Cảng hàng hóa Busan, Hàn Quốc. Ảnh: THX/TTXVN
Đông Nam Á được xem là điểm tựa mới để Seoul củng cố an ninh kinh tế và bảo vệ chuỗi cung ứng.
Theo các chuyên gia Abhishek Sharma và Shreya Mishra thuộc Quỹ Nghiên cứu Observer (Ấn Độ), quá trình tái thiết lập thương mại của Hàn Quốc diễn ra trong bối cảnh Washington tăng thuế nhập khẩu với đồng minh châu Á và năng lực công nghiệp của Trung Quốc ngày càng mở rộng.
Những diễn biến này đã làm sâu sắc thêm rủi ro từ sự phụ thuộc kéo dài của Seoul vào 2 thị trường lớn, vốn chiếm khoảng 39-40% tổng kim ngạch xuất khẩu.
Với Trung Quốc, xuất khẩu của Hàn Quốc từng đạt 162 tỷ USD vào năm 2018, chiếm 27% tổng kim ngạch, chủ yếu là hàng trung gian như chất bán dẫn. Tuy nhiên, chiến tranh thương mại Mỹ-Trung khiến chuỗi cung ứng đứt gãy, kéo theo sự sụt giảm xuất khẩu của Seoul trong các năm tiếp theo.
Trong khi đó, Mỹ, dù là đồng minh truyền thống, cũng gây sức ép khi áp thuế “đối ứng” 25% rồi giảm xuống 15% với hàng hóa Hàn Quốc trong năm 2025, khiến ngành ô tô nước này giảm 7,5% xuất khẩu sang Mỹ trong tháng 9.
Những cú sốc liên tiếp này đã buộc Seoul phải thúc đẩy mạnh mẽ chiến lược đa dạng hóa. Đông Nam Á trở thành hướng đi trọng tâm với loạt khuôn khổ hợp tác đã được thiết lập như AKFTA (2007), Chính sách hướng Nam mới (2016) và Hiệp định RCEP (2020). Nhờ đó, xuất khẩu của Hàn Quốc sang ASEAN đã tăng trưởng tích lũy 52% trong 10 năm qua.
Dù vậy, tỷ trọng xuất khẩu sang ASEAN vẫn chỉ quanh mức 18%, thấp hơn nhiều so với 2 thị trường truyền thống. Một phần nguyên nhân là ASEAN có mức độ hội nhập kinh tế sâu với Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của khối. Năm 2024, hàng hóa Trung Quốc chiếm 25% nhập khẩu của ASEAN, trong khi hàng Hàn Quốc chỉ chiếm 7%.
Để thu hẹp khoảng cách, Seoul đã ký loạt FTA song phương với các nước ASEAN, trong đó có FTA Hàn Quốc - Malaysia, nhằm thúc đẩy mức độ tự do hóa sâu rộng hơn. Trong khu vực, Việt Nam là đối tác thương mại lớn nhất của Hàn Quốc, chiếm hơn 50% xuất khẩu của Seoul sang ASEAN, tiếp theo là Singapore, Malaysia và Philippines.
Các chuyên gia cho rằng nỗ lực chuyển hướng sang Đông Nam Á cho thấy quyết tâm giảm rủi ro chiến lược của Hàn Quốc. Tuy nhiên, do sức ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc trong khu vực, ASEAN khó có thể bù đắp hoàn toàn sự sụt giảm xuất khẩu sang Mỹ và Trung Quốc trong ngắn hạn.
Về dài hạn, Seoul cần tiếp tục mở rộng thị trường sang Ấn Độ, Mỹ Latinh và châu Phi để nâng cao khả năng cạnh tranh và duy trì tăng trưởng xuất khẩu bền vững.
Vinh Trang