Hé lộ mạng lưới tội phạm tỷ USD sau cuộc đột kích đẫm máu ở Rio de Janeiro

5 giờ trướcBài gốc

Cuộc tấn công quy mô lớn của lực lượng an ninh Brazil vào các khu ổ chuột ở Rio de Janeiro cuối tháng 10 khiến ít nhất 121 người thiệt mạng. Chính quyền gọi đây là “thành công lớn” trong cuộc chiến chống tội phạm.

Tuy nhiên, đằng sau chiến dịch ấy là lời cảnh báo về mức độ ảnh hưởng và sự thâm nhập sâu của các tổ chức tội phạm vào đời sống Brazil. Đó là một đế chế ngầm trị giá hàng chục tỷ USD, len lỏi trong mọi tầng lớp xã hội.

Những nghi phạm buôn ma túy bị lực lượng đặc nhiệm cảnh sát quân sự bắt giữ trong một chiến dịch truy quét tội phạm ma túy tại khu ổ chuột Penha, Rio de Janeiro, Brazil, ngày 28/10/2025. (Ảnh: REUTERS)

Ngày 28/10, Chiến dịch Kiểm soát (Operation Containment) huy động hơn 2.500 cảnh sát, binh sĩ và lính bắn tỉa, bao vây hai khu ổ chuột Complexo da Penha và Complexo do Alemão, nơi sinh sống của khoảng 110.000 người. Mục tiêu là triệt phá tổ chức Comando Vermelho (CV) hay “Lệnh đỏ” – băng nhóm tội phạm lâu đời nhất Brazil, vốn kiểm soát khu vực này suốt nhiều thập kỷ.

Theo nhà chức trách, lực lượng chức năng đã thu giữ 118 khẩu súng, 14 thiết bị nổ, một tấn ma túy và bắt giữ gần 100 nghi phạm. Giới chức cho biết chiến dịch được lên kế hoạch suốt một năm, nhằm ngăn chặn CV mở rộng lãnh địa và tái khẳng định quyền kiểm soát của nhà nước.

Thống đốc bang Rio Claudio Castro và phe bảo thủ ca ngợi đây là “hình mẫu trong cuộc chiến chống tội phạm có tổ chức”. Nhưng các nhà hoạt động nhân quyền và thân nhân nạn nhân lại tố cáo cảnh sát hành động tùy tiện. Sau chiến dịch, người dân xếp hàng dài thi thể trên đường phố như một lời phản đối. Nhiều người lo ngại Brazil đang tái diễn vòng xoáy bạo lực quen thuộc: mỗi chiến dịch đẫm máu lại củng cố thêm quyền lực cho các băng đảng.

Số lượng vũ khí thu giữ được sau cuộc truy quét tội phạm ma túy đẫm máu (Ảnh: Reuters)

Cuộc sống giữa làn đạn

Theo các nhà hoạt động xã hội, cư dân tại những khu ổ chuột như Complexo da Penha sống thường trực trong nỗi sợ hãi. “Đi đâu cũng thấy người mang súng trường, đứng ngay cửa nhà bạn với lựu đạn trong tay”, bà Thainã de Medeiros, một nhà hoạt động từng sống 35 năm ở đây, kể lại. “Không ai cảm thấy an toàn. Lúc nào cũng tiềm ẩn nguy cơ bất ổn, nguy cơ sẽ lại xảy ra thêm một cuộc tấn công nữa”.

Ông Rafael Alcadipani, thành viên Diễn đàn An ninh Công cộng Brazil, một tổ chức dân sự phi lợi nhuận cho biết các băng nhóm "quyết định ai được ra vào và ai được phép hoạt động trong cộng đồng".

“Chẳng hạn, các công ty cung cấp dịch vụ Internet phải nộp phí cho chúng mới được hoạt động trong khu vực. Chính chúng chứ không phải chính quyền, là bên cấp phép cho người dân xây nhà", ông nói.

Sự gia tăng của bạo lực, vũ khí và quyền kiểm soát của các băng nhóm trong các khu ổ chuột khiến chính quyền và cảnh sát ngày càng khó tiếp cận những khu vực này.

“Nhà nước đã bỏ rơi các cộng đồng này, và chính vì thế, băng nhóm lại càng củng cố quyền lực của mình”, ông Alcadipani nhận định.

Tuy nhiên, một bộ phận chính trị gia lại bảo vệ chiến dịch. Nghị sĩ Luiz Lima, đại diện bang Rio, cho rằng đây là "hành động cần thiết”. Ông dẫn số liệu hơn 38.000 vụ giết người trong năm ngoái để lập luận rằng “117 tội phạm bị tiêu diệt trong một ngày là điều bình thường ở Brazil”. Theo ông, “người dân đã quá mệt mỏi khi bị tống tiền, cửa hàng bị đòi bảo kê, phụ nữ bị cưỡng hiếp. Họ không thể sống nổi nữa”.

Ông Lima khẳng định công chúng ủng hộ cách tiếp cận cứng rắn hơn và phần lớn cư dân trong các khu ổ chuột đều đồng tình với chiến dịch này.

Mạng lưới tội phạm hàng tỷ USD

Comando Vermelho, hay CV, ra đời năm 1979 trong nhà tù Cândido Mendes, ngoài khơi Rio. Tại đây, tù chính trị và tội phạm hình sự bị giam chung, liên kết để tự vệ rồi phát triển thành mạng lưới tội phạm có tổ chức. Sau khi được phóng thích, chúng mở rộng hoạt động buôn cocaine, tổ chức vượt ngục và kiểm soát phần lớn điểm bán ma túy tại Rio vào giữa thập niên 1980.

Ngày nay, CV không phải là băng nhóm lớn nhất Brazil. Vị trí đó thuộc về Primeiro Comando da Capital (PCC), hay còn gọi là “Lệnh đầu tiên của thủ đô” – tổ chức hình thành trong nhà tù bang São Paulo năm 1993 sau vụ thảm sát Carandiru khiến 111 tù nhân thiệt mạng. Chỉ vài năm sau, PCC thể hiện quyền lực khi chỉ đạo đồng loạt 29 vụ nổi loạn trong nhà tù năm 2001, với hơn 27.000 tù nhân tham gia.

Từ chỗ kiểm soát nhà tù, PCC phát triển thành mạng lưới buôn ma túy xuyên biên giới, thâu tóm các tuyến vận chuyển từ Bolivia và Paraguay – hai nguồn cung cocaine chính ở Nam Mỹ – sang châu Âu và châu Phi. Ngược lại, CV bị chặn khỏi tuyến này nên quay sang Peru, chiếm lĩnh các đường sông ở Amazon, biến miền Bắc Brazil thành “xa lộ ma túy”. Cạnh tranh nguồn hàng khiến hai tổ chức lao vào chuỗi bạo loạn nhà tù đẫm máu trong nhiều năm.

Theo Diễn đàn An ninh Công cộng Brazil, tổng doanh thu phi pháp của các băng đảng như CV và PCC năm 2022 đạt 27 tỷ USD – chủ yếu từ buôn lậu vàng, nhiên liệu, rượu và thuốc lá, cao gấp 10 lần lợi nhuận từ ma túy. Chúng rửa tiền qua công ty xây dựng, vận tải, phân phối nhiên liệu và cả thị trường tiền điện tử, biến tội phạm thành “một phần của nền kinh tế ngầm quốc gia”.

Điều nghịch lý, theo các công tố viên, là trung tâm điều hành của những tổ chức này lại nằm ngay trong nhà tù. Dù bị cô lập, các thủ lĩnh vẫn truyền mệnh lệnh ra ngoài qua thư tay, luật sư hoặc ứng dụng mã hóa.

“Không có sự cách ly tuyệt đối”, công tố viên Márcio Sérgio Christino nói. “Khi điện thoại không lọt vào, vẫn có thể truyền thông điệp ra ngoài. Luôn có một kênh để điều hành”.

Chính phủ Brazil khẳng định đang phối hợp để cô lập các đối tượng cầm đầu, song giới phân tích nhận định các biện pháp quân sự chỉ giải quyết phần ngọn.

Theo tài liệu cảnh sát mà Reuters tiếp cận, chỉ 5 trong số 69 nghi phạm được nêu trong cáo trạng bị bắt trong ngày đột kích, và không ai trong số đó là lãnh đạo cấp cao. Người đứng đầu CV, Edgar Alves de Andrade, biệt danh Doca, vẫn đang lẩn trốn.

“Mỗi chiến dịch giết vài chục người, nhưng thủ lĩnh vẫn sống, người mới lại thay chỗ cũ”, ông Alcadipani nói. “Nhà nước đang đánh một cuộc chiến không có hồi kết.”

Công nhân dọn dẹp đường phố sau chiến dịch truy quét tội phạm ma túy đẫm máu tại khu ổ chuột Penha, Rio de Janeiro, Brazil, ngày 29/10/2025. (Ảnh: REUTERS/Ricardo Moraes)

Ở Complexo da Penha, nơi vừa xảy ra đợt truy quét, kế hoạch tổ chức hội chợ việc làm cho thanh niên địa phương buộc phải hủy bỏ. “Hôm đó lẽ ra chúng tôi đang chuẩn bị cho một ngày thật đẹp”, Medeiros nói. “Nhưng thay vì thế, chúng tôi phải dọn xác trên đường. Và giờ chỉ biết chờ xem điều gì sẽ đến tiếp theo”.

DIỄM CHÂU (Nguồn: CNN, Reuters)

Nguồn VTC : https://vtcnews.vn/he-lo-mang-luoi-toi-pham-ty-usd-sau-cuoc-dot-kich-dam-mau-o-rio-de-janeiro-ar986785.html