Những vấn đề quan trọng trong Luật Nhà giáo có hiệu lực từ 1/1/2026, giáo viên cần biết

4 giờ trướcBài gốc

Luật Nhà giáo 2025, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc hoàn thiện chính sách đối với nhà giáo. Luật không chỉ nâng cao vị thế của nhà giáo trong xã hội mà còn tác động trực tiếp đến quyền lợi, chế độ đãi ngộ và môi trường làm việc của họ.

Ảnh minh họa

Dưới đây là những vấn đề quan trọng trong Luật Nhà giáo có hiệu lực từ 1/1/2026 mà giáo viên đặc biệt quan tâm.

Thứ nhất, lần đầu tiên có Luật dành riêng cho nhà giáo

Luật Nhà giáo là đạo luật chuyên ngành đầu tiên quy định toàn diện về nhà giáo: từ vị trí, chuẩn nghề nghiệp, tuyển dụng, sử dụng, tiền lương — đãi ngộ, đào tạo bồi dưỡng, tới tôn vinh, khen thưởng và xử lý vi phạm. Luật chính thức có hiệu lực 1/1/2026, do đó mọi chính sách liên quan đến giáo viên sau ngày đó phải vận hành theo khuôn khổ này; nhiều quy định mang tính cách mạng đối với chế độ tiền lương và tuyển dụng.

Lần đầu tiên, chính thức ban hành một luật chuyên ngành dành cho nhà giáo, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong việc khẳng định vị thế và vai trò của người làm nghề giáo. Luật không chỉ nâng cao sự tôn vinh mà còn tạo ra những chính sách cụ thể, hỗ trợ giáo viên về quyền lợi, chế độ đãi ngộ, và môi trường làm việc, qua đó khẳng định sự quan trọng của nghề giáo trong sự phát triển của đất nước.

Thứ hai, lương nhà giáo được xếp cao nhất thang, bảng lương hành chính sự nghiệp

Một điểm nhấn quan trọng của Luật Nhà giáo là định hướng xếp lương nhà giáo ở mức cao nhất trong hệ thống thang bảng lương hành chính sự nghiệp, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước đối với đội ngũ nhà giáo. Việc ưu tiên này không chỉ nhằm cải thiện thu nhập, bảo đảm đời sống vật chất cho giáo viên mà còn khẳng định rõ vai trò trung tâm của nhà giáo trong sự nghiệp đổi mới giáo dục. Khi vị thế và chế độ đãi ngộ được nâng cao, nhà giáo sẽ có thêm động lực cống hiến, yên tâm gắn bó với nghề, qua đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực cho đất nước.

Việc ưu tiên xếp lương nhà giáo ở mức cao nhất không chỉ mang tính cải thiện thu nhập đơn thuần, mà còn là sự khẳng định mạnh mẽ rằng giáo dục là quốc sách hàng đầu, và nhà giáo chính là lực lượng nòng cốt quyết định chất lượng nguồn nhân lực quốc gia. Khi thu nhập được đảm bảo tương xứng với yêu cầu nghề nghiệp, giáo viên có điều kiện tập trung cho đổi mới phương pháp, nâng cao trình độ chuyên môn, đầu tư thời gian cho học sinh, thay vì phải phân tán vì áp lực kinh tế như trước đây.

Thứ ba, thực hành sư phạm là bắt buộc trong tuyển dụng nhà giáo

Một điểm rất được chú ý là luật quy định nội dung và phương thức tuyển dụng nhà giáo chặt chẽ hơn; trong thực tiễn truyền thông và giải thích chính thức, có nội dung yêu cầu thực hành sư phạm trong quá trình tuyển dụng— nhằm đảm bảo năng lực nghề nghiệp thực tế chứ không chỉ bằng cấp trên giấy.

Thứ tư, chính thức bỏ chia hạng I, II, III

Luật Nhà giáo bãi bỏ hệ thống phân hạng nhà giáo I, II, III trước đây, thay bằng khái niệm chức danh nhà giáo được xác định theo yêu cầu nghề trong từng cấp học, trình độ đào tạo. Điều này có ý nghĩa lớn trong quản lý nhân sự, bổ nhiệm và chính sách đãi ngộ.

Không còn chia hạng còn khẳng định sự công bằng trong môi trường sư phạm. Mọi giáo viên đều được nhìn nhận bình đẳng về giá trị nghề nghiệp, không bị phân định bởi những tiêu chí mang tính hành chính mà đôi khi không phản ánh chính xác năng lực thực tế. Thay vào đó, việc đánh giá và ghi nhận đóng góp của giáo viên sẽ dựa vào chất lượng giảng dạy, trách nhiệm nghề nghiệp và hiệu quả giáo dục. Điều này giúp xây dựng một môi trường làm việc tích cực, dân chủ, khuyến khích giáo viên nỗ lực thực chất.

Thứ năm, nhà giáo bậc mầm non được nghỉ hưu trước 5 tuổi không bị trừ tỷ lệ hưởng lương hưu

Tại Điều 26. Chế độ nghỉ hưu đối với nhà giáo

1. Tuổi nghỉ hưu của nhà giáo thực hiện theo quy định của Bộ luật Lao động và quy định khác của pháp luật có liên quan, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này và Điều 27 của Luật này.

2. Nhà giáo trong cơ sở giáo dục mầm non nếu có nguyện vọng thì có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện bình thường nhưng không quá 05 tuổi. Trường hợp có đủ 15 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên thì không giảm tỷ lệ phần trăm hưởng lương hưu do việc nghỉ hưu trước tuổi.

Tuổi nghỉ hưu của nhà giáo có quy định riêng phù hợp với đặc điểm hoạt động nghề nghiệp. Trong đó, nhà giáo trong các cơ sở giáo dục mầm non nếu có nguyện vọng thì có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn nhưng không quá 5 tuổi so với quy định và không bị trừ tỷ lệ lương hưu do việc nghỉ hưu trước tuổi. Nhà giáo có chức danh giáo sư, phó giáo sư hoặc có trình độ tiến sĩ và nhà giáo làm việc trong các ngành, lĩnh vực chuyên sâu đặc thù được hưởng chế độ nghỉ hưu ở tuổi cao hơn.

Thứ sáu, giáo viên không còn nghỉ hè cứng 8 tuần như hiện nay

Trước đây, các văn bản quy định về chế độ làm việc của nhà giáo đã ghi rõ: giáo viên mầm non, phổ thông, giáo dục chuyên biệt được nghỉ hè tối đa 8 tuần mỗi năm (kể cả phép năm).

Tuy nhiên, tại điều 16 Luật Nhà giáo 2025 quy định như sau:

Điều 16. Chế độ làm việc của nhà giáo

1. Chế độ làm việc của nhà giáo bao gồm thời gian làm việc, thời gian nghỉ hè hằng năm và các ngày nghỉ khác theo quy định của pháp luật.

2. Thời gian làm việc của nhà giáo là thời gian thực hiện hoạt động nghề nghiệp quy định tại khoản 2 Điều 7 của Luật này.

3. Thời gian nghỉ hè hằng năm và các ngày nghỉ khác của nhà giáo được bố trí phù hợp đối với nhà giáo từng cấp học, trình độ đào tạo và loại hình cơ sở giáo dục theo quy định của Chính phủ.

4. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định chi tiết chế độ làm việc đối với nhà giáo các cấp học và trình độ đào tạo, trừ trường hợp quy định tại khoản 5 Điều này.

5. Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quy định chi tiết chế độ làm việc đối với nhà giáo thuộc thẩm quyền quản lý.

Theo đó, tại khoản 3, Điều 16 Luật Nhà giáo quy định: "Thời gian nghỉ hè hàng năm và các ngày nghỉ khác của nhà giáo được bố trí phù hợp đối với nhà giáo từng cấp học, trình độ đào tạo và loại hình cơ sở giáo dục theo quy định của Chính phủ".

Như vậy, khi Luật Nhà giáo có hiệu lực từ 1.1.2026, quy định cứng về thời gian nghỉ hè sẽ không còn.

Thứ bảy, giáo viên tiếp tục được hưởng phụ cấp thâm niên đến khi cải cách tiền lương

Luật Nhà giáo có quy định chuyển tiếp về hưởng phụ cấp thâm niên như sau: nhà giáo tiếp tục hưởng phụ cấp thâm niên cho đến khi thực hiện cải cách chính sách tiền lương chung; nghĩa là phụ cấp hiện hành vẫn được tôn trọng trong giai đoạn chuyển tiếp.

Luật Nhà giáo là bước pháp lý quan trọng, đặt nền tảng để nâng vị thế, thu nhập, và chuẩn hóa nghề giáo ở Việt Nam. Luật Nhà giáo 2025 đã đặt nền móng pháp lý quan trọng để cải thiện môi trường làm việc của nhà giáo, đặc biệt trong các chính sách liên quan đến thời gian làm việc và nghỉ ngơi – vốn là vấn đề được giáo viên cả nước quan tâm sâu sắc.

Những quy định mới không chỉ bảo vệ quyền lợi chính đáng của đội ngũ nhà giáo mà còn thể hiện tư duy quản lý tiến bộ, nhân văn, coi nhà giáo là trung tâm của quá trình đổi mới giáo dục. Đây là bước đi cần thiết để nâng cao chất lượng đội ngũ và tạo ra nền tảng phát triển bền vững cho giáo dục.

(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.

Bùi Nam

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/nhung-van-de-quan-trong-trong-luat-nha-giao-co-hieu-luc-tu-112026-giao-vien-can-biet-post256218.gd