Lý do Thái Lan chi tiền nâng cấp tàu sân bay không dùng tiêm kích?

11 giờ trướcBài gốc

Ngày 12.11 Thales (Pháp) thông báo ký thỏa thuận với Công ty Universal Communication Systems (UCS) để lắp đặt Hệ thống quản lý nền tảng tích hợp (IPMS) mới cho tàu sân bay HTMS Chakri Naruebet của Hải quân Hoàng gia Thái Lan. Thỏa thuận được công bố trong ngày khai mạc triển lãm Defense & Security 2025 tại Bangkok.

Hệ thống IPMS

Theo hợp đồng, Thales chịu trách nhiệm cung cấp phần mềm và phần cứng, trong khi UCS đóng vai trò đối tác công nghiệp chủ chốt, tiếp nhận chuyển giao công nghệ và đảm nhiệm bảo dưỡng lâu dài. Đây cũng là lần đầu tiên Hải quân Hoàng gia Thái Lan trang bị IPMS cho một tàu chiến. Mục tiêu chính của quá trình hiện đại hóa là nâng cao độ an toàn vận hành, giảm gánh nặng cho đội ngũ kỹ thuật và tăng cường khả năng giám sát theo thời gian thực khi tàu thực hiện nhiệm vụ.

HTMS Chakri Naruebet hiện vẫn là tàu sân bay duy nhất trên thế giới chỉ vận hành trực thăng, sau khi toàn bộ tiêm kích AV-8S Matador của tàu bị loại biên năm 2006 do thiếu phụ tùng và khó khăn trong bảo dưỡng sau nhiều năm hoạt động hạn chế - Ảnh: Hải quân Mỹ

Hệ thống IPMS là một giải pháp quản lý kỹ thuật tiên tiến thường được trang bị cho các tàu chiến hiện đại. Khi lắp đặt trên Chakri Naruebet, IPMS sẽ thay thế toàn bộ bộ điều khiển cũ, đồng thời hợp nhất việc quản lý động lực, điện năng, thiết bị phụ trợ và kiểm soát hư hại vào một kiến trúc tự động hóa duy nhất.

Về cơ chế hoạt động, IPMS vận hành như một hệ thống điều khiển phân tán, kết nối mạng lưới cảm biến và thiết bị chấp hành bố trí khắp con tàu. Dữ liệu kỹ thuật từ buồng máy, hệ thống điện và các thiết bị phụ trợ được thu thập liên tục và gửi về các trung tâm điều khiển để xử lý. Nhờ khả năng xử lý hàng chục nghìn tín hiệu vào/ra, IPMS có thể điều chỉnh công suất động cơ, phân bổ điện năng, cảnh báo sự cố và giám sát tình trạng máy móc theo thời gian thực.

Một ưu điểm then chốt của công nghệ này là khả năng bảo dưỡng theo tình trạng. Hệ thống có thể nhận biết dấu hiệu hao mòn từ sớm, giúp giảm nguy cơ ngừng hoạt động ngoài kế hoạch - yếu tố đặc biệt quan trọng với Chakri Naruebet, con tàu đã hoạt động gần ba thập kỷ. Nhờ đó, IPMS không chỉ tăng độ tin cậy vận hành mà còn giảm đáng kể gánh nặng cho đội ngũ kỹ thuật.

Tiêm kích AV-8S Matador của Mỹ - Ảnh: Wikimedia Commons

Thông số tàu Chakri Naruebet

HTMS Chakri Naruebet, biên chế từ năm 1997, là tàu sân bay đầu tiên và duy nhất của Thái Lan, đồng thời cũng là tàu sân bay nhỏ nhất còn hoạt động trên thế giới. Con tàu dài 182,6m, lượng choán nước 11.486 tấn, có thể đạt tốc độ tối đa 25,5 hải lý/h (47.23km/h) và sở hữu tầm hoạt động tới 10.000 hải lý (18.520km). Khi biên chế đầy đủ, tàu vận hành với hơn 600 thủy thủ cùng kíp không quân, đồng thời có khả năng mang theo tới 675 quân đổ bộ.

Ban đầu, Chakri Naruebet được thiết kế để vận hành 9 tiêm kích AV-8S Matador và 6 trực thăng SH-60 Seahawk. Tuy nhiên, toàn bộ số Matador bị loại biên vào năm 2006 do phụ tùng khan hiếm và chi phí duy trì quá cao. Nỗ lực mua lại Sea Harrier FA2 từ Anh không thành công khiến tàu vĩnh viễn mất khả năng triển khai máy bay cánh cố định. Kể từ đó, tàu chuyển hoàn toàn sang vận hành trực thăng, với khả năng mang tối đa 14 chiếc tùy cấu hình nhiệm vụ.

Trực thăng SH-60 Seahawk - Ảnh: Wikimedia Commons

Về trang bị, Chakri Naruebet sở hữu 4 pháo tự động 20 mm Rheinmetall Mk 20, 3 bệ phóng Sadral sử dụng tên lửa phòng không Mistral và 2 súng máy 12,7 mm. Boong cất - hạ cánh dài 174,6m, rộng 27,5m, tích hợp đường trượt 12° hỗ trợ hoạt động hàng không hải quân. Hai thang nâng 20 tấn và khoang chứa rộng vẫn đảm bảo khả năng phục vụ nhiều loại trực thăng khác nhau, từ vận tải đến tác chiến chống ngầm.

Dù không còn chức năng tấn công bằng máy bay chiến đấu, nền tảng kỹ thuật của tàu vẫn được duy trì và nâng cấp. Năm 2012, hệ thống chỉ huy - tác chiến của tàu được hiện đại hóa với radar Sea Giraffe AMB 3D và hệ thống 9LV Mk4, cho phép kết nối dữ liệu trực tiếp với tiêm kích Gripen của Không quân Thái Lan. Nhờ đó, Chakri Naruebet tiếp tục đóng vai trò quan trọng như một trung tâm chỉ huy - kiểm soát di động trên biển, hỗ trợ phối hợp lực lượng trong các nhiệm vụ tuần tra, cứu trợ và tác chiến chung.

Lý do nâng cấp

Từ sau khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997, tần suất hoạt động của tàu giảm mạnh do hạn chế ngân sách. Tuy nhiên, Chakri Naruebet vẫn chứng tỏ giá trị trong các nhiệm vụ phi tác chiến. Tàu từng hỗ trợ cứu trợ bão Linda năm 1997, sóng thần 2004 và các đợt lũ lớn 2010 - 2011. Với phòng mổ, nha khoa và 41 giường bệnh, con tàu trở thành bệnh viện dã chiến lưu động - một khả năng đặc biệt hữu ích tại khu vực thường xuyên đối mặt thiên tai.

Tiêm kích JAS 39 Gripen - Ảnh: AFP

Ngày nay, Hải quân Thái Lan định danh con tàu là “tàu sân bay tuần tra trực thăng ngoài khơi”. Nhiệm vụ chính bao gồm tuần tra biển, vận chuyển, cứu hộ - cứu nạn và chỉ huy trong các hoạt động hỗ trợ nhân đạo. Thiết kế cho phép tàu vận hành cùng lúc năm trực thăng, đảm bảo linh hoạt khi tham gia ứng phó khẩn cấp hoặc hỗ trợ hậu cần.

Quyết định nâng cấp Chakri Naruebet bằng IPMS xuất phát từ bốn yếu tố then chốt. Thứ nhất, con tàu vẫn là biểu tượng và là soái hạm của Hải quân Hoàng gia Thái Lan, thể hiện năng lực hiện diện trên biển của quốc gia. Thứ hai, khả năng hỗ trợ cứu hộ, vận chuyển và điều hành trên biển của tàu vẫn rất cần thiết, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu khiến thiên tai ngày càng phức tạp.

Thứ ba, IPMS giúp kéo dài tuổi thọ kỹ thuật, giảm nhân lực vận hành và tăng độ tin cậy. Cuối cùng, việc duy trì tàu trong tình trạng kỹ thuật tốt tạo dư địa cho các lựa chọn tương lai, dù Thái Lan hiện chưa có kế hoạch mua máy bay cất - hạ cánh thẳng đứng mới.

Dù không còn mang máy bay chiến đấu, HTMS Chakri Naruebet vẫn giữ vai trò quan trọng trong cơ cấu hải quân Thái Lan. Gói nâng cấp IPMS không nhằm biến nó thành tàu sân bay tấn công, mà để đảm bảo nền tảng kỹ thuật hiện đại, vận hành hiệu quả và đáp ứng nhu cầu thực tế về tuần tra, cứu trợ và chỉ huy trên biển. Đây là bước đi “nâng cấp thông minh”, vừa tiết kiệm, vừa duy trì năng lực chiến lược của tàu sân bay duy nhất trong khu vực Đông Nam Á.

Hoàng Vũ

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/ly-do-thai-lan-chi-tien-nang-cap-tau-san-bay-khong-dung-tiem-kich-241025.html