Hồ tiêu lập đỉnh xuất khẩu, mở rộng dư địa phát triển

2 giờ trướcBài gốc

Theo số liệu từ Cục Hải quan, 11 tháng đầu năm 2025, dù giảm nhẹ về lượng (-0,5% so với cùng kỳ năm trước - YoY, còn 223.242 tấn), ngành hồ tiêu đã tăng 24% về giá trị xuất khẩu so với cùng kỳ năm trước, mang về hơn 1,5 tỷ USD.

Đây là kết quả xuất khẩu cao nhất của ngành hồ tiêu từ trước tới nay.

Nguyên nhân chủ yếu là do giá xuất khẩu trung bình tăng tới 30%, từ mức 5.187 USD/tấn tại cùng kỳ năm trước lên 6.764 USD/tấn tại kỳ này.

Chia sẻ với Mekong ASEAN, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam (VPSA) Hoàng Thị Liên nhận định: “Năm 2025 là một năm tương đối lạc quan cho doanh nghiệp hồ tiêu trong bối cảnh thương mại thế giới thời gian qua diễn biến khó lường. Năm nay ngành dự kiến sẽ mang về kim ngạch 1,6 tỷ USD".

Bà Liên cũng cho biết, mức tăng trưởng và giá xuất khẩu cao là tín hiệu tốt cho ngành và cũng là yếu tố hỗ trợ tích cực cho người nông dân, từ đó góp phần thúc đẩy ngành phát triển trong thời gian tới.

Lợi thế phát triển ngành hồ tiêu

Theo thống kê của VPSA, Việt Nam hiện có khoảng 200 doanh nghiệp chế biến, kinh doanh hồ tiêu. Trong đó 15 doanh nghiệp hàng đầu chiếm 70% lượng xuất khẩu cả nước và 5 doanh nghiệp đầu tư nước ngoài chiếm gần 30% thị phần.

Toàn ngành có 14 nhà máy chế biến sâu, theo tiêu chuẩn quốc tế như ASTA, ESA, JSSA, từ đó tạo ra sản phẩm đa dạng như tiêu đen, trắng nguyên hạt, tiêu nghiền bột, đóng gói nhỏ.

Chủ tịch VPSA cho biết, với 16 hiệp định thương mại Việt Nam đã ký với thế giới, các doanh nghiệp thời gian qua đã tập trung tận dụng và khai thác lợi thế từ FTA để mở rộng thị trường.

Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu hồ tiêu lớn nhất của Việt Nam, chiếm khoảng 23% thị phần xuất khẩu. Châu Âu chiếm từ 21 – 22% thị phần, đứng sau là Ấn Độ, khu vực Trung Đông và châu Phi...

Số liệu của Cục Hải quan cho thấy, kim ngạch xuất khẩu hồ tiêu sang Mỹ trong 11 tháng qua đạt 373 triệu USD, giảm nhẹ 1% so với cùng kỳ. Hồ tiêu xuất khẩu sang Đức – thị trường lớn thứ hai, tăng 34% YoY, đạt 114 triệu USD; sang Ấn Độ tăng 58%, đạt 74 triệu USD; Anh tăng 67%, đạt 49 triệu USD...

Với thị trường Mỹ, bà Liên đánh giá đây là thị trường mang lại biên lợi nhuận tương đối tốt cho doanh nghiệp. Trước đây, mặc dù chưa có FTA chung, nhóm hàng gia vị gia đình của Việt Nam xuất khẩu vào nước này vẫn được hưởng thuế 0% nhờ ưu đãi MFN (Tối huệ quốc) khi là thành viên của WTO.

Sau khi công bố thuế đối ứng lên hàng hóa Việt Nam vào tháng 8/2025, đến tháng 11, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh miễn thuế với sản phẩm nông nghiệp mà nước này không thể tự sản xuất ở quy mô lớn (bao gồm gia vị) để đáp ứng nhu cầu nội địa. Nhờ đó, tại thị trường Mỹ, ngành hồ tiêu Việt tiếp tục hưởng lợi từ cả nhu cầu ổn định lẫn ưu đãi thuế quan, mở ra dư địa tăng trưởng đáng kể.

Theo bà Liên, doanh nghiệp hồ tiêu đang đẩy mạnh các đơn hàng trong quý 4/2025 và kết quả rất khả quan.

Dù vậy, Chủ tịch VPSA cũng lưu ý, để ngành hồ tiêu đi xa hơn, doanh nghiệp sẽ phải chú trọng vào phát triển sản phẩm song song với phát triển thị trường. Bởi theo bà, thị trường thế giới được chia thành nhiều phân khúc với các tiêu chí khác nhau, việc chỉ tập trung một phần không gian tiêu dùng sẽ không phải chiến lược toàn diện của ngành.

“Nhu cầu tiêu dùng trên thế giới rất đa dạng, trải rộng trên nhiều khu vực, nhiều tầng lớp và hàng triệu người. Vì vậy, ngành hồ tiêu không thể tập trung vào một thị trường duy nhất với tiêu chuẩn duy nhất,” bà Liên nhấn mạnh.

Đơn cử tại EU, thị trường này yêu cầu rất nghiêm ngặt về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, do đó doanh nghiệp và nông dân sẽ phải kiểm soát chặt chẽ để sản phẩm đầu ra không vượt ngưỡng cho phép. Và khi ngành đã đáp ứng được điều này, giá trị sản phẩm sẽ được nâng cao hơn.

“Ngành hồ tiêu cũng đặc biệt chú trọng tới các vấn đề về phát thải carbon như tăng sử dụng phân bón hữu cơ, giảm phân hóa học; duy trì mô hình trồng xen canh để giữ cảnh quan xanh; tiết kiệm nước tưới và tối ưu hóa vận hành. Tất cả những giải pháp này cùng hướng tới mục tiêu giảm phát thải và phù hợp với tiêu chí phát triển bền vững mà EU đang áp dụng," theo bà Liên.

Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam Hoàng Thị Liên. Ảnh: Lê Hồng Nhung - Mekong ASEAN

Vấn đề thuế VAT

Nhìn từ góc độ quốc tế, ngành hồ tiêu hầu như không chịu nhiều rào cản, nhưng theo bà Liên, ngành đang gặp khó khăn từ một số quy định trong nước.

Mỗi năm Việt Nam xuất khẩu khoảng 235.000 – 250.000 tấn hồ tiêu, tức hơn 90% sản lượng sản xuất; nhu cầu nội địa chỉ đạt khoảng 10.000 tấn.

Theo quy định, từ ngày 1/7, doanh nghiệp xuất khẩu hồ tiêu sẽ phải nộp thuế VAT 5%, sau đó làm thủ tục hoàn thuế. Nếu tính tổng kim ngạch xuất khẩu năm nay khoảng 1,6 tỷ USD, chỉ riêng việc tạm nộp 5% thuế, doanh nghiệp đã phải “ứng trước” một khoản tiền lớn, theo bà Liên.

Với đặc thù ngành, doanh nghiệp hồ tiêu thường phải ứng vốn cho cả chu kỳ khoảng vài tháng, từ lúc mua nguyên liệu, chế biến, xuất hàng đến khi thu được tiền từ đối tác nước ngoài. Nếu thời gian hoàn thuế kéo dài, nguồn vốn bị “treo” sẽ tác động lên việc duy trì nguồn nguyên liệu và mua hàng từ nông dân.

Trong bối cảnh trên, để ngành hồ tiêu phát triển bền vững, từ tháng 7 đến nay, VPSA đã liên tục gửi báo cáo tới Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Tài chính, Chính phủ và Quốc hội, kiến nghị áp dụng thuế giá trị gia tăng 0% đối với hàng nguyên liệu đầu vào dùng để xuất khẩu, bỏ cơ chế hoàn thuế xuất khẩu đối với hồ tiêu và gia vị.

Hiệp hội cũng đề xuất việc áp dụng thuế khoán xuất khẩu 0,5%, để vừa giúp Nhà nước thu thuế ngay từ giao dịch xuất khẩu, vừa hỗ trợ doanh nghiệp có vốn kinh doanh chủ động, vòng quay vốn nhanh.

Liên quan đến vấn đề này, thừa ủy quyền của Thủ tướng, tại kỳ họp thứ 10 ngày 8/12, Bộ trường Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình Quốc hội về dự thảo luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế gia trị gia tăng.

Trong đó, dự thảo này đưa lại nội dung đã được quy định từ năm 2014 về việc doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã không phải tính thuế giá trị gia tăng nhưng được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào khi bán sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường.

Quy định này đã được thực hiện ổn định nhiều năm, bảo đảm không vi phạm nguyên tắc của thuế giá trị gia tăng, đồng thời không làm ảnh hưởng đến số thu ngân sách Nhà nước. Bên cạnh đó, quy định sẽ góp phần làm giảm bớt gánh nặng về thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, đồng thời hỗ trợ hoạt động xuất khẩu nông lâm, thủy sản khi doanh nghiệp không phải ứng trước tiền để nộp thuế, sau đó lại làm thủ tục hoàn thuế, tránh lãng phí thời gian và chi phí cơ hội của doanh nghiệp.

Lê Hồng Nhung

Nguồn Mekong Asean : https://mekongasean.vn/ho-tieu-lap-dinh-xuat-khau-mo-rong-du-dia-phat-trien-49502.html