Người tiêu dùng được bảo vệ thế nào trong lĩnh vực bán lẻ?

2 giờ trướcBài gốc

Từ các quy định của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

Trong những năm gần đây, ngành bán lẻ Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ và đa dạng về mô hình, trở thành một trong những trụ cột quan trọng của nền kinh tế, duy trì tốc độ tăng trưởng cao nhất khu vực. Trong bối cảnh đó, việc hệ thống pháp luật bảo vệ người tiêu dùng trong lĩnh vực bán lẻ từng bước được hoàn thiện đã tạo khung pháp lý để vừa bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng, vừa khuyến khích doanh nghiệp hoạt động minh bạch, cạnh tranh lành mạnh và hướng tới phát triển bền vững.

Theo Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương), khung pháp lý hiện nay được hình thành từ nhiều văn bản pháp luật quan trọng, bao quát các lĩnh vực thương mại, giá cả, quảng cáo, chất lượng sản phẩm, thương mại điện tử và bảo vệ người tiêu dùng. Mặc dù chưa có đạo luật riêng điều chỉnh toàn bộ hoạt động bán lẻ, nhưng hệ thống quy định hiện hành đã đủ rộng và thống nhất, điều chỉnh cả hình thức kinh doanh truyền thống lẫn hiện đại, từ doanh nghiệp trong nước đến nhà đầu tư nước ngoài.

Hành lang pháp lý bảo vệ người tiêu dùng trong lĩnh vực bán lẻ từng bước hoàn thiện để vừa bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng, vừa khuyến khích doanh nghiệp hoạt động minh bạch, cạnh tranh lành mạnh. (Ảnh minh họa)

Hiện nay, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng số 19/2023/QH15 do Quốc hội ban hành ngày 20/6/2023 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024) là đạo luật chủ đạo điều chỉnh trực tiếp mối quan hệ giữa người tiêu dùng và các tổ chức, cá nhân kinh doanh nói chung và tổ chức, cá nhân kinh doanh trong lĩnh vực bán lẻ nói riêng. Luật xác lập 11 quyền cơ bản của người tiêu dùng, đồng thời quy định rõ nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân kinh doanh trong việc cung cấp thông tin trung thực, đảm bảo chất lượng, giá cả, điều kiện giao dịch, đổi trả, bảo hành và bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Để cụ thể hóa các quy định của Luật, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 55/2024/NĐ-CP ngày 16/5/2024 quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (có hiệu lực từ ngày 1/7/2024), thay thế Nghị định số 18/2023/NĐ-CP ngày 28/4/2023. Nghị định 55/2024/NĐ-CP làm rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý, tổ chức xã hội và doanh nghiệp; khuyến khích các doanh nghiệp xây dựng chính sách nội bộ, thiết lập cơ chế tiếp nhận và xử lý khiếu nại minh bạch, công khai thông tin và lồng ghép bảo vệ người tiêu dùng trong hoạt động quản trị, coi đó là điều kiện tiên quyết cho phát triển bền vững.

Đến các văn bản pháp luật chuyên ngành

Bên cạnh Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng số 19/2023/QH15 còn có một loạt văn bản pháp luật chuyên ngành khác tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh hoạt động bán lẻ.

Cụ thể: Luật Thương mại số 36/2005/QH11 do Quốc hội ban hành ngày 14/6/2005, là văn bản nền tảng quy định hoạt động mua bán hàng hóa, xúc tiến thương mại, đại lý, nhượng quyền và hành vi cạnh tranh không lành mạnh, những yếu tố cốt lõi cấu thành hệ thống phân phối và chuỗi bán lẻ.

Tại Luật Giá số 11/2012/QH13 do Quốc hội ban hành ngày 20 tháng 6 năm 2012, được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 16/2023/QH15 ngày 20 tháng 6 năm 2023 có quy định nguyên tắc niêm yết, kê khai và bình ổn giá trong hoạt động bán lẻ, bảo đảm tính minh bạch và kiểm soát hành vi tăng giá bất hợp lý.

Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa số 05/2007/QH12 do Quốc hội ban hành ngày 21/11/2007, đã được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 78/2025/QH15 ngày 18/6/2025, cùng với Luật An toàn thực phẩm số 55/2010/QH12 ban hành ngày 17/6/2010, quy định trách nhiệm của doanh nghiệp bán lẻ trong việc bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật, truy xuất nguồn gốc, điều kiện bảo quản và loại bỏ khỏi hệ thống phân phối các sản phẩm không bảo đảm chất lượng.

Luật Quảng cáo số 16/2012/QH13 do Quốc hội ban hành ngày 21/6/2012, đã được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 75/2025/QH15 ngày 16/6/2025, điều chỉnh nội dung, hình thức và giới hạn quảng cáo hàng hóa, đồng thời ngăn ngừa hành vi quảng cáo sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn, bảo đảm quyền được thông tin và quyền được lựa chọn đúng đắn của người tiêu dùng.

Luật Giao dịch điện tử số 20/2023/QH15 do Quốc hội ban hành ngày 22/6/2023 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024), tạo hành lang pháp lý cho hoạt động thương mại điện tử và giao dịch số, góp phần bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong môi trường trực tuyến.

Đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, Nghị định số 09/2018/NĐ-CP do Chính phủ ban hành ngày 15/1/2018 quy định chi tiết về hoạt động mua bán hàng hóa và các hoạt động liên quan trực tiếp đến mua bán hàng hóa của nhà đầu tư nước ngoài và tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Nghị định này vẫn còn hiệu lực, góp phần bảo đảm cạnh tranh công bằng giữa các chủ thể trong nước và quốc tế.

Nhìn tổng thể, mặc dù chưa có một đạo luật riêng biệt điều chỉnh toàn diện lĩnh vực bán lẻ, nhưng sự phối hợp giữa Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 và các luật, nghị định, thông tư liên quan đã hình thành nên một khung pháp lý đồng bộ, hiện đại và có tính dự báo cao. Hệ thống này không chỉ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng ở cấp độ cá nhân mà còn định hướng hành vi kinh doanh của doanh nghiệp bán lẻ theo hướng trách nhiệm, minh bạch và phát triển bền vững.

Bên cạnh hành lang pháp lý đồng bộ, việc xây dựng các chuẩn mực thực hành cụ thể đóng vai trò quan trọng giúp doanh nghiệp chủ động tuân thủ, triển khai hiệu quả các quy định trong hoạt động kinh doanh thường nhật. Bộ tiêu chí “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng trong lĩnh vực bán lẻ” được hình thành trên cơ sở đó.

Hồng Dương

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/nguoi-tieu-dung-duoc-bao-ve-the-nao-trong-linh-vuc-ban-le-432979.html