Trong khi Ukraine nhận được sự chú ý rộng rãi từ truyền thông và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ phương Tây, thì Palestine lại dường như chìm vào quên lãng, chỉ được nhắc đến khi bom đạn tiếp tục rơi xuống Gaza. Hai cuộc chiến, hai nỗi đau, nhưng phản ứng của thế giới lại mang hai thái cực hoàn toàn khác nhau. Câu hỏi đặt ra là: Tại sao?
Ukraine: Cuộc chiến chưa có hồi kết?
Khi Nga phát động chiến dịch quân sự tại Ukraine vào tháng 2.2022, thế giới đã nhanh chóng lên án hành động này. Ukraine, một quốc gia chủ quyền, trở thành biểu tượng với hình ảnh Tổng thống Volodymyr Zelensky đứng vững ở Kyiv bất chấp bom đạn đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người. Phương Tây không chỉ lên án Moscow mà còn hỗ trợ Ukraine bằng viện trợ quân sự, kinh tế và nhân đạo, bao gồm những gói viện trợ hàng tỷ USD.
Ukraine nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ phương Tây vì nhiều lý do chiến lược. Với vị trí nằm ở trung tâm châu Âu và gần sát biên giới NATO, một cuộc xung đột lớn tại Ukraine có nguy cơ lan rộng, đe dọa sự ổn định an ninh của cả khu vực. Ukraine không chỉ là lá chắn giữa Nga và phần còn lại của châu Âu mà còn là tiền tuyến trong cuộc đấu tranh giữa các hệ tư tưởng đối lập.
Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy sự ủng hộ này không phải lúc nào cũng hoàn toàn vì lợi ích của Ukraine. Nhiều người Ukraine lo ngại rằng họ đang bị kéo vào một cuộc chiến lâu dài nhằm làm suy yếu Nga, thay vì đạt được hòa bình nhanh chóng. Cách tiếp cận của phương Tây, đặc biệt là Mỹ và EU, đôi khi bị chỉ trích là thận trọng, không muốn cung cấp vũ khí tấn công mạnh mẽ, dẫn đến sự kéo dài của cuộc chiến và cái giá phải trả lớn hơn cho Ukraine.
Ngoài ra, viện trợ kinh tế, mặc dù là cần thiết để hỗ trợ Ukraine duy trì hoạt động trong chiến tranh, cũng đi kèm với gánh nặng nợ nần và những thách thức trong việc tái thiết sau xung đột. Một số quan chức Ukraine cảnh báo rằng, nếu không được quản lý cẩn thận, quốc gia này có thể trở nên phụ thuộc sâu sắc vào các cường quốc phương Tây, mất đi sự tự chủ mà họ đang chiến đấu để bảo vệ.
Một số quan điểm từ người dân và giới chức Ukraine cũng cho thấy họ cảm thấy rằng các quốc gia phương Tây đang sử dụng cuộc chiến tại Ukraine như một phương tiện để làm suy yếu Nga, hơn là thực sự giúp đỡ Ukraine đạt được một chiến thắng quyết định. Cảm giác này ngày càng rõ ràng khi viện trợ quân sự và kinh tế từ phương Tây tuy lớn nhưng thường đi kèm với những điều kiện ngầm hoặc sự chần chừ trong việc cung cấp các loại vũ khí tân tiến.
Với sự phức tạp của các lợi ích địa chính trị, Ukraine đang phải đối mặt với thách thức lớn không chỉ trên chiến trường mà còn trong việc định hình tương lai của mình. Liệu họ có thể đạt được hòa bình và tái thiết đất nước mà không bị cuốn sâu vào các toan tính chiến lược của các cường quốc? Đây là một câu hỏi không dễ trả lời, nhưng nó phản ánh thực tế khắc nghiệt mà Ukraine đang phải đối mặt.
Trong khi thương tiếc cho Ukraine là một điều hiển nhiên, câu hỏi đặt ra là: Tại sao người Palestine, những nạn nhân của bom đạn và áp bức suốt hàng thập kỷ, lại không nhận được sự đồng cảm tương tự?
Palestine: Cuộc khủng hoảng bị lãng quên?
Từ năm 1948, khi nhà nước Israel được thành lập, người Palestine đã phải đối mặt với sự mất đất, di dời và áp bức. Gaza, nơi có hơn 2,3 triệu người sinh sống, là một trong những nơi đông dân nhất thế giới. Nơi đây bị bao vây bởi Israel từ năm 2007, dẫn đến tình trạng thiếu lương thực, nước sạch và các dịch vụ y tế cơ bản.
Mỗi khi bạo lực leo thang, người dân Gaza lại chịu tổn thất nặng nề. Các cuộc không kích của Israel thường nhằm vào các mục tiêu quân sự, nhưng hậu quả là hàng nghìn dân thường, bao gồm phụ nữ và trẻ em, thiệt mạng. Chỉ riêng trong năm 2023, các cuộc xung đột đã khiến hơn 44.000 người Palestine tử vong, theo thống kê của các tổ chức nhân quyền. Phần lớn nạn nhân là thường dân, sống trong những khu vực không có nơi trú ẩn an toàn.
Trẻ em Palestine nhận thức ăn cứu trợ tại thành phố Khan Younis, dải Gaza - Ảnh: TTXVN
Điều đau lòng là, thay vì nhận được sự đồng cảm, người Palestine thường bị gán cho những định kiến tiêu cực. Sự hiện diện của Hamas, một tổ chức bị coi là khủng bố bởi Mỹ và EU, đã khiến nhiều người phương Tây liên kết toàn bộ người Palestine với các hành vi cực đoan. Truyền thông quốc tế thường tập trung vào các cuộc tấn công bằng tên lửa của Hamas, mà ít khi đề cập đến tình cảnh khốn khó của dân thường Palestine sống trong sự bế tắc của cuộc bao vây.
Hai thái cực
Một trong những lý do chính giải thích sự khác biệt trong cách thế giới phản ứng với Ukraine và Palestine nằm ở cách hai cuộc xung đột được định khung bởi truyền thông. Cuộc chiến ở Ukraine được miêu tả như một cuộc chiến giữa thiện và ác, nơi người Ukraine đại diện cho tự do và nhân quyền. Trong khi đó, cuộc xung đột Israel-Palestine lại bị chìm trong sự phức tạp về lịch sử, tôn giáo và chính trị, khiến nhiều người cảm thấy khó hiểu và ngại bày tỏ quan điểm.
Thêm vào đó, địa chính trị đóng vai trò quan trọng. Israel là đồng minh thân cận của Mỹ và phương Tây, nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ về kinh tế và quân sự. Điều này dẫn đến việc các quốc gia phương Tây thường né tránh chỉ trích Israel, ngay cả khi các hành động của nước này gây ra thương vong lớn cho dân thường Palestine.
Sự phân biệt này còn được thể hiện rõ trong cách tiếp cận viện trợ nhân đạo. Trong khi Ukraine nhận được hàng tỷ USD viện trợ mỗi năm, thì Palestine phải dựa vào các chương trình cứu trợ nhỏ giọt từ Liên Hợp Quốc và các tổ chức phi chính phủ. Người Palestine không chỉ phải chiến đấu với bom đạn mà còn với sự thờ ơ của cộng đồng quốc tế.
Thế giới và lòng nhân đạo có điều kiện
Một câu hỏi lớn đặt ra là: Lòng nhân đạo của thế giới có điều kiện không? Khi một em bé Ukraine khóc vì mất cha mẹ, sự đồng cảm đến nhanh chóng và mạnh mẽ. Nhưng khi một em bé Palestine rơi nước mắt bên đống đổ nát, sự cảm thông lại bị che mờ bởi những câu hỏi về chính trị, tôn giáo, và lịch sử.
Thực tế là cả người Ukraine lẫn người Palestine đều là nạn nhân của những cuộc xung đột vượt quá tầm kiểm soát của họ. Cả hai đều khao khát hòa bình, an toàn và một cuộc sống tốt đẹp hơn cho con cái mình. Nhưng một bộ phận thế giới, bằng cách phân biệt đối xử trong sự quan tâm và hành động, đã vô tình tạo ra một thang đo giá trị sinh mạng, nơi một số người xứng đáng được giúp đỡ hơn những người khác.
Câu hỏi cuối cùng không phải là ai đáng thương hơn, mà là: Làm thế nào để thế giới có thể đối mặt với những bi kịch này một cách công bằng và hiệu quả? Đối với Ukraine, sự ủng hộ quốc tế cần tiếp tục để giúp quốc gia này bảo vệ chủ quyền và xây dựng lại sau chiến tranh. Nhưng đồng thời, cộng đồng quốc tế cũng cần nhìn lại cách mình tiếp cận vấn đề Palestine.
Một giải pháp cho Palestine không chỉ nằm ở việc kết thúc xung đột mà còn ở việc xây dựng một tương lai với sự tôn trọng quyền con người và công lý. Điều này đòi hỏi sự can đảm từ các nhà lãnh đạo toàn cầu, sẵn sàng vượt qua áp lực chính trị để đứng về phía những người bị áp bức.
Cả Ukraine và Palestine đều là biểu tượng của những nỗi đau chiến tranh, nhưng cũng là lời nhắc nhở về khả năng vượt qua nghịch cảnh của con người. Thế giới cần nhìn nhận rằng, bất kể màu da, tôn giáo hay quốc tịch, mỗi sinh mạng đều đáng được bảo vệ. Trong một thế giới chia rẽ bởi bom đạn, chúng ta không thể để sự đồng cảm của mình trở thành đặc quyền dành riêng cho một số người, mà cần phải chia sẻ nó cho tất cả những ai đang chịu đau khổ.
Hoàng Vũ