Làm rõ cơ cấu phân kỳ vốn, thứ tự ưu tiên đầu tư nguồn lực cho giáo dục

một giờ trướcBài gốc

(Nguồn: TTXVN)

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, chiều 2/12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035 (Chương trình).

Tán thành việc Quốc hội xem xét phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình, nhiều đại biểu nêu rõ, đây là quyết sách có ý nghĩa chiến lược lâu dài theo chủ trương, đường lối của Đảng; tạo nền tảng vững chắc để phát triển con người, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ công cuộc công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.

Về kinh phí thực hiện Chương trình, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Thành phố Hồ Chí Minh) bày tỏ sự đồng tình với quy mô tổng vốn và cơ cấu nguồn vốn.

Tuy nhiên, để bảo đảm phân bổ vốn hiệu quả và trách nhiệm giải trình rõ ràng, đại biểu đề nghị xem xét bổ sung cơ chế phân bổ và giải ngân gắn với chỉ tiêu đầu ra có thể đo lường như: số phòng học kiên cố đưa vào sử dụng, tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn, số lượng người học được thụ hưởng các chương trình nâng cao năng lực, mức độ chuyển đổi số của cơ sở giáo dục.

"Phân bổ vốn theo đầu ra sẽ khắc phục cơ chế xin - cho, thúc đẩy tiến độ và nâng hiệu quả thu ngân sách đầu tư," đại biểu nhấn mạnh.

Về nguyên tắc phân bổ vốn ngân sách Trung ương, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đồng tình với nguyên tắc ưu tiên địa phương khó khăn. Tuy nhiên, để bảo đảm hiệu quả và tránh thất thoát, đại biểu đề nghị cân nhắc thiết lập cơ chế giám sát độc lập đối với đầu tư cơ sở vật chất và mua sắm trang thiết bị dạy học, nhằm chấm dứt tình trạng mua sắm lãng phí, sai nhu cầu hoặc thiết bị không sử dụng. Đây là nội dung cấp thiết để bảo vệ ngân sách nhà nước và nâng hiệu quả đầu tư công cho giáo dục và đào tạo.

Đề cập đến nội dung liên quan đến bảo đảm tiếp cận bình đẳng trong giáo dục, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, nhiều năm qua, khi nói đến khó khăn giáo dục, chúng ta thường nhắc đến vùng sâu, vùng xa, hải đảo.

Tuy nhiên cũng có một nhóm đối tượng khác ít được nhắc đến nhưng thực tế khó khăn không kém, đó là con em công nhân lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất.

Đại biểu phân tích, nhìn bề ngoài, các cháu sống ở đô thị, gần trung tâm, tưởng như có điều kiện thuận lợi hơn. Nhưng thực tế, đời sống công nhân còn khó khăn: nhà trọ chật hẹp, môi trường sống không đảm bảo, cha mẹ làm việc tăng ca liên tục, mức thu nhập bấp bênh, không đủ thời gian chăm sóc, hỗ trợ con học hành.

Đa phần gia đình chỉ ở trong phòng trọ 10-12m2, các cháu không có không gian học tập, thiếu kết nối xã hội, không có điều kiện tiếp cận hoạt động ngoại khóa.

Nếu so với trẻ em miền núi, khó khăn của hai đối tượng tuy khác nhau về hình thức, nhưng điểm chung là đều chịu thiệt thòi: thiếu môi trường học tập chất lượng, thiếu sự hỗ trợ từ gia đình và thiếu cơ hội phát triển toàn diện.

Có nơi, hơn 70% trẻ em ở khu công nghiệp không được học các môn năng khiếu, ngoại ngữ hay các hoạt động ngoài giờ vì điều kiện kinh tế gia đình không cho phép.

Vì vậy, đại biểu đề nghị Chương trình mục tiêu quốc gia phải xác định rõ con em công nhân lao động là một nhóm đối tượng cần ưu tiên hỗ trợ chứ không nằm trong nhóm đối tượng chung chung.

Nhóm đối tượng này không chỉ được ưu tiên trong chính sách học bổng, mà còn trong các nội dung như: Hỗ trợ xây dựng trường công lập gần khu công nghiệp; mô hình trường bán trú - bán trú linh hoạt cho con em công nhân đảm bảo bữa ăn trưa, chỗ học chiều, tham gia các hoạt động kỹ năng, vui chơi an toàn, giúp cha mẹ yên tâm đi làm, đồng thời đảm bảo trẻ không bị gián đoạn học tập và phát triển toàn diện.

Cùng với đó là không gian học tập cộng đồng trong khu nhà trọ; chương trình hỗ trợ tâm lý - kỹ năng cho trẻ em di cư. "Công bằng giáo dục không chỉ là chuyện vùng núi - vùng xuôi mà còn là công bằng ngay trong lòng các đô thị công nghiệp," đại biểu chỉ rõ.

Quan tâm đến kinh phí thực hiện Chương trình, đại biểu Chu Thị Hồng Thái (Lạng Sơn) cho rằng, cơ cấu phân kỳ vốn của Chương trình đang dồn quá lớn vào giai đoạn 2031-2035 với hơn 405.000 tỷ đồng, chiếm tới 70% tổng nguồn lực; trong khi giai đoạn 2026-2030 chỉ bố trí trên 174.000 tỷ đồng, tương đương 30%.

Theo đại biểu, cách phân bổ này khiến 5 năm đầu được xác định phải hình thành các mục tiêu mang tính nền tảng như kiên cố hóa 100% phòng học, bảo đảm nhà công vụ cho giáo viên tại địa bàn khó khăn, đầu tư trọng điểm cho 18 trường cao đẳng, phấn đấu 50% cơ sở giáo dục đại học đạt chuẩn, ít nhất 30% cơ sở giáo dục được đầu tư hiện đại…; các chỉ tiêu nền tảng rất lớn nhưng lại không có đủ nguồn lực để tạo chuyển biến rõ rệt.

Việc dồn phần lớn vốn sang giai đoạn sau làm tăng nguy cơ dồn việc, dồn chỉ tiêu khiến tiến độ thực hiện không bám sát yêu cầu nghị quyết của Quốc hội; đặc biệt, trong bối cảnh khả năng cân đối ngân sách sau năm 2030 còn nhiều yếu tố khó dự đoán.

Do đó, đại biểu đề nghị Chính phủ nghiên cứu cơ cấu lại phân kỳ vốn theo hướng tăng tỷ trọng cho giai đoạn 2026-2030, bảo đảm đủ nguồn lực để hoàn thành các mục tiêu nền tảng như: kiên cố hóa phòng học, nhà công vụ, bán trú, nội trú và bổ sung giáo viên tại các địa bàn khó khăn.

Đồng thời cần quy định rõ thứ tự ưu tiên vốn, trong đó ưu tiên vốn bố trí trước cho vùng dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới và các xã nghèo nhằm tạo chuyển biến thực chất ngay từ giai đoạn đầu, tránh dồn áp lực cho giai đoạn 2031-2035.

Trường hợp thực hiện nhiều chương trình mục tiêu quốc gia, nguồn lực còn hạn chế chưa bố trí được, đại biểu cho rằng, chỉ tiêu giai đoạn 2026-2030 chỉ tập trung vào những nhiệm vụ cấp bách và mang tính nền tảng./.

(TTXVN/Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/lam-ro-co-cau-phan-ky-von-thu-tu-uu-tien-dau-tu-nguon-luc-cho-giao-duc-post1080574.vnp