch của từng dự án. Doanh nghiệp dễ tiếp cận cơ hội đầu tư. Trong khi tình trạng “xin - cho” trong quy hoạch sẽ giảm mạnh. Theo đó, giới phân tích đánh giá minh bạch hóa thông tin chính là nền tảng để nghị quyết không nằm trên giấy.

Từ thể chế đến hành động

Cũng cần phải nói thêm, trong thời gian qua, trước khi các nghị quyết được ban hành, Hà Nội đã chủ động triển khai hàng loạt mô hình “thí điểm tinh thần”. Điển hình như tuyến Lò Đúc – Nguyễn Công Trứ chỉnh trang đồng bộ, giữ tinh thần phố cũ. Cải tạo cảnh quan Hồ Hoàng Cầu, tạo lối dạo bộ ven hồ...

Theo thống kê, đến cuối năm 2024–2025, thành phố Hà Nội đã hoàn thành hơn 120 dự án chỉnh trang hạ tầng, tăng không gian xanh lên 8,2m2/người, tiến gần mục tiêu 10m2 vào năm 2030.

Những công trình được triển khai ở nhiều quy mô khác nhau, nhưng đều mang thông điệp chỉnh trang đô thị là việc thường xuyên, không phải phong trào, từ đó tạo dựng niềm tin, sự đồng thuận lớn từ mọi tầng lớp nhân dân.

Trước những bước đi quyết liệt của Hà Nội, các chuyên gia kinh tế – quy hoạch kỳ vọng 3 nghị quyết mới dự kiến sắp được thông qua sẽ mở rộng không gian cho doanh nghiệp tham gia chỉnh trang đô thị theo hình thức xã hội hóa. Cho phép áp dụng cơ chế lựa chọn nhà đầu tư linh hoạt, tránh ách tắc thủ tục.

Đặc biệt, các cơ chế mới sẽ khuyến khích doanh nghiệp tham gia phát triển không gian công cộng, di sản, công viên, cây xanh. Khi nhà nước, doanh nghiệp, người dân cùng tạo thành “tam giác phát triển”, đô thị Thủ đô mới có thể vận hành bền vững.

Dự kiến tại kỳ họp cuối năm 2025, HĐND TP. Hà Nội sẽ thông qua 3 nghị quyết trên, đánh dấu bước chuyển từ xây dựng thể chế sang triển khai đồng bộ trong thực tế. Mỗi cấp chính quyền được giao nhiệm vụ rõ ràng; mỗi dự án phải gắn với mục tiêu nâng cao chất lượng sống của người dân.

Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam Trần Ngọc Chính nhận định: “Nếu Hà Nội tận dụng đúng cơ chế đặc thù, chỉnh trang đô thị sẽ không còn là chiến dịch ngắn hạn, mà trở thành quá trình liên tục hướng tới đô thị xanh, thông minh, bản sắc và đáng sống”.

5 trọng tâm ưu tiên của Thủ đô trong thời gian tới

Tại kỳ họp chuyên đề ngày 13/11, HĐND TP. Hà Nội khóa XVI đã bầu đồng chí Nguyễn Đức Trung, Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội giữ chức vụ Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội, nhiệm kỳ 2021-2026.

Phát biểu sau khi nhận nhiệm vụ mới, tân Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Đức Trung, nêu rõ 5 trọng tâm ưu tiên của Thủ đô trong thời gian tới.

Trước hết, Hà Nội sẽ cụ thể hóa và triển khai đồng bộ Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP lần thứ XVIII cùng các nghị quyết chiến lược của Bộ Chính trị, bám sát chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm. Thành phố sẽ hoàn thiện mô hình chính quyền hai cấp, đẩy mạnh phân cấp và ủy quyền, cải cách thủ tục hành chính và chuyển đổi số, coi sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp là tiêu chí quan trọng nhất.

Thứ hai, tạo đột phá thể chế để đạt mục tiêu tăng trưởng trên 11% nhiệm kỳ tới, dựa trên khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Hà Nội hướng tới xây dựng chính quyền số, kinh tế số, xã hội số, trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia; đồng thời chú trọng phát triển giáo dục, chất lượng nhân lực để giữ vững vai trò dẫn đầu.

Thứ ba, thành phố sẽ triển khai hai Quy hoạch lớn của Thủ đô, xử lý bốn điểm nghẽn: ùn tắc giao thông, trật tự đô thị, ô nhiễm môi trường và ngập úng. Hà Nội ưu tiên phát triển hạ tầng hiện đại, thông minh, xanh; mở rộng không gian ngầm, công trình công cộng, giao thông, y tế, giáo dục, nhà ở xã hội và các vùng động lực.

Thứ tư, Hà Nội phát triển kinh tế tri thức gắn với văn hóa và con người thanh lịch – văn minh; thúc đẩy tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn; đồng thời bảo tồn và phát huy giá trị văn hiến Thăng Long – Hà Nội, bảo đảm an sinh xã hội.

Thứ năm, thành phố xây dựng mô hình quản trị hiện đại, bộ máy hành chính liêm chính, chuyên nghiệp, trách nhiệm, lấy người dân làm trung tâm; nâng cao năng lực, đạo đức công vụ và đề cao trách nhiệm người đứng đầu.

Đông Phong

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn/dia-phuong/ha-noi-tao-cu-hich-the-che-cho-mot-do-thi-ben-vung-ban-sac-1110821.html