Nhiều nơi trên thế giới cấm hút cả thuốc lá lẫn thuốc lá điện tử tại nơi công cộng
Hút thuốc và hút thuốc lá điện tử làm suy yếu chức năng mạch máu, ngay cả khi không có nicotine. Còn với thuốc lá điện tử có chứa nicotine, tác động càng rõ rệt. Các nhà nghiên cứu khuyến cáo nên tránh cả hai để có sức khỏe tốt hơn.
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra tác động tức thời của việc hút thuốc lá và thuốc lá điện tử đối với chức năng mạch máu, ngay cả khi không chứa nicotine. Những phát hiện từ nghiên cứu đang diễn ra gần đây đã được trình bày tại cuộc họp thường niên của Hiệp hội X quang Bắc Mỹ (RSNA).
Thuốc lá điện tử, còn được gọi là vape, là thiết bị chạy bằng pin, làm nóng chất lỏng để tạo ra khí dung, sau đó được hít vào phổi. Thuốc lá điện tử chứa ít hóa chất và độc tố hơn đáng kể so với khói thuốc lá. Do đó, nhiều người tin rằng thuốc lá điện tử ít gây hại hơn thuốc lá. Thuốc lá điện tử cũng có nhiều hương vị khác nhau, khiến chúng trở nên phổ biến trong giới trẻ.
Nghiên cứu tác động tức thời của việc hút thuốc và hút thuốc lá điện tử
Tiến sĩ Marianne Nabbout - tác giả chính của nghiên cứu, đồng thời là bác sĩ chuyên khoa X quang tại Đại học Y khoa Arkansas ở Little Rock cho biết: “Thuốc lá điện tử từ lâu đã được quảng bá như một giải pháp thay thế an toàn hơn cho việc hút thuốc lá thông thường. Một số người tin rằng thuốc lá điện tử không chứa bất kỳ sản phẩm có hại nào, chẳng hạn như các gốc tự do* có trong thuốc lá thông thường, vì không liên quan đến quá trình đốt cháy”.
Mặc dù thuốc lá điện tử khiến người dùng tiếp xúc với ít hóa chất độc hại hơn thuốc lá, nhưng nó vẫn có thể gây hại cho chức năng mạch máu và sức khỏe tổng thể.
Trong nghiên cứu được thực hiện tại Đại học Pennsylvania, Tiến sĩ Nabbout và các đồng nghiệp đã tìm cách xác định những tác động cấp tính lên chức năng mạch máu của việc hút thuốc lá và những tác động tức thời của việc hút thuốc lá điện tử, gồm cả loại có và không có nicotine.
Tổng cộng có 31 người hút thuốc và hút thuốc lá điện tử, họ trong độ tuổi từ 21 đến 49 đều khỏe mạnh khi tham gia nghiên cứu. Trong ba phiên riêng biệt, những người tham gia nghiên cứu đã trải qua hai lần chụp MRI, một lần trước và một lần sau mỗi lần hút thuốc/hút thuốc lá điện tử các dạng sau đây: thuốc lá điếu, thuốc lá điện tử dạng xịt có chứa nicotine và thuốc lá điện tử dạng xịt không chứa nicotine.
Một vòng bít được đặt ở đùi trên để hạn chế lưu lượng máu. Sau khi xả hơi, tốc độ dòng chảy của động mạch đùi (một phép đo tốc độ dòng máu chảy trong động mạch đùi) và độ bão hòa oxy tĩnh mạch (một phép đo lượng oxy trong máu trở về tim sau khi cung cấp oxy cho các mô của cơ thể) được đánh giá. Phản ứng mạch máu não (lưu lượng máu trong não) được đo bằng một loại MRI đặc biệt gọi là MRI tương phản pha.
Giảm đáng kể chức năng mạch máu
Dữ liệu của những người hút thuốc và hút thuốc lá điện tử sau đó được so sánh với các lần quét cơ bản của 10 người không hút thuốc lá cũng như thuốc lá điện tử trong độ tuổi từ 21 đến 33.
Sau khi hít phải từng loại thuốc lá điện tử hoặc thuốc lá, tốc độ dòng máu khi nghỉ ngơi ở động mạch đùi nông giảm đáng kể. Động mạch này chạy dọc theo đùi và cung cấp máu có oxy cho toàn bộ phần thân dưới.
Chức năng mạch máu giảm rõ rệt nhất sau khi hít thuốc lá điện tử có chứa nicotine, tiếp theo là thuốc lá điện tử không chứa nicotine.
Độ bão hòa oxy tĩnh mạch giảm cũng xuất hiện ở những người hút thuốc lá điện tử, bất kể thuốc lá điện tử có chứa nicotine hay không. Điều này cho thấy lượng oxy hấp thụ vào phổi giảm ngay lập tức sau khi hút thuốc lá điện tử.
Tiến sĩ Nabbout cho biết: "Nghiên cứu này nhằm làm nổi bật những tác động cấp tính mà việc hút thuốc lá và hút thuốc lá điện tử có thể gây ra đối với nhiều mạch máu trong cơ thể con người. Nếu việc sử dụng thuốc lá điện tử cấp tính có thể gây ra tác động ngay lập tức ở cấp độ mạch máu, thì có thể việc sử dụng lâu dài có thể gây ra bệnh liên quan mạch máu".
Theo Tiến sĩ Nabbout, thông điệp chính mà mọi người cần ghi nhớ là việc hút thuốc lá điện tử có thể không hoàn toàn không gây hại. Bà cho biết: "Cuối cùng, chúng tôi đang dựa vào khoa học để giúp định hướng việc quản lý các sản phẩm như vậy theo hướng có lợi cho sức khỏe cộng đồng", đồng thời nhấn mạnh: "Luôn khuyến khích mọi người tránh hút thuốc lá và hút thuốc lá điện tử".
* Gốc tự do hay free radical là một nguyên tử, phân tử hoặc ion có ít nhất một electron hóa trị độc thân. Trong hầu hết các trường hợp, những electron độc thân này sẽ tạo ra các gốc có tính phản ứng hóa học cao. Nhiều gốc tự do dimer hóa một cách tự phát. Hầu hết các gốc tự do hữu cơ có thời gian tồn tại ngắn.
Một ví dụ nổi bật về gốc tự do là gốc hydroxyl (HO·), một phân tử có một electron độc thân trên một nguyên tử oxy. Hai ví dụ khác là triplet oxygen và triplet carbene (꞉CH2) có hai electron độc thân. Các gốc tự do đóng vai trò quan trọng trong sinh học; nhiều chất trong số này là cần thiết cho sự sống. Một số gốc tự do tham gia vào quá trình truyền tín hiệu tế bào, được gọi là quá trình truyền tín hiệu redox (redox signaling).
Tuy nhiên, gốc tự do cũng có thể gây ra những tác hại nhất định. Gốc tự do được cho là có liên quan đến bệnh Parkinson, bệnh điếc do tuổi già và do thuốc, tâm thần phân liệt và bệnh Alzheimer)
Anh Tú