Kiểm toán chương trình mục tiêu quốc gia: Chất lượng phải bắt đầu từ khâu lập kế hoạch

6 giờ trướcBài gốc

Công tác kiểm toán các chương trình MTQG luôn được Kiểm toán nhà nước chú trọng. Ảnh: ST

Công tác kiểm toán các chương trình MTQG luôn được Kiểm toán nhà nước (KTNN) chú trọng, bởi đây là các chương trình lớn, sử dụng nguồn lực lớn từ ngân sách nhà nước và liên quan đến nhiều bộ, ngành, địa phương.

Kiểm toán chương trình MTQG là cuộc kiểm toán lồng ghép cả ba loại hình kiểm toán (kiểm toán tài chính, kiểm toán tuân thủ và kiểm toán hoạt động). Tuy nhiên thực tế cho thấy, các cuộc kiểm toán chương trình MTQG trong thời gian qua chủ yếu tập trung và nhấn mạnh vào nội dung kiểm toán tuân thủ và kiểm toán tài chính.

Các cuộc kiểm toán chương trình MTQG thường đi sâu vào một lĩnh vực chuyên môn trong phạm vi toàn bộ nội dung kiểm toán; tập trung vào vấn đề trọng yếu, có liên quan đến nhiều cơ quan quản lý, bộ, ngành để làm cơ sở so sánh, đánh giá.

Kết quả kiểm toán năm 2024 của KTNN đối với các Chương trình MTQG cho thấy: Việc giao dự toán chưa phù hợp khả năng thực hiện, dẫn đến tỷ lệ giải ngân thấp, thậm chí có đơn vị không giải ngân hết kinh phí sự nghiệp kéo dài từ năm 2022 sang 2023. Theo số liệu của Kho bạc Nhà nước, một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương không phân bổ hoặc phân bổ không hết số vốn sự nghiệp được Thủ tướng Chính phủ giao. Một số địa phương giao dự toán sai nguồn hoặc không có đối tượng; chưa giao kế hoạch vốn trung hạn nguồn ngân sách trung ương bổ sung cho các đơn vị; chưa đạt mục tiêu. Một số địa phương chưa nộp trả ngân sách cấp trên kinh phí hết nhiệm vụ chi.

Thông qua kiểm toán chương trình MTQG, kiểm toán viên sẽ nhận diện xu hướng, rủi ro và những sai sót điển hình. Bên cạnh đó, kiểm toán chương trình MTQG còn nhằm thực hiện chức năng tư vấn của KTNN đối với Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan nhà nước trong công tác quản lý, điều hành kinh tế - xã hội.

Những vấn đề đặt ra từ thực tiễn

Trong những năm qua, KTNN luôn chú trọng nâng cao chất lượng kiểm toán nói chung và chất lượng kiểm toán các chương trình MTQG nói riêng.

Để nâng cao chất lượng kiểm toán, khâu lập kế hoạch kiểm toán đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, theo KTNN chuyên ngành V, thực tiễn hoạt động nghề nghiệp cũng đặt ra một số vấn đề cần được đổi mới hoặc hơn thiện hơn nhằm đảm bảo thực hiện tốt công tác lập kế hoạch kiểm toán các chương trình MTQG.

Việc lựa chọn chủ đề kiểm toán chương trình MTQG thường do một chuyên ngành chủ trì thực hiện, trong khi chương trình MTQG thường liên quan đến nhiều lĩnh vực, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị chuyên ngành và khu vực để đảm bảo cách tiếp cận toàn diện.

Ví dụ, trong kiểm toán Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững, do chương trình được phân bổ từ nhiều nguồn ngân sách (Trung ương, địa phương) và có sự tham gia của nhiều bộ, ban, ngành nên việc khảo sát dễ trùng lặp với hoạt động kiểm toán ngân sách địa phương. Nếu thiếu sự trao đổi, chia sẻ thông tin giữa các đơn vị, đề cương kiểm toán sẽ khó phản ánh được bức tranh tổng thể và xác định chính xác trọng yếu, rủi ro cần kiểm soát.

Công tác khảo sát và xây dựng đề cương quyết định đến chất lượng của cuộc kiểm toán. Tuy nhiên, phạm vi kiểm toán của chương trình MTQG thường rộng, liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành, trong khi thời gian khảo sát có hạn. Điều này khiến việc xác định mục tiêu, nội dung và phạm vi kiểm toán cũng còn những hạn chế nhất định.

Nhân sự thực hiện cuộc kiểm toán có thể là trong một chuyên ngành, một khu vực hoặc nhiều chuyên ngành, khu vực. Thực tế cho thấy các kiểm toán vẫn gặp những khó khăn nhất định trong việc phát huy năng lực tổng hợp, hiểu biết liên ngành cũng như nắm vững ý nghĩa, nội dung và phương pháp để xây dựng đề cương kiểm toán MTQG.

Ngoài ra, do kiểm toán chương trình MTQG có phạm vi bao trùm nhiều cấp chính quyền nên quá trình triển khai cần sự phối hợp chặt chẽ giữa KTNN chuyên ngành và KTNN khu vực để đảm bảo tính đồng bộ và thống nhất trong toàn Ngành.

Nâng cao chất lượng lập kế hoạch kiểm toán

Để nâng cao chất lượng công tác lập kế hoạch kiểm toán các chương trình MTQG, KTNN chuyên ngành V đề xuất một số giải pháp sau:

Thứ nhất, lựa chọn chủ đề kiểm toán phù hợp, tập trung vào các chương trình có tác động lớn tới đời sống xã hội, được dư luận quan tâm, có nguy cơ sai sót, thất thoát hoặc lãng phí cao do cơ chế quản lý chưa hoàn thiện.

Thứ hai, xây dựng đề cương và mẫu biểu thống nhất trong toàn ngành, đảm bảo tính khoa học, dễ áp dụng và phù hợp với từng cấp quản lý, mục tiêu kiểm toán cụ thể. Đề cương cần chọn lọc nội dung trọng tâm, tránh dàn trải, đồng thời được chuẩn bị sớm, lấy ý kiến đóng góp và phổ biến rộng rãi trước khi triển khai.

Thứ ba, tăng cường tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho kiểm toán viên về các văn bản liên quan, đề cương và mẫu biểu của từng cuộc kiểm toán cụ thể. Trong quá trình tập huấn, nên bổ sung các tình huống phối hợp thực tế để kiểm toán viên thống nhất cách xử lý và nâng cao khả năng làm việc nhóm.

Thứ tư, cần xây dựng một cơ chế phối hợp cụ thể giữa các KTNN chuyên ngành, KTNN khu vực trong các giai đoạn, từ khi xây dựng kế hoạch kiểm toán năm, khảo sát, thực hiện kiểm toán đến lập, phát hành báo cáo kiểm toán.

Nhiều ý kiến cho rằng, kiểm toán các chương trình MTQG là nhiệm vụ đòi hỏi sự phối hợp, thống nhất và chuẩn bị kỹ lưỡng ngay từ khâu lập kế hoạch. Chỉ khi kế hoạch kiểm toán được xây dựng khoa học, sát thực tế, xác định đúng trọng tâm, trọng điểm thì chất lượng, hiệu quả kiểm toán mới có thể được nâng cao và phát huy vai trò tư vấn, giám sát của KTNN trong quản lý, sử dụng hiệu quả ngân sách và nguồn lực công./.

ĐỨC THÀNH

Nguồn Kiểm Toán : http://baokiemtoan.vn/kiem-toan-chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia-chat-luong-phai-bat-dau-tu-khau-lap-ke-hoach-44035.html