Khó có thỏa thuận hòa bình

2 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đang đứng trước lựa chọn khó khăn trong bối cảnh sáng kiến hòa bình do Tổng thống Mỹ Donald Trump thúc đẩy có nguy cơ bế tắc. Ảnh: Economist

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã rút lại hạn chót đạt được thỏa thuận hòa bình cho Ukraine mà ông đặt ra vào dịp Lễ Tạ ơn, dù luôn muốn được nhìn nhận như một “người kiến tạo hòa bình”. Theo các chuyên gia, động thái này là tín hiệu cho thấy hồi kết của sáng kiến hòa bình - hiện xoay quanh cuộc gặp tại Moscow giữa đặc phái viên Steve Witkoff và phía Nga trong tuần sau - nhiều khả năng sẽ không mang lại bước đột phá nhằm chấm dứt chiến sự.

Những khác biệt giữa Kiev và Moscow vẫn quá lớn, nhất là trong vấn đề lãnh thổ, và điều này có lẽ sẽ không thay đổi trong những ngày tới.

Sự thất bại mang tính lặp lại trong việc đánh giá đúng khoảng cách giữa hai bên, qua hai kênh đàm phán riêng rẽ, cho thấy vì sao tiến trình hòa bình luôn có vẻ gần trong tầm tay nhưng thực tế lại xa vời. Theo các chuyên gia, việc đàm phán một thỏa thuận với Ukraine và một thỏa thuận khác với Nga, rồi kỳ vọng hai bên sẽ gặp nhau ở điểm chung, chỉ tạo nên “ảo giác” về tiến triển, trong khi thực tế không đi tới đâu. Các điểm nghẽn vẫn bế tắc.

Phần lớn nội dung thỏa thuận đề xuất hiện nay chỉ là các ý tưởng mang tính giả định về liên minh tương lai, tài chính hoặc hạn chế quân sự. Giống nhiều thỏa thuận trước đây, những yếu tố này có thể thay đổi hoặc biến mất hoàn toàn sau khi ký kết.

Theo các chuyên gia, giới hạn quân số 600.000 binh sĩ trong bản dự thảo sẽ không còn ý nghĩa nếu Ukraine thực sự bước vào thời bình. Việc gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cũng có thể kém cấp bách và ít khả thi hơn khi Kiev phải tái thiết đất nước trong thời kỳ hậu chiến. Câu hỏi liệu Nga có thể tái gia nhập G8 cũng khó có lời giải, bởi viễn cảnh Tổng thống Vladimir Putin bắt tay các lãnh đạo châu Âu vốn vẫn phản đối ông là điều khó tưởng tượng.

Vấn đề then chốt nhất vẫn là liệu bất kỳ thỏa thuận nào có thực sự chấm dứt xung đột hay không. Tổng thống Volodymyr Zelensky có thể sắp đối diện một sự đánh đổi khắc nghiệt: đặt lợi ích của các bảo đảm an ninh tương lai do Mỹ và châu Âu cam kết lên bàn cân so với tổn hại chính trị và quân sự không thể tránh khỏi nếu buộc phải nhượng lãnh thổ. Nếu thỏa thuận được duy trì, đó vẫn là một lựa chọn không mong muốn với Kiev; còn nếu không, thì lựa chọn ấy thậm chí không còn tồn tại.

Trong ngắn hạn, tương lai gần cũng không sáng sủa hơn. Chính quyền Tổng thống Zelensky đang đối mặt nhiều khủng hoảng: Bê bối tham nhũng tái phát liên quan đến Chánh văn phòng kiêm trưởng đoàn đàm phán Andriy Yermak; tình trạng thiếu hụt nhân lực trầm trọng trong quân đội; nguồn hỗ trợ từ châu Âu cho năm tới còn nhiều nghi vấn dù EU cho biết có thể thu xếp. Trên chiến trường, ba điểm nóng cùng lúc đang bùng phát: Nga tiến nhanh ở Zaporizhzhia, chậm nhưng chắc ở Pokrovsk (Donetsk), và áp sát Kupiansk ở phía bắc. Ukraine không thể ứng phó với quá nhiều mặt trận bằng lực lượng ít ỏi.

Câu hỏi đặt ra không còn là Kiev và các đồng minh có thể đảo ngược cục diện khi nào, mà là liệu họ có thể khiến Nga suy yếu trước hay không.

Hy vọng của Ukraine và phương Tây là đẩy Nga đến giới hạn của mức tiêu hao nhân lực và nền kinh tế bị xung đột chi phối hoàn toàn, từ đó đánh cược vào khả năng Moscow sụp đổ từ bên trong. Nhưng với nước Nga, khó có thể dự đoán khi nào điều đó có thể xảy ra.

Ý tưởng Ukraine nhượng lãnh thổ để đổi lấy hòa bình luôn bị Kiev và châu Âu phản đối. Nay điều đó đã xuất hiện trong bản dự thảo 28 điểm của kế hoạch hòa bình của Tổng thống Donald Trump. Dù nó biến mất trong đề xuất đối trọng bị rò rỉ của châu Âu, rõ ràng điều này vẫn nằm trong yêu cầu của Tổng thống Putin, như ông đã nhấn mạnh mới đây.

Có lẽ vì vậy chu kỳ này sẽ tiếp tục lặp lại: Đặc phái viên Witkoff nhiều khả năng sẽ tiếp tục nghe Moscow khẳng định Tổng thống Putin không nhượng bộ về Donetsk; ông sẽ trở về truyền đạt lại với Tổng thống Donald Trump; Tổng thống Zelensky sẽ lại đối diện áp lực mới; và cuối cùng, một hạn chót khác kiểu Lễ Tạ ơn có thể lại xuất hiện.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/kho-co-thoa-thuan-hoa-binh-10397549.html