Ngày 12/11, tại Quảng Ninh, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã tổ chức Hội thảo sơ kết đánh giá tình hình triển khai Đề án "Một số mô hình phát triển sản phẩm du lịch đêm".
Quang cảnh Hội thảo. Ảnh T.D
Tiềm năng và cơ hội phát triển kinh tế ban đêm
Kinh tế ban đêm là một xu hướng phát triển mạnh mẽ trên thế giới, nơi các thành phố lớn như London, New York, Tokyo hay Singapore đã biến hoạt động ban đêm trở thành một ngành kinh tế có giá trị lớn. Tại Việt Nam, tháng 7 năm 2020, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quyết định số 1129/QĐ-TTg về phát triển kinh tế ban đêm tại Việt Nam, với mục tiêu tạo ra các mô hình du lịch đêm, đồng thời cải thiện hạ tầng và các dịch vụ hỗ trợ cho du khách.
T.S Hà Văn Siêu - Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam chia sẻ tại hội thảo. Ảnh: T.D
Phát biểu tại Hội thảo, T.S Hà Văn Siêu - Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cho biết: "Du lịch đêm đã chứng minh là một động lực tăng trưởng quan trọng của kinh tế ban đêm, góp phần tăng chi tiêu của du khách, tạo thêm việc làm và thúc đẩy tiêu dùng nội địa". Ông cũng nhấn mạnh rằng, Việt Nam sở hữu một nền văn hóa đa dạng và nhiều điểm đến có đời sống đêm sôi động, cùng với hạ tầng du lịch ngày càng được cải thiện, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế đêm.
Một trong những yếu tố quan trọng tạo nên thành công của kinh tế ban đêm là sự tham gia của cộng đồng địa phương. Các mô hình du lịch đêm không chỉ là sản phẩm của các tổ chức và doanh nghiệp lớn mà cần phải có sự góp mặt tích cực của cộng đồng dân cư, đặc biệt là trong việc cung cấp dịch vụ, phát triển các sản phẩm du lịch độc đáo và bảo vệ giá trị văn hóa địa phương.
Theo PGS.TS Phạm Hồng Long - Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, sự tham gia của cộng đồng trong phát triển kinh tế ban đêm tại Việt Nam vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Trong phần lớn các trường hợp, sự tham gia của cộng đồng chỉ dừng lại ở mức độ thụ động, khi cộng đồng chủ yếu tham gia cung cấp các dịch vụ nhỏ lẻ, thiếu sự kết nối và quy hoạch đồng bộ. "Các hoạt động của cộng đồng vẫn chủ yếu mang tính tự phát, quy mô nhỏ và thiếu sự hỗ trợ đầy đủ từ cơ chế, vốn hay đào tạo kỹ năng" - ông Long nhận định .
Một khó khăn khác là việc thiếu sự liên kết giữa các mô hình du lịch đêm và các cộng đồng dân cư. Sự phát triển các sản phẩm du lịch đêm như chợ đêm, phố đi bộ hay các hoạt động nghệ thuật đường phố còn thiếu tính đồng bộ và thiếu sự phối hợp giữa các cấp chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng. Điều này dẫn đến việc các sản phẩm du lịch đêm không thể phát huy tối đa tiềm năng và hiệu quả.
Giải pháp để nâng cao sự tham gia của cộng đồng
Để khắc phục những thách thức này, các chuyên gia đã đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao sự tham gia của cộng đồng trong phát triển kinh tế ban đêm. Đầu tiên, cần xây dựng các chính sách và cơ chế hỗ trợ cộng đồng tham gia vào quá trình phát triển du lịch đêm. "Chúng ta cần tạo ra một hành lang pháp lý thông thoáng, khuyến khích sáng tạo và bảo đảm an ninh trật tự cho các mô hình du lịch đêm", TS. Nguyễn Anh Tuấn - Viện trưởng Viện Kinh tế Du lịch cho biết tại hội thảo.
Bên cạnh đó, việc đào tạo nguồn nhân lực cho các cộng đồng tham gia vào các hoạt động du lịch đêm là rất quan trọng. GS.TS Trần Trung - Giám đốc Học viện Dân tộc và Tôn giáo cho rằng: "Cộng đồng phải được đào tạo không chỉ về kỹ năng phục vụ du khách mà còn về kỹ năng quản lý và phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù, gắn liền với bản sắc văn hóa của địa phương".
Chương trình “Hạ Long concert 2025” thu hút đông đảo du khách. Ảnh T.D
Một giải pháp khác là tăng cường kết nối giữa các mô hình du lịch đêm và cộng đồng địa phương. Các khu vực du lịch đêm nên được quy hoạch đồng bộ, tạo điều kiện cho các hoạt động du lịch gắn liền với các sản phẩm đặc trưng của địa phương, như ẩm thực, nghệ thuật truyền thống và các lễ hội văn hóa.
Theo ông Nguyễn Thanh Bình - Phó trưởng phòng Lưu trú du lịch, Cục Du lịch Quốc gia, Việt Nam có thể học hỏi nhiều từ các quốc gia này, đặc biệt trong việc xây dựng các mô hình du lịch đêm gắn với bản sắc văn hóa và cộng đồng. "Cộng đồng là linh hồn của du lịch đêm, họ không chỉ tạo ra sản phẩm mà còn là người lan tỏa giá trị văn hóa, là điểm nhấn tạo nên sự khác biệt của mỗi điểm đến" - ông Bình chia sẻ.
Có thể thấy, việc phát triển kinh tế ban đêm tại Việt Nam có tiềm năng lớn, nhưng để đạt được sự phát triển bền vững và lâu dài, sự tham gia của cộng đồng là yếu tố không thể thiếu. Các cơ quan nhà nước cần xây dựng chính sách và cơ chế hỗ trợ cộng đồng tham gia vào quá trình phát triển du lịch đêm, đặc biệt là trong việc đào tạo nhân lực, quy hoạch không gian và tạo liên kết giữa các mô hình du lịch đêm và cộng đồng. Hơn nữa, cần học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia thành công trong việc phát triển kinh tế ban đêm để áp dụng và điều chỉnh phù hợp với bối cảnh của Việt Nam./.
Sau 2 năm triển khai, mô hình kinh tế đêm đã thực sự trở thành một điểm sáng mới của du lịch Quảng Ninh. Các sản phẩm đặc sắc, đa dạng đã được hình thành và thu hút đông đảo du khách, tiêu biểu như: biểu diễn nghệ thuật đường phố tại Khu du lịch Bãi Cháy, các khu phố đi bộ, trên du thuyền… đã hình thành các quan bar, pub khu vực ven biển, các khu phố chuyên cho khách Trung Quốc, Hàn Quốc, Âu - Mỹ, Ấn Độ...
Tiến Dũng