Huy động tổng lực đào tạo hơn 260 nghìn nhân lực đường sắt

6 giờ trướcBài gốc

Để đào tạo hơn 260.000 nhân lực trình độ cao, làm chủ công nghệ hiện đại để vận hành đường sắt đến năm 2035, cần huy động tổng lực các nguồn lực tài chính và tổ chức; có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tham gia. Bởi muốn có đường sắt hiện đại, trước hết phải có con người hiện đại.

Các học viên đường sắt Việt Nam được cử đi đào tạo đường sắt mới tại Trung Quốc.

Chuẩn bị sớm nhân lực vận hành đường sắt tốc độ cao

Cuối tháng 10, trong buổi tiễn đoàn học viên cuối cùng của khóa đầu tiên liên kết đào tạo đường sắt tốc độ cao sang Trung Quốc, khuôn viên Trường Cao đẳng Đường sắt (Hà Nội) rộn ràng tiếng cười xen lẫn niềm háo hức.

180 học viên, phần lớn là công nhân, kỹ thuật viên đến từ các công ty bảo trì cầu đường và thông tin tín hiệu đường sắt lên đường sang Học viện Đường sắt Liễu Châu và Học viện Đường sắt Côn Minh.

Đây là đợt cuối của khóa học đầu tiên mà Trường Cao đẳng Đường sắt phối hợp tổ chức, đánh dấu bước đi cụ thể đầu tiên của Việt Nam trong hành trình chuẩn bị nguồn nhân lực cho ngành đường sắt tốc độ cao.

Trước khi sang Trung Quốc thực hành, họ đã trải qua 3-4 tháng học lý thuyết tại Việt Nam, dưới sự giảng dạy trực tiếp của các chuyên gia Trung Quốc. Chương trình chia thành hai chuyên ngành chính: thông tin tín hiệu đường sắt và công trình đường sắt mới, đường sắt tốc độ cao.

"Đây là bước khởi đầu quan trọng để chúng ta chuẩn bị nhân lực cho giai đoạn xây dựng, vận hành và bảo trì các tuyến đường sắt mới. Hiện nhà trường đang chủ động hợp tác với nhiều học viện, đại học đường sắt ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản… để mở rộng các chương trình đào tạo chuyên sâu", TS Trương Trọng Vương, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Đường sắt chia sẻ.

Ông cho biết, lộ trình đào tạo nhân lực đường sắt được chia làm ba giai đoạn. Trong đó, giai đoạn đầu tập trung vào đào tạo đội ngũ phục vụ xây lắp, bảo trì hạ tầng cho đường sắt hiện tại và tuyến tốc độ 160km/h.

Giai đoạn hai, đào tạo lái tàu khách tốc độ 160km/h, tàu hàng 120km/h, cùng điều độ, trực ban chạy tàu cho các tuyến 160-200km/h. Giai đoạn ba, đào tạo nhân lực cho đường sắt tốc độ cao với vận tốc khoảng 300km/h.

"Tuy nhiên, để đủ điều kiện lái tàu tốc độ cao, học viên phải có ít nhất 2-3 năm kinh nghiệm lái tàu trên tuyến tốc độ 160km/h", ông Vương nói thêm.

Việt Nam có thể chủ động đào tạo trong nước

Không chỉ đào tạo nhân lực trong ngành, trường còn nhận đơn đặt hàng từ các đơn vị ngoài, như Tổng công ty 319 (Bộ Quốc phòng), để bồi dưỡng cán bộ, kỹ sư công trình đường sắt, chuẩn bị nền tảng tiếp cận công nghệ đường sắt tốc độ cao trong tương lai.

Nhiều doanh nghiệp đã tiên phong đầu tư nhân lực. Họ tự chi tiền gửi người đi học, xây dựng đội ngũ kỹ thuật cơ bản để sẵn sàng tiếp nhận công nghệ đường sắt hiện đại. Nhưng nếu thiếu định hướng quốc gia, những nỗ lực riêng lẻ này sẽ khó đồng bộ. Nhà nước cần tạo cơ chế thu hút họ tham gia sâu hơn, chẳng hạn đào tạo nhân lực theo dự án, đào tạo "cầm tay chỉ việc", hoặc gửi học viên đi nước ngoài khi đã nắm được công nghệ.

Ông Hoàng Văn Triệu, chuyên gia Viện Nghiên cứu và Phát triển công nghệ đường sắt (TRDI)

"Chúng tôi rất mong Nhà nước sớm hỗ trợ xây dựng trung tâm đào tạo với thiết bị mô phỏng lái tàu 120-160km/h, để Việt Nam có thể chủ động đào tạo ngay trong nước", TS Vương đề nghị.

Không chỉ các cơ sở đào tạo, các doanh nghiệp đường sắt cũng đang chủ động đầu tư mạnh cho nguồn nhân lực.

Ông Hoàng Năng Khang, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, cho biết, chỉ riêng tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đang chuẩn bị đầu tư đã cần hơn 2.400 nhân lực vận hành và bảo trì.

"Với những công nhân, kỹ thuật viên được cử sang Trung Quốc học vừa qua, doanh nghiệp phải chi khoảng 200 triệu đồng mỗi người. Còn với các vị trí cần đào tạo để tiếp nhận, chuyển giao công nghệ, chi phí còn gấp vài lần", ông Khang nói.

Cũng theo ông Khang, hiện nguồn chi chủ yếu từ kinh phí dự án và doanh nghiệp tự cân đối. Song với quy mô hàng vạn người, con số này vượt xa khả năng của các đơn vị. "Nhà nước cần có cơ chế hỗ trợ thêm nếu muốn đẩy nhanh tiến độ đào tạo nhân lực đường sắt hiện đại," ông đề xuất.

Cần hơn 260.000 nhân lực đến năm 2035

Tìm hiểu của PV, Thủ tướng Chính phủ mới đây đã phê duyệt Đề án đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đường sắt Việt Nam đến năm 2035, định hướng đến năm 2045.

Các cán bộ kĩ thuật, công nhân khối xây dựng công trình, thông tin tín hiệu được cử đi đào tạo thực hành đường sắt mới tại Trung Quốc.

Đề án đặt mục tiêu hình thành đội ngũ nhân lực đồng bộ, trình độ cao, làm chủ công nghệ hiện đại, sẵn sàng cho các dự án đường sắt tốc độ cao, đường sắt điện khí hóa và đường sắt đô thị. Đây là bước đi chiến lược nhằm giúp Việt Nam tự chủ công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và phát triển công nghiệp đường sắt bền vững.

Đề án chia làm hai giai đoạn lớn. Giai đoạn 2025-2030, đào tạo hơn 150.000 nhân lực, trong đó ít nhất 35.000 nhân lực chất lượng cao, cùng khoảng 5.000 người phục vụ vận hành, bảo trì đường sắt đô thị.

Giai đoạn 2031-2035, đào tạo tiếp hơn 116.000 nhân lực, mở rộng ra các chuyên ngành như công trình đường sắt, điện, năng lượng, đầu máy, toa xe, thông tin tín hiệu, kinh tế vận tải và khai thác đường sắt.

Theo bà Nguyễn Thị Phương Hiền, Phó giám đốc Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng, dự kiến kinh phí để đào tạo theo đề án trên đến năm 2035 có thể lên tới hàng chục nghìn tỷ đồng. Ngân sách Nhà nước sẽ tập trung vào những hạng mục "gốc" như: Đào tạo đội ngũ giảng viên, xây dựng chương trình, mở ngành mới; Xây dựng phòng thí nghiệm, phòng mô phỏng, trung tâm thực hành; Đào tạo nhân lực cho cơ quan quản lý, đơn vị quản lý dự án; Hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng và tiếp thu công nghệ mới.

Trong khi đó, nguồn vốn đầu tư dự án (từ trong và ngoài nước) sẽ chiếm tỷ trọng lớn, tập trung cho đào tạo nhân lực vận hành, bảo trì, đầu tư thiết bị thực hành, cũng như bồi dưỡng nhân lực nghiên cứu, chuyển giao công nghệ.

"Bên cạnh đó, cần cơ chế khuyến khích doanh nghiệp dành quỹ riêng cho đào tạo, nghiên cứu sáng tạo; hỗ trợ doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia triển khai Đề án," bà Hiền nói.

Theo ông Hoàng Văn Triệu, chuyên gia Viện Nghiên cứu và Phát triển công nghệ đường sắt (TRDI), để đào tạo hàng trăm nghìn nhân lực, cần xác định rõ công nghệ tuyến, công nghệ chạy tàu ngay từ đầu.

"Đào tạo lái tàu, điều độ, kỹ sư bảo trì mà không xác định chuẩn công nghệ dễ lãng phí. Nhà nước cần đóng vai trò "nhạc trưởng" vừa quy định tiêu chuẩn kỹ thuật, vừa định hướng đào tạo theo công nghệ phù hợp với định hướng đầu tư", ông Triệu nói.

Đề án "Đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đường sắt Việt Nam đến năm 2035, định hướng đến năm 2045" được Chính phủ giao Bộ Xây dựng chủ trì phối hợp với Bộ GD&ĐT và các Bộ, ngành, địa phương có liên quan xây dựng, nhằm triển khai thực hiện Nghị quyết 172/2024 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, Nghị quyết số 187/2025 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Nghị quyết số 188/2025 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại TP Hà Nội, TP.HCM và các nghị quyết, kế hoạch của Chính phủ về triển khai các nghị quyết này.

Mặt khác, Luật Đường sắt 2025 cũng đã có nhiều nội dung quy định về đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đường sắt, với nhiều chính sách ưu đãi về thuế, hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước... Trong đó, Luật quy định rõ: Tổ chức, cá nhân tham gia đào tạo phát triển nguồn nhân lực công nghiệp đường sắt được hưởng các chính sách theo quy định của pháp luật về công nghệ cao.

Kỳ Nam

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/huy-dong-tong-luc-dao-tao-hon-260-nghin-nhan-luc-duong-sat-192251111212702063.htm