Khám phá bất ngờ về lịch sử thuần hóa mèo

2 giờ trướcBài gốc

Nghiên cứu hệ gene hé lộ cột mốc quan trọng trong lịch sử thuần hóa mèo. (Nguồn: Lapaw)

Một nghiên cứu mới về hệ gene được công bố trên Tạp chí Science đang làm sáng tỏ một cột mốc quan trọng: thời điểm mèo nhà lần đầu được đưa vào châu Âu từ Bắc Phi.

Theo nhóm nghiên cứu quốc tế, mèo nhà đã “đặt chân” tới châu Âu cách đây khoảng 2.000 năm, vào thời kỳ Đế chế La Mã cực thịnh — muộn hơn nhiều so với suy đoán lâu nay rằng mèo đã theo chân những người nông dân từ khu vực Cận Đông sang châu Âu 6.000 – 7.000 năm trước. Lý do về sự có mặt của chúng tại lục địa này rất đơn giản: săn chuột trên các tàu chở ngũ cốc.

Những con tàu vận chuyển lúa mì từ vùng đất màu mỡ Ai Cập tới Rome và các thành phố La Mã khác đã vô tình trở thành “cầu nối” giúp mèo xuất hiện khắp châu Âu.

Nhà cổ sinh vật học Claudio Ottoni thuộc trường Đại học Rome Tor Vergata - tác giả chính của nghiên cứu trên - cho biết: “Chúng tôi đã chứng minh rằng những bộ gene mèo nhà sớm nhất ở châu Âu bắt đầu xuất hiện từ đế chế La Mã (khoảng thế kỷ I sau Công nguyên)”.

Kết luận này được rút ra sau khi nhóm nghiên cứu phân tích 225 mẫu hóa thạch xương mèo — cả mèo nhà lẫn mèo hoang — từ 97 địa điểm khảo cổ tại châu Âu và Cận Đông, với niên đại trải dài từ 10.000 năm trước đến thế kỷ IXX. Từ đó, nhóm đã tạo ra 70 hệ gene cổ để đối chiếu với loài mèo hiện nay.

Kết quả cho thấy các mẫu hóa thạch xương mèo từ thời tiền sử ở châu Âu đều thuộc mèo rừng châu Âu, không phải mèo nhà. Tổ tiên của mèo nhà châu Âu ngày nay có nguồn gốc từ mèo hoang Bắc Phi, vốn được thuần hóa sau loài chó nhiều thiên niên kỷ.

Nhà nghiên cứu Marco De Martino nhận định: “Việc mèo xuất hiện ở châu Âu đánh dấu thời điểm chúng thực sự hòa vào xã hội loài người, từ kinh tế đến tín ngưỡng”.

Dữ liệu bộ gene đã xác định được hai lần mèo du nhập vào châu Âu từ Bắc Phi. Khoảng 2.200 năm trước, con người đã mang mèo rừng từ Tây Bắc châu Phi đến đảo Sardinia, tạo nên quần thể mèo hoang tại đây ngày nay.

Khoảng 200 năm sau – đợt di cư thứ hai đưa mèo nhà thực sự từ Bắc Phi vào châu Âu, hình thành nền tảng di truyền của mèo nhà châu Âu hiện đại.

Theo nhà khảo cổ động vật học và đồng tác giả nghiên cứu Bea De Cupere thuộc Viện Khoa họ tự nhiên Hoàng gia Bỉ, các đợt di cư trùng khớp thời kỳ giao thương sôi động quanh Địa Trung Hải. Mèo theo tàu thuyền không chỉ để bắt chuột, mà có thể còn mang ý nghĩa tôn giáo và biểu tượng, như trong văn hóa Ai Cập cổ đại.

Tàn tích khảo cổ cho thấy quân đội La Mã đã góp phần không nhỏ trong việc đưa mèo phổ biến khắp lục địa. Tại thị trấn Mautern (Áo) — nơi từng có một pháo đài La Mã bên sông Danube, các nhà khảo cổ tìm thấy một hóa thạch xương mèo nhà có gene gần giống mèo hiện đại, có niên đại 50 trước Công nguyên – 80 sau Công nguyên.

Tuy nhiên, nhà cổ sinh vật học Ottoni cho biết vẫn chưa tìm được lời giải cho câu hỏi quan trọng nhất của lịch sử loài mèo, rằng chúng được thuần hóa ở đâu và khi nào. Ông nêu rõ: “Thuần hóa mèo là một quá trình phức tạp. Hiện chúng ta mới chỉ có thể xác định được thời điểm mèo nhà từ Bắc Phi du nhập vào châu Âu, chứ chưa thể giải mã giai đoạn trước đó”.

(theo Science/TTXVN)

Thanh Phuong

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/kham-pha-bat-ngo-ve-lich-su-thuan-hoa-meo-336035.html