IFF cho UAV: giải pháp từ Ukraine, Nga, Mỹ và Tây Ban Nha

8 giờ trướcBài gốc

Chiến trường hiện đại dày đặc UAV khiến nhận diện “bạn hay thù” trở thành yêu cầu sống còn. Nhiều quốc gia và doanh nghiệp đang nâng cấp mạnh công nghệ IFF cho máy bay không người lái, từ giải pháp truyền dữ liệu, mã hóa Mode 5/S đến phương pháp nhận diện quang học, nhằm giảm bắn nhầm và duy trì hiệu quả tác chiến trong môi trường điện tử phức tạp.

Tổng quan: IFF cho UAV đang được ưu tiên

Các nỗ lực nổi bật gồm: UA DroneID của Ukraine (phối hợp Aerorozvidkas và Cossack Labs); nền tảng IFF đang thử nghiệm của Nga do Rosel công bố; hợp đồng Mỹ nâng cấp AN/APX-123A(V) Common Transponder của BAE Systems; triển khai Mode 5/S cho phòng không mặt đất Tây Ban Nha bởi Indra Sistemas; và FAFOS của Allen Control Systems dùng nhận diện quang học NIR/SWIR.

Ukraine: UA DroneID và bài toán nhận diện “bạn – thù”

Aerorozvidkas cùng Cossack Labs phát triển UA DroneID để truyền dữ liệu thời gian thực, hiển thị thông tin vũ khí phe mình trên hệ thống CNTT tác chiến và ghi lại kết quả nhiệm vụ. Nền tảng dễ tích hợp lên UAV trinh sát, máy bay ném bom, máy bay đánh chặn, robot trên bộ hoặc trên biển.

Trước khi đưa UA DroneID ra tiền tuyến, Aerorozvidkas cho biết có tới 50% UAV phóng đi bởi quân đội Ukraine bị hỏa lực ta bắn nhầm. Sau khi triển khai UA DroneID, số vụ việc “bắn nhầm” giảm đến 90%.

UA DroneID mà số vụ bắn nhầm UAV "phe mình" của Ukraine giảm 90% - Ảnh: Aerorozvidkas

Nga: thử nghiệm nền tảng IFF tầm nhận diện 100 km

Tháng 4 năm nay, Rosel thông báo đang thử nghiệm một nền tảng IFF với tầm nhận diện lên đến 100 km, vượt xa nhiều hệ thống hiện có. Thiết bị nặng 90gr, tiêu thụ điện thấp, hoạt động dựa trên tín hiệu radar tương tự công nghệ nhận diện máy bay có người lái. Nguyên mẫu đầu tiên được trang bị cho UAV Geodesy-401 phục vụ chụp ảnh công nghiệp; chưa rõ quân đội Nga đã sử dụng rộng rãi hay chưa.

Mỹ: nâng cấp AN/APX-123A(V) Common Transponder

Đầu năm 2025, BAE Systems nhận hợp đồng 30 triệu USD để hiện đại hóa AN/APX-123A(V) Common Transponder – hệ thống IFF cốt lõi trang bị trên nhiều máy bay và tàu chiến Mỹ. Theo Naval Technology, nâng cấp trọng tâm gồm tăng cường khả năng xác định UAV là “bạn hay thù” và mã hóa dữ liệu truyền đi nhằm tránh bị đối phương tình báo.

AN/APX-123A(V) nặng khoảng 5kg và có thể lắp bộ điều khiển từ xa. BAE Systems không công bố tầm nhận diện.

Tây Ban Nha: IFF Mode 5/S cho phòng không mặt đất

Năm 2024, Indra Sistemas được trao hợp đồng trang bị IFF Mode 5/S – tiêu chuẩn mới nhất của NATO – cho mạng lưới phòng không mặt đất Tây Ban Nha. Mode 5/S sử dụng mã hóa mạnh kết hợp truyền dẫn trải phổ để duy trì nhận diện chính xác ngay cả trong môi trường nhiễu điện tử dày đặc.

FAFOS: nhận diện quang học NIR/SWIR, thời gian dưới 200 ms

Allen Control Systems công bố FAFOS – nền tảng nhận diện bằng tín hiệu quang học cận hồng ngoại (NIR) hoặc hồng ngoại sóng ngắn (SWIR) được giới thiệu là đầu tiên trên thế giới. Thời gian nhận diện UAV tiếp cận ở khoảng cách 2 km là dưới 200 mili giây.

FAFOS phát một xung quang duy nhất đến mục tiêu tích hợp điốt quang; UAV nhận tín hiệu, xác minh chữ ký mật mã và phản hồi bằng đèn flash quang học bảo mật, xác nhận danh tính qua mật mã khóa công khai tiêu chuẩn. Ngoài nhận diện, FAFOS có thể ra lệnh cho UAV phe mình hạ cánh hoặc quay về. Do không dùng radar, nền tảng được tuyên bố hoạt động tốt bất chấp mạng lưới tác chiến điện tử đối phương.

FAFOS nhận diện bằng tín hiệu quang học cận hồng ngoại (NIR) hoặc hồng ngoại sóng ngắn (SWIR) - Ảnh: Allen Control Systems

Bảng so sánh thông số đã công bố

Hàm ý kỹ thuật và chiến thuật

Giảm bắn nhầm: UA DroneID cho thấy hiệu quả rõ rệt khi giảm tới 90% các sự cố “bắn nhầm” UAV phe mình.
Đa phương thức: Radar, mã hóa Mode 5/S và quang học NIR/SWIR cho thấy xu hướng kết hợp nhiều lớp nhận diện để hoạt động trong môi trường nhiễu điện tử.
Ràng buộc kích thước – năng lượng: Thiết bị 90gr của Nga cho thấy nhu cầu mô-đun nhẹ, tiêu thụ điện thấp phù hợp UAV cỡ nhỏ.
Bảo mật dữ liệu: Nâng cấp mã hóa và truyền dẫn trải phổ nhằm hạn chế khai thác thông tin bởi đối phương và duy trì độ tin cậy nhận diện.

Kết luận

UAV ngày càng phổ biến và giữ vai trò trung tâm trong nhiều chiến dịch, kéo theo rủi ro bắn nhầm và thách thức từ tác chiến điện tử. Các giải pháp IFF từ truyền dữ liệu, tiêu chuẩn Mode 5/S đến nhận diện quang học như FAFOS cho thấy hướng đi tập trung vào nhận diện chính xác, bảo mật và độ trễ thấp. Xu thế này nhiều khả năng sẽ tiếp tục được đẩy mạnh để theo kịp nhịp độ và mật độ UAV trên chiến trường.

CTVX

Nguồn Lâm Đồng : https://baolamdong.vn/iff-cho-uav-giai-phap-tu-ukraine-nga-my-va-tay-ban-nha-399525.html