Người mắc phổi tắc nghẽn mạn tính cần làm gì khi ô nhiễm không khí gia tăng?

3 giờ trướcBài gốc

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là bệnh lý hô hấp thường gặp, đặc trưng bởi tình trạng tắc nghẽn luồng khí do đường thở bị hẹp và viêm, gây khó thở, suy hô hấp, đồng thời làm tăng nguy cơ ung thư phổi, bệnh tim mạch và nhiều bệnh lý khác.

Nội dung

Tác động của ô nhiễm không khí đối với người bệnh COPD

Nhận biết nguy cơ và theo dõi sức khỏe chủ động

Biện pháp bảo vệ người bệnh COPD trong thời điểm ô nhiễm không khí cao

1. Hạn chế tối đa tiếp xúc với môi trường ngoài trời

2. Giữ không khí trong nhà sạch và thông thoáng

3. Tuân thủ điều trị và mang theo thuốc cấp cứu

4. Tập luyện phù hợp, tránh gắng sức

5. Dinh dưỡng hợp lý và uống đủ nước

6. Tiêm phòng đầy đủ

Tránh tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ là yêu cầu quan trọng nhất trong phòng ngừa và điều trị COPD. Người bệnh cần cải thiện môi trường sống; không tiếp xúc với khói thuốc lá (kể cả chủ động lẫn thụ động), thuốc lào, thuốc lá điện tử; tránh khói bụi, khí độc, củi, than… Đặc biệt, khi thời tiết chuyển mùa, tiếp xúc với khói bụi hoặc sương mù có thể kích thích hệ hô hấp và làm bùng phát các đợt cấp. Tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng phức tạp, nồng độ bụi mịn PM2.5 thường xuyên vượt ngưỡng an toàn đang trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng, nhất là người mắc COPD.

Tác động của ô nhiễm không khí đối với người bệnh COPD

COPD là bệnh mạn tính với tình trạng tắc nghẽn đường thở không thể hồi phục hoàn toàn. Phổi và phế nang của người bệnh đã bị tổn thương lâu dài, khả năng tự bảo vệ trước tác nhân độc hại suy giảm rõ rệt. Khi tiếp xúc với bụi mịn và khí ô nhiễm, phản ứng viêm trong đường thở tăng lên đột ngột, khiến bệnh nhân dễ gặp khó thở, tăng ho khạc đờm, đau tức ngực hoặc xuất hiện các đợt cấp.

Nhiều nghiên cứu quốc tế cho thấy: nồng độ PM2.5 tăng thêm 10 µg/m³ có thể làm tăng 2 - 3% nguy cơ nhập viện vì COPD. Các khí độc như NO₂, SO₂ và ozone mặt đất cũng góp phần làm suy giảm chức năng hô hấp, tăng phản ứng co thắt phế quản và thúc đẩy xơ hóa phổi. Với người cao tuổi hoặc có bệnh nền tim mạch, tác động của ô nhiễm không khí còn nghiêm trọng hơn, thậm chí có thể gây suy hô hấp cấp hoặc tử vong nếu không được xử trí kịp thời.

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là bệnh lý hô hấp thường gặp

Nhận biết nguy cơ và theo dõi sức khỏe chủ động

Trong thời điểm ô nhiễm tăng cao, người bệnh COPD cần theo dõi sát các dấu hiệu bất thường như: khó thở tăng, ho đờm thay đổi màu sắc, tức ngực, mệt mỏi nhiều hơn hoặc giảm khả năng sinh hoạt thường ngày. Đây có thể là dấu hiệu khởi phát của đợt cấp. Phát hiện sớm và đến cơ sở y tế kịp thời giúp giảm nguy cơ phải nhập viện hoặc dùng thuốc liều cao.

Nếu có thiết bị hỗ trợ, bệnh nhân nên theo dõi chức năng hô hấp tại nhà, ghi lại lưu lượng đỉnh (PEF) mỗi ngày. Việc giảm đột ngột các chỉ số này là cảnh báo quan trọng.

Biện pháp bảo vệ người bệnh COPD trong thời điểm ô nhiễm không khí cao

1. Hạn chế tối đa tiếp xúc với môi trường ngoài trời

Khi chỉ số chất lượng không khí (AQI) ở mức xấu hoặc rất xấu, người bệnh nên hạn chế ra ngoài, đặc biệt vào sáng sớm và buổi tối - thời điểm bụi mịn tích tụ nhiều. Nếu bắt buộc phải di chuyển, cần che chắn kỹ và đeo khẩu trang đạt chuẩn lọc bụi PM2.5, ưu tiên khẩu trang N95 hoặc tương đương.

2. Giữ không khí trong nhà sạch và thông thoáng

Không khí trong nhà đôi khi ô nhiễm nặng hơn ngoài trời do khói bếp, nấm mốc, hóa chất tẩy rửa hoặc bụi từ nội thất. Để cải thiện chất lượng không khí, người bệnh cần:

Sử dụng máy lọc không khí có bộ lọc HEPA.
Vệ sinh nhà cửa thường xuyên, hạn chế dùng thảm dễ giữ bụi.
Duy trì độ ẩm 50 - 60% để ngăn nấm mốc.
Tránh hút thuốc trong nhà, hạn chế đốt nhang, nến thơm.

3. Tuân thủ điều trị và mang theo thuốc cấp cứu

Người bệnh cần dùng thuốc giãn phế quản hoặc corticoid hít đúng liều, đúng chỉ định. Trong những ngày ô nhiễm nặng, tuyệt đối không tự ý bỏ thuốc hoặc giảm liều vì có thể khiến bệnh tiến triển nhanh. Khi ra ngoài, bệnh nhân cần mang theo thuốc cắt cơn để xử trí kịp thời nếu khó thở đột ngột.

4. Tập luyện phù hợp, tránh gắng sức

Tập luyện đều đặn giúp cải thiện chức năng phổi, nhưng trong thời gian ô nhiễm cao, bệnh nhân nên tập trong nhà. Các bài tập nhẹ như đi bộ tại chỗ, thở cơ hoành, thở chúm môi giúp giảm triệu chứng và tăng dung tích phổi.

5. Dinh dưỡng hợp lý và uống đủ nước

Chế độ ăn giàu vitamin C, E, Omega - 3 và các thực phẩm chống oxy hóa giúp giảm viêm đường thở. Uống đủ nước làm loãng đờm, hỗ trợ khạc đờm dễ dàng hơn và hạn chế tắc nghẽn. Nên tránh thực phẩm quá mặn hoặc quá ngọt, vì có thể làm tăng cảm giác khó thở.

6. Tiêm phòng đầy đủ

Các nhiễm trùng đường hô hấp như cúm mùa, viêm phổi là yếu tố hàng đầu gây đợt cấp COPD, khiến bệnh nặng lên và giảm chức năng hô hấp. Tiêm đầy đủ các loại vaccine hô hấp sẽ giúp giảm triệu chứng, hạn chế đợt cấp nặng và giảm nguy cơ tử vong.

Tóm lại: Ô nhiễm không khí là yếu tố nguy cơ hàng đầu khiến bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính tiến triển nặng và khó kiểm soát. Chủ động theo dõi sức khỏe, tuân thủ điều trị và thực hiện các biện pháp phòng ngừa đúng cách sẽ giúp người bệnh giảm thiểu tác động của môi trường ô nhiễm. Bảo vệ lá phổi trong bối cảnh ô nhiễm không khí gia tăng không chỉ là trách nhiệm của mỗi cá nhân mà còn là giải pháp thiết thực để nâng cao chất lượng cuộc sống và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm của bệnh.

BS. Nguyễn Văn Dũng

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/nguoi-mac-phoi-tac-nghen-man-tinh-can-lam-gi-khi-o-nhiem-khong-khi-gia-tang-169251208224632508.htm