Toàn cảnh phiên thảo luận tại hội trường về dự án Luật Xây dựng (sửa đổi). (Nguồn: Quốc hội)
Theo các đại biểu, việc sửa đổi Luật Xây dựng lần này diễn ra trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mới, đòi hỏi phải đổi mới mô hình quản lý, hoàn thiện thể chế theo hướng Nhà nước pháp quyền hiện đại, quản trị theo rủi ro và số hóa toàn diện.
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho thấy, Luật Xây dựng hiện hành có sự giao thoa với nhiều đạo luật khác như: Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Đất đai, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn...
Do đó, nhiều ý kiến đề nghị, Cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục rà soát các nhóm quan hệ pháp lý trọng yếu để đảm bảo phù hợp, đồng bộ và tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Đối với các nội dung cụ thể, cho ý kiến về quy định chuyển đổi số (Điều 7) và cơ sở dữ liệu quốc gia trong hoạt động xây dựng (Điều 14), đại biểu Lê Thu Hà (đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai) nhận định, đây là một trong những đột phá quan trọng của lần sửa đổi Luật này.
Dự thảo đã bước đầu đặt nền móng cho cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng, kết nối với cơ sở dữ liệu đất đai, quy hoạch, phòng cháy chữa cháy, dân cư và doanh nghiệp. Đây là động lực để đổi mới mô hình quản lý, giảm mạnh thủ tục, minh bạch hóa thị trường xây dựng, giảm tiếp xúc trực tiếp và giảm nguy cơ tiêu cực.
Để chuyển đổi số một cách thực chất, đại biểu đề nghị bổ sung 3 yêu cầu mang tính nguyên tắc.
Thứ nhất, mọi thủ tục trong hoạt động xây dựng (từ thẩm định, cấp phép, nghiệm thu đến lưu trữ hồ sơ) phải được thực hiện hoàn toàn trên môi trường điện tử, loại bỏ tình trạng vừa điện tử vừa giấy.
Thứ hai, nguyên tắc "không yêu cầu cung cấp dữ liệu nhà nước đã có" cần được khẳng định rõ trong luật. Người dân và doanh nghiệp không thể tiếp tục mang theo những giấy tờ mà cơ quan khác trong hệ thống đã cấp.
Thứ ba, Bộ Xây dựng cần được xác định rõ vai trò "nhạc trưởng" trong việc xây dựng, vận hành, cập nhật và bảo đảm an toàn thông tin đối với cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng.
Về chính sách của nhà nước trong hoạt động đầu tư xây dựng: khuyến khích việc nghiên cứu, đầu tư phát triển và sử dụng vật liệu xây dựng mới, vật liệu tái chế, vật liệu xanh, vật liệu nhẹ, vật liệu thông minh, vật liệu thân thiện môi trường (Khoản 4, Điều 11), đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) nhận định, đây là chính sách rất quan trọng, phù hợp với bối cảnh đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh hiện nay.
Đại biểu nhấn mạnh, Nhà nước cần có sự quan tâm, đầu tư để các nhà đầu tư chế tạo, sản xuất các loại vật liệu xanh, vật liệu nhẹ, vật liệu thân thiện môi trường để áp dụng trong thực tiễn xây dựng các công trình công cộng hoặc công trình dân dụng.
Đại biểu nêu thực tế, đối với các công trình dân dụng, người dân đã có xu hướng sử dụng vật liệu nhẹ và vật liệu thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, đối với các công trình nhà nước, theo đại biểu, việc áp dụng vật liệu nhẹ và vật liệu thân thiện môi trường cần được nghiên cứu lại.
"Bởi hiện nay, việc khuyến khích sử dụng vật liệu xanh, vật liệu nhẹ, vật liệu thân thiện với môi trường còn nhiều bất cập, đòi hỏi phải có sự thiết kế, thẩm định, đảm bảo tư vấn thiết kế", đại biểu Phạm Văn Hòa nhấn mạnh.
Nguyên nhân xuất phát từ thực trạng giá các loại vật liệu xây dựng xanh, vật liệu thân thiện môi trường thường cao hơn so với các loại vật liệu xây dựng thông thường. Các đơn vị thiết kế thi công thường có xu hướng tăng giá trị tư vấn thiết kế công trình khi sử dụng các loại vật liệu này.
Do đó, đại biểu kiến nghị, cần có quy định bắt buộc tư vấn thiết kế phải thiết kế và xây dựng bằng vật liệu nhẹ nếu chủ đầu tư có yêu cầu. Đại biểu diễn giải, nếu không có quy định bắt buộc, việc sử dụng vật liệu xanh, vật liệu nhẹ, vật liệu thân thiện với môi trường sẽ khó thực hiện.
Ngoài ra, để đảm bảo vấn đề môi trường trong thi công công trình xây dựng, đại biểu đề nghị, Luật quy định bắt buộc phải có khảo sát, thiết kế và đánh giá tác động môi trường trong quá trình xây dựng. Việc này nhằm hạn chế tối đa các ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sinh hoạt của người dân.
Việt An