Chuyển đổi số - Động lực để minh bạch hóa thị trường xây dựng
Theo các đại biểu, việc sửa đổi Luật Xây dựng diễn ra trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, đòi hỏi đổi mới mô hình quản lý, hoàn thiện thể chế theo hướng Nhà nước pháp quyền hiện đại, quản trị theo rủi ro và số hóa toàn diện. Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho thấy Luật Xây dựng hiện hành có sự giao thoa với nhiều đạo luật khác như Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Đất đai, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn. Do đó, các đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát các nhóm quan hệ pháp lý trọng yếu để đảm bảo sự đồng bộ và thống nhất của hệ thống pháp luật.
Quốc hội thảo luận tại hội trường về Luật Xây dựng (sửa đổi).
Về chuyển đổi số (Điều 7) và cơ sở dữ liệu quốc gia trong hoạt động xây dựng (Điều 14), đại biểu Lê Thu Hà - Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai nhận định đây là một trong những điểm đột phá quan trọng của dự thảo. Việc thiết lập cơ sở dữ liệu quốc gia kết nối với dữ liệu đất đai, quy hoạch, phòng cháy chữa cháy, dân cư và doanh nghiệp sẽ giúp đổi mới mô hình quản lý, giảm thủ tục, minh bạch hóa thị trường xây dựng, hạn chế tiếp xúc trực tiếp và nguy cơ tiêu cực.
Để chuyển đổi số thực chất, đại biểu Lê Thu Hà đề xuất ba nguyên tắc: Tất cả thủ tục xây dựng, từ thẩm định, cấp phép đến nghiệm thu và lưu trữ hồ sơ, phải thực hiện hoàn toàn trên môi trường điện tử, loại bỏ song hành giữa giấy tờ và điện tử; Nguyên tắc "không yêu cầu cung cấp dữ liệu nhà nước đã có" cần được khẳng định rõ ràng trong luật, tránh tình trạng người dân và doanh nghiệp phải cung cấp lại các giấy tờ đã có sẵn trong hệ thống; Bộ Xây dựng cần xác định vai trò "nhạc trưởng" trong việc xây dựng, vận hành, cập nhật và bảo đảm an toàn thông tin cho cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh phát biểu tại phiên thảo luận.
Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh, để các quy định này trở thành công cụ quản trị số có thể đo lường được, giảm chi phí tuân thủ và chống trùng lặp hồ sơ, cần bổ sung các quy định về lộ trình vận hành (24-36 tháng từ khi Luật có hiệu lực), cung cấp dữ liệu đầu vào bắt buộc cho các khâu thẩm định, cấp phép, nghiệm thu, liên thông tự động với các cơ sở dữ liệu khác và áp dụng mã định danh công trình thống nhất từ giai đoạn chủ trương đầu tư đến khi phá dỡ công trình.
Phát triển kinh tế xanh: khuyến khích sử dụng vật liệu thân thiện môi trường
Về chính sách đầu tư xây dựng, khoản 4, Điều 11 dự thảo Luật khuyến khích nghiên cứu, đầu tư phát triển và sử dụng vật liệu xây dựng mới, vật liệu tái chế, vật liệu xanh, vật liệu nhẹ, vật liệu thông minh, thân thiện môi trường. Đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp đánh giá đây là chính sách quan trọng, phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế xanh. Đại biểu nhấn mạnh Nhà nước cần hỗ trợ các nhà đầu tư phát triển vật liệu xanh, áp dụng vào các công trình công cộng và dân dụng.
Tuy nhiên, đại biểu lưu ý việc áp dụng vật liệu xanh trong các công trình nhà nước hiện còn gặp khó khăn do chi phí cao và các đơn vị thiết kế thi công thường tăng giá trị tư vấn khi sử dụng vật liệu này. Vì vậy, cần có quy định bắt buộc tư vấn thiết kế sử dụng vật liệu xanh, vật liệu nhẹ nếu chủ đầu tư có yêu cầu. Đồng thời, Luật cũng nên quy định khảo sát, thiết kế và đánh giá tác động môi trường trong quá trình thi công nhằm hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường và sinh hoạt của người dân.
Đồng tình với quan điểm này, đại biểu Trần Anh Tuấn - Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh đề nghị rà soát, đảm bảo sự thống nhất giữa Luật Xây dựng với các luật liên quan như Luật Đầu tư và Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, đồng thời ban hành văn bản hướng dẫn để cụ thể hóa các điều khoản.
Ngoài chuyển đổi số và vật liệu xanh, các đại biểu còn góp ý về phân loại dự án đầu tư xây dựng, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục, miễn cấp giấy phép xây dựng, chuyển từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm, quản lý chất lượng công trình và bảo hiểm trong hoạt động đầu tư xây dựng.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh Phát biểu tiếp thu, giải trình ý kiến đóng góp của các đại biểu tại phiên thảo luận.
Phát biểu tiếp thu, giải trình ý kiến đóng góp của các đại biểu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, dự thảo Luật sẽ được thiết kế theo mô hình Luật khung, các nội dung kỹ thuật sẽ quy định chi tiết ở các văn bản dưới luật. Luật sửa đổi nhằm khắc phục hạn chế, bất cập trong thực tiễn, đồng thời triển khai chính sách khuyến khích sử dụng vật liệu xanh, vật liệu thân thiện môi trường với các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật phù hợp.
Phát biểu kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị Bộ Xây dựng và cơ quan soạn thảo sớm ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật đồng bộ, phù hợp với vật liệu xanh, thông minh, thân thiện môi trường cho các tòa nhà, công trình thông minh, đáp ứng yêu cầu tiết kiệm năng lượng, thích ứng biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế xanh. Đồng thời, các cơ quan liên quan cần nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ ý kiến đại biểu, đảm bảo tính khả thi, đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành, thể chế hóa đầy đủ đường lối của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân và Quy định 178 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong xây dựng pháp luật.
Huy Tùng