Kỷ lục gia kể chuyện lịch sử bằng tranh cát động

3 giờ trướcBài gốc

Họa sĩ Nguyễn Thế Nhân được Viện Kỷ lục Việt Nam xác lập Kỷ lục "Người sáng tạo và biểu diễn nghệ thuật Tranh cát động về chủ đề lịch sử - văn hóa - xã hội nhiều nhất Việt Nam".

Mạch nguồn nuôi dưỡng tài năng

Họa sĩ Nguyễn Thế Nhân là người con quê hương xã Hải Cường (nay là xã Hải Xuân, tỉnh Ninh Bình). Tình yêu hội họa đến với anh từ sớm một cách bản năng và mộc mạc nhất. Thời thơ ấu, khi giấy viết còn là thứ xa xỉ, cậu bé Nhân đã quen dùng gai tre, vạch xuống nền đất ẩm ven sông để vẽ lại những gì mình thấy.

“Giấy vẽ” đầu tiên của anh, chính là đất. Năng khiếu ấy sớm được thầy cô nhận ra, tin tưởng giao cho anh vẽ báo tường, trang trí khẩu hiệu cho trường, lớp. Gác lại ước mơ học ngành hội họa, năm 1977, tốt nghiệp phổ thông, chàng trai trẻ Nguyễn Thế Nhân khoác áo lính, nhập ngũ vào Hải quân Nhân dân Việt Nam.

Năm 1979, anh được cử đi đào tạo chuyên sâu, trở thành kỹ thuật viên động cơ turbine phản lực, làm chủ những bộ khí tài tên lửa đất đối hải hiện đại của Liên Xô. Những năm tháng trong quân ngũ, từ 1977 đến 1983, đã tôi luyện trong anh “chất thép”: sự kỷ luật, tỉ mỉ, chính xác tuyệt đối của một người lính kỹ thuật quân sự.

Phục viên năm 1983, một năm sau, anh Nam tiến để hiện thực hóa giấc mơ hội họa còn dang dở. Từ một tiệm vẽ nhỏ, anh gây dựng thành Công ty quảng cáo, công việc ổn định, kinh tế vững vàng. Năm 2010, một người bạn chia sẻ cho anh đoạn video biểu diễn tranh cát của nữ nghệ sĩ Kseniya Symonova (Ukraina).

Những hạt cát vô tri biến hóa khôn lường trên mặt kính, kể một câu chuyện liền mạch không dứt, đã đánh thức cảm xúc nghệ thuật bên trong người lính, người họa sĩ năm xưa. Anh nhận ra, đây không chỉ là hội họa. Đây là sự kết hợp tuyệt vời giữa hội họa, âm nhạc và nghệ thuật kể chuyện.

Với tình yêu hội họa được bồi đắp qua nhiều khóa học và những người thầy, Nguyễn Thế Nhân đã có nền tảng vững vàng về mỹ thuật. Tuy nhiên, khi đến với loại hình Tranh cát động, anh bắt đầu một hành trình tự “đãi cát tìm vàng” đầy gian nan.

Anh tự mày mò, nghiên cứu quy trình và kỹ thuật để sáng tạo nên loại hình nghệ thuật độc đáo này. Anh tự thiết kế bàn vẽ, nghiên cứu ánh sáng và tự mình đi tìm “chìa khóa” quan trọng nhất: chất liệu cát. Anh đã thử nghiệm nhiều loại cát khác nhau nhưng đều không đạt yêu cầu. Cát xây dựng quá thô, cát biển quá mịn và nhiễm mặn, khó điều khiển. Và rồi, trong một lần về quê, anh đã tìm thấy “báu vật” của mình. Đó chính là cát ở bãi sông gần nhà, tại quê hương Hải Cường xưa. Thứ cát ấy, theo anh, là một “ân huệ” của tự nhiên. Nó không quá to, không quá nhỏ, hạt đều.

Anh tự mình lọc sạch tạp chất, phơi khô, sàng kỹ rồi rang lên để khử trùng, khử mùi. Khi được đặt lên mặt kính, những hạt cát quê hương không nảy lên, mà giữ nguyên dạng, cho phép anh tùy biến độ dày, mỏng của từng nét vẽ một cách chính xác. Như một định mệnh, thứ vật liệu đầu đời anh dùng để vẽ (đất) đã trở lại, nhưng ở một hình hài tinh khiết hơn (cát) và quan trọng hơn, đây là những hạt cát của chính nơi anh sinh ra. Anh tự hào cho biết: “Tôi luôn tự hào bởi từng nắm cát quê hương đã theo tôi đi biểu diễn khắp mọi miền đất nước và ra tận nước ngoài”.

Hình ảnh tranh cát trong tập phim Lê Lợi Khởi nghĩa Lam Sơn do họa sĩ Nguyễn Thế Nhân thể hiện.

Sự chính xác, kỷ luật và tỉ mỉ của một người lính kỹ thuật quân sự, kết hợp với tâm hồn nghệ sĩ bay bổng và chất liệu cát quê hương thuần khiết, đã định hình nên một phong cách Nguyễn Thế Nhân rất riêng. Anh bắt đầu hành trình làm chủ những hạt cát, để biến chúng thành ngôn ngữ kể chuyện sống động, đầy cảm xúc. Đây chính là nền tảng vững chắc, là bước đệm để anh dùng chính những hạt cát mộc mạc ấy, bắt đầu kể lại những câu chuyện lớn lao, hào hùng của dân tộc.

Họa sĩ Nguyễn Thế Nhân biểu diễn trong một sự kiện.

Người kể sử bằng cát
Sự nghiệp cống hiến cho nghệ thuật tranh cát động của họa sĩ Nguyễn Thế Nhân được ghi nhận vào tháng 9 năm 2023, khi anh được Viện Kỷ Lục Việt Nam chính thức xác lập Kỷ lục: “Người sáng tạo và biểu diễn nghệ thuật Tranh cát động về chủ đề lịch sử - văn hóa - xã hội nhiều nhất Việt Nam”.

Tổ chức Kỷ lục Việt Nam chính thức xác lập Kỷ lục: “Người sáng tạo và biểu diễn nghệ thuật Tranh cát động về chủ đề lịch sử - văn hóa - xã hội nhiều nhất Việt Nam”.

Họa sĩ Nguyễn Thế Nhân chia sẻ: “Từ khi được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam xác lập kỷ lục..., các đối tác có sự tin tưởng tôi hơn, họ tôn trọng những góp ý của tôi trong sáng tác... Bản thân tôi luôn cố gắng những tìm tòi sáng tạo, dành nhiều tâm huyết hơn, chỉn chu hơn cho những tác phẩm mà mình thực hiện”. Xuyên suốt sự nghiệp, họa sĩ Nguyễn Thế Nhân đã tham gia biểu diễn tại nhiều sự kiện lớn trong nước và quốc tế.

Họa sĩ Nguyễn Thế Nhân say mê biểu diễn trên sân khấu.

Năm 2017, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã 2 lần mời anh biểu diễn tranh cát động trong chuỗi sự kiện Hội nghị cấp cao Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) lần thứ 25 tại Đà Nẵng. Năm 2023, anh tiếp tục được mời biểu diễn tại Hội nghị lần thứ 42 của Ủy ban ASEAN về quản lý thiên tai, với sự tham dự của đại diện 11 nước thành viên và đại diện quan sát viên các quốc gia trong khu vực.

Uy tín của anh tiếp tục được khẳng định khi tham gia hàng loạt sự kiện mang tầm vóc quốc gia, quốc tế trang trọng: biểu diễn tại Lễ kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ song phương Việt Nam - Hoa Kỳ (tháng 6/2025); tham dự Hội nghị đầu tư “Việt Nam 2.0” quy tụ hàng trăm nhà đầu tư quốc tế (tháng 11/2025); Biểu diễn tại Lễ kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Đài Tiếng Nói Việt Nam (VOV) (tháng 9/2025), với sự tham dự của lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Anh được các cơ quan báo chí trung ương và địa phương đặt sản xuất những chương trình nghệ thuật chuyên về tranh cát, truyền tải những thông điệp mang tính nhân văn và giáo dục cao như “Suối nguồn yêu thương” của VTV, “Kể chuyện Bác Hồ” của Truyền hình Nhân Dân, “Hạt cát diệu kỳ” cho truyền hình các tỉnh Miền Tây....

Đặc biệt, series phim tranh cát động “Người Việt - Nước Việt” phát trên VOVline (Đài Tiếng nói Việt Nam) với 355 tập phim về Lịch sử - Văn hóa - Dân tộc đã tái hiện lại những trang sử hào hùng của dân tộc, từ thời Hùng Vương dựng nước, qua các triều đại Đinh, Lý, Trần, Lê, đến hai cuộc kháng chiến vĩ đại.

Qua dự án, khán giả đều cảm nhận anh không “vẽ” sử một cách khô khan mà biến những nhân vật, những trận đánh thành hình ảnh sống động, đầy cảm xúc. Tên tuổi Nguyễn Thế Nhân từ đó gắn liền với danh xưng “người kể sử bằng cát”.

Một hình ảnh tranh cát của Họa sĩ Nguyễn Thế Nhân trong tập phim An Tư công chúa.

Bên cạnh đó, chương trình “Suối nguồn yêu thương” trên 200 tập phim được phát trên kênh VTV3 (Đài Truyền hình Việt Nam) sử dụng những tác phẩm tranh cát động của họa sĩ Nguyễn Thế Nhân để phác họa những câu chuyện ý nghĩa nhằm tăng cảm xúc cho người xem.

Gần đây nhất, anh còn ấp ủ và triển khai dự án phim Tranh cát Thiếu nhi, kể lại những câu chuyện cổ tích và bài hát quen thuộc như “Chú ếch con”, “Rửa mặt như mèo”…

Để thực hiện thành công các tác phẩm về đề tài lịch sử, văn hóa, họa sĩ Nguyễn Thế Nhân đã dày công sưu tầm các tài liệu, đối chứng các tư liệu lịch sử từ các nguồn chính thống. Ngoài ra, anh đến nhiều địa danh trên cả nước, tìm hiểu văn hóa các vùng miền để “gom” chất liệu sáng tác phù hợp từng kịch bản.

Với tư cách là một nghệ sĩ luôn hướng về cội nguồn, thời gian tới anh sẽ tiếp tục nghiên cứu, dùng chính những hạt cát quê nhà để kể lại câu chuyện lịch sử, văn hóa của quê hương Ninh Bình mới đầy yêu mến và tự hào. Mong muốn đưa nghệ thuật biểu diễn tranh cát động vươn xa và phát triển bền vững, anh đã mua hàng trăm bản nhạc để tránh vi phạm bản quyền khi trình diễn.

Bên cạnh đó, là người tiên phong trong nghệ thuật tranh cát động, anh đã thành lập Câu lạc bộ Tranh cát động Việt Nam, mở các lớp dạy vẽ, truyền đạt kinh nghiệm và sự đam mê cho các bạn trẻ. Dù trong giai đoạn thị trường nghệ thuật có phần trầm lắng (2023-2025), một số học viên do anh đào tạo vẫn kín lịch biểu diễn, trong khi một số khác đến với bộ môn này như một hình thức trải nghiệm.

Có lẽ, chính hành trình từ đất đến cát là “sợi chỉ đỏ” son sắt nối liền cuộc đời anh. Bắt đầu từ đam mê của cậu bé dùng gai tre vạch lên nền đất ven sông, được tôi luyện bằng “chất thép” của người lính kỹ thuật tên lửa, để rồi thăng hoa trong bản lĩnh của một Kỷ lục gia, họa sĩ Nguyễn Thế Nhân luôn kiên định dùng chính “hạt cát quê nhà” kể những câu chuyện vĩ đại của Dân tộc trong “Kỷ nguyên vươn mình”.

Viết Dư

Nguồn Ninh Bình : https://baoninhbinh.org.vn/ky-luc-gia-ke-chuyen-lich-su-bang-tranh-cat-dong-251111160341199.html