Những nguyên nhân nào khiến Hà Nội lọt top ô nhiễm toàn cầu?

2 giờ trướcBài gốc

Sáng 2.1.2025, Hà Nội có lúc đứng thứ 2 toàn cầu với chỉ số AQI trung bình lên tới 278. Một số trạm đo tại quận Tây Hồ và Hai Bà Trưng ghi nhận AQI lần lượt 297 và 231 - mức “rất không tốt cho sức khỏe”.

Vào ngày 3.1, tại một số điểm, AQI thậm chí đạt 305 - cao hơn nhiều mức giới hạn an toàn, khiến Hà Nội dẫn đầu bảng xếp hạng ô nhiễm toàn cầu.

Trong các ngày khác của năm 2025, Hà Nội vẫn thường xuyên ở nhóm “đầu bảng” khi chỉ số AQI dao động từ 160-220, thuộc phạm vi “không lành mạnh” hoặc “rất xấu”.

Những con số nói trên phản ánh thực tế ô nhiễm nghiêm trọng - không khí có lúc “ngộp bụi, mù mịt” - ảnh hưởng rõ rệt tới sức khỏe người dân, đặc biệt trong mùa đông, khi nồng độ bụi mịn PM2.5 tăng cao.

Ảnh minh họa. Nguồn internet

Những “thủ phạm kép” làm ô nhiễm nghiêm trọng

Một trong những nguyên nhân hàng đầu phải kể đến là phương tiện giao thông cá nhân đông đúc và phát triển phương tiện cá nhân quá nóng.

Hà Nội có hàng triệu xe máy, ô tô di chuyển hàng ngày, thải ra lượng lớn khói bụi và khí thải độc hại, khiến bụi mịn tích tụ.

Trong bối cảnh lượng xe tăng nhanh, hạ tầng giao thông chưa đủ đáp ứng, gây ra ùn tắc kéo dài, hiệu ứng phát thải cộng dồn là không thể tránh.

Cùng với đó, xây dựng, công nghiệp, đốt rác, rơm rạ tại vùng ven cũng góp phần không nhỏ vào tình trạng ô nhiễm.

Nhiều khu công nghiệp, làng nghề, công trình xây dựng ven đô phát tán bụi, khí thải, làm tăng nồng độ chất ô nhiễm. Khi các nguồn này cộng đồng với điều kiện khí tượng bất lợi - như nghịch nhiệt, gió nhẹ trong mùa đông - khói bụi bị “khóa” sát mặt đất, dẫn đến tình trạng sương mù, ô nhiễm kéo dài.

Ngoài ra, cấu trúc đô thị với mật độ dân cư cao, thiếu không gian xanh (công viên, hồ nước, cây xanh) làm giảm khả năng lọc không khí tự nhiên. Khi nhiều nguồn phát thải cùng hoạt động, không khí không thể tự làm sạch, tích tụ ô nhiễm.

Hệ quả của “tích tụ phát thải + quy hoạch đô thị + khí tượng bất lợi”

Chuyên gia môi trường và các nhà quản lý nhận định rằng, ô nhiễm của Hà Nội không phải hiện tượng nhất thời, mà là hệ quả của “tích tụ phát thải + quy hoạch đô thị + khí tượng bất lợi”. Nếu không có chính sách tổng thể, ô nhiễm sẽ tái diễn định kỳ mỗi mùa hanh - đông.

Một số giải pháp được đề xuất công khai bao gồm: tăng cường giao thông công cộng, khuyến khích xe sạch (xe điện), kiểm soát khí thải công nghiệp, xây dựng không gian xanh, phục hồi mặt nước đô thị, và quản lý chặt chẽ các hoạt động đốt - xây dựng.

Cơ quan chức năng Hà Nội đã công bố lộ trình cấm xe máy xăng khu vực trung tâm (từ 2026), coi đây là một phần trong nỗ lực giảm phát thải giao thông.

Đồng thời, các chuyên gia y tế cảnh báo: ô nhiễm kéo dài làm tăng nguy cơ bệnh đường hô hấp, tim mạch, đặc biệt với nhóm nhạy cảm như trẻ em, người già và người có bệnh nền, đòi hỏi cần hệ thống giám sát, cảnh báo và can thiệp y tế cộng đồng.

Minh bạch dữ liệu không khí, công khai AQI

Những số liệu thực tế trong năm 2025 cho thấy, ô nhiễm tại Hà Nội đã đạt mức rất nghiêm trọng, không thể xem nhẹ.

Để tránh lặp lại khủng hoảng môi trường kéo dài, Thành phố cần áp dụng giải pháp toàn diện: kết hợp cải thiện giao thông, phát thải, quy hoạch đô thị và tăng không gian xanh.

Đồng thời cần có cơ chế giám sát liên tục, minh bạch dữ liệu không khí, công khai AQI; đồng thời thực thi nghiêm các quy định về khí thải, xây dựng, đô thị; chương trình chuyển đổi phương tiện cá nhân sang phương tiện sạch; và khuyến khích giảm phát thải từ công nghiệp - xây dựng - đốt rác.

Nếu không hành động quyết liệt, Hà Nội và các đô thị tương tự có nguy cơ trở thành nơi “khí độc đặc quánh”, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, giảm chất lượng sống và phá vỡ phát triển bền vững.

Bài học từ những thành phố ô nhiễm nhất thế giới chính là lời cảnh tỉnh: ô nhiễm không khí không chỉ là chuyện môi trường, mà là vấn đề sinh tồn đô thị.

TUẤN ĐÔNG

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/doi-song/nhung-nguyen-nhan-nao-khien-ha-noi-lot-top-o-nhiem-toan-cau-186868.html