Quan hệ Ba Lan-Đức: Tìm kiếm đồng thuận

3 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Ba Lan Karol Nawrocki (trái) và Thủ tướng Đức Friedrich Merz tại Berlin, ngày 16/9. (Nguồn: KPRP)

Hơn một tháng sau khi nhậm chức Tổng thống Ba Lan, ông Karol Nawrocki đã có chuyến thăm chớp nhoáng tới Berlin vào ngày 17/9. Vị nguyên thủ Ba Lan được Tổng thống Frank-Walter Steinmeier đón tiếp trọng thị tại Cung điện Bellevue trước khi hội đàm với Thủ tướng Friedrich Merz.

Trong một bài đăng trên mạng xã hội X, ông Karol Nawrocki cho biết, các cuộc gặp đã đề cập “những thách thức an ninh khu vực, tương lai của EU đối với quan hệ Ba Lan - Đức và các khoản bồi thường”.

Bồi thường chiến tranh

Trước chuyến đi, dư luận cho rằng vấn đề bồi thường Thế chiến II sẽ chiếm vị trí trung tâm trong chương trình nghị sự. Tổng thống Karol Nawrocki, chính trị gia xuất thân từ đảng cánh hữu Luật pháp và Công lý (PiS) luôn coi đây là trọng tâm trong nhiệm kỳ của mình. Hôm 1/9, trong phát biểu tại lễ tưởng niệm 86 năm ngày Đức Quốc xã tấn công Ba Lan (1/9/1939), ông Karol Nawrocki nhấn mạnh: “Để xây dựng quan hệ đối tác dựa trên sự thật và tình hữu nghị, cần phải giải quyết vấn đề bồi thường từ phía Đức”.

Theo ước tính của Ba Lan, tổng thiệt hại trong Thế chiến II lên tới 6.200 tỷ Zloty (khoảng 1.500 tỷ Euro). Từ năm 2022, đảng PiS chính thức đệ trình yêu cầu Berlin bồi thường, dù chính phủ thuộc liên minh trung tả của Thủ tướng Donald Tusk có xu hướng tập trung vào việc củng cố đoàn kết với phương Tây thay vì căng thẳng với Đức.

Trước sức ép từ phe đối lập và dư luận trong nước hiện nay, với 54% người dân ủng hộ yêu cầu Đức bồi thường khiến Tổng thống Karol Nawrocki không thể không nêu chủ đề này với Berlin.

Đúng như dự đoán, ông Karol Nawrocki đã tận dụng chuyến thăm để nêu vấn đề bồi thường của Đức, mặc dù Berlin từng khẳng định vấn đề pháp lý về bồi thường đã “đóng lại từ lâu” bởi từ năm 1953, chính quyền Ba Lan khi đó đã tuyên bố từ bỏ các yêu sách bồi thường. Theo Anadolu, Tổng thống Frank-Walter Steinmeier đã nói rằng yêu cầu bồi thường của Ba Lan không có cơ sở pháp lý.

An ninh là ưu tiên

Đáng chú ý, chuyến công du của Tổng thống Karol Nawrocki diễn ra khi chỉ vài ngày trước, Ba Lan tuyên bố ít nhất 19 máy bay không người lái (UAV) được cho là từ Nga đã xâm nhập không phận dọc biên giới phía Đông NATO. Warsaw coi đây là hành động thử phản ứng phòng thủ của liên minh từ Moscow.

Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump lại tìm cách giảm nhẹ vụ việc khi cho rằng đó có thể là “sự xâm nhập nhầm lẫn”. Còn các đồng minh châu Âu, trong đó có Đức lại phản ứng nhanh chóng. Không quân Đức đã tăng cường triển khai máy bay Eurofighter giám sát không phận, nâng số lượng từ hai lên bốn chiếc.

Động thái này được xem như thông điệp rằng Berlin có thể trở thành đối tác an ninh đáng tin cậy của Warsaw trong khuôn khổ NATO.

Giới phân tích nhận định, sự khác biệt trong phản ứng giữa Mỹ và châu Âu có thể khiến Tổng thống Karol Nawrocki cân nhắc lại chiến lược an ninh quốc gia. Từ lâu, Ba Lan dựa chủ yếu vào quan hệ đặc biệt với Washington.

Nhưng trong bối cảnh an ninh khu vực hiện nay, việc dựa hoàn toàn vào Mỹ có thể bộc lộ hạn chế. Giám đốc Văn phòng Hội đồng Quan hệ đối ngoại châu Âu tại Warsaw Piotr Buras bình luận: “Nếu không phải lúc này, thì khi nào mới là thời điểm để Ba Lan xem xét một quan hệ đối tác an ninh thực chất với Đức?”.

Chia sẻ sau cuộc gặp giữa nhà lãnh đạo hai bên, phó phát ngôn chính phủ Đức Sebastian Hille nhấn mạnh, về vấn đề an ninh, “Đức kiên quyết và kiên định sát cánh cùng Ba Lan”.

Kỳ vọng và giới hạn

Trên thực tế, những thách thức từ môi trường an ninh khu vực, đặc biệt cuộc xung đột Nga-Ukraine đang đặt Ba Lan trước yêu cầu phải điều chỉnh chiến lược. Là quốc gia tuyến đầu NATO ở sườn Đông, Warsaw cần tận dụng sức mạnh tập thể của châu Âu. Việc tăng cường hợp tác với Đức – cường quốc kinh tế và quân sự hàng đầu EU trở thành đòi hỏi cấp thiết, dù vẫn còn nhiều khác biệt lịch sử và chính trị.

Chuyến công du của Tổng thống Karol Nawrocki không có họp báo hay tuyên bố chung. Điều này phản ánh sự thận trọng của cả hai bên. Phía Ba Lan lo ngại bị đối lập chỉ trích là “thân Đức”, còn Berlin muốn tránh bị lôi kéo vào cuộc tranh luận không hồi kết về bồi thường chiến tranh.

Dẫu vậy, chuyến đi chưa đầy một ngày vẫn có giá trị ở việc duy trì đối thoại trực tiếp. Hai bên có cơ hội thảo luận những vấn đề cốt lõi như yêu cầu bồi thường, hợp tác an ninh trong NATO, kiểm soát biên giới hay vai trò của mỗi nước trong EU. Kết quả của chuyến thăm, vì thế không chỉ được đo bằng các thỏa thuận cụ thể, mà còn ở cách hai nước định hình quan hệ trong thời gian tới. Liệu Warsaw tiếp tục ưu tiên vấn đề bồi thường chiến tranh như một thông điệp chính trị đối nội, hay sẵn sàng thúc đẩy hợp tác an ninh với Berlin như một nhu cầu thực tế? Câu trả lời sẽ góp phần định hình tương lai quan hệ Đức - Ba Lan cũng như vị thế của cả hai trong cấu trúc an ninh châu Âu đang thay đổi.

Dù thế nào, chuyến thăm đầu tiên của Tổng thống Karol Nawrocki tới Đức cho thấy quan hệ song phương vẫn giằng co giữa “quá khứ chưa khép lại” và “nhu cầu hợp tác hiện tại”. Bồi thường chiến tranh tiếp tục là nút thắt, song thách thức an ninh chung có thể trở thành động lực mới thúc đẩy đối thoại.

Bài toán cho cả Berlin và Warsaw là làm thế nào để vượt qua những khác biệt lịch sử, từ đó xây dựng quan hệ đối tác thực chất, đáp ứng lợi ích chiến lược của hai nước và của châu Âu trong giai đoạn nhiều bất định hiện nay.

Nhất Phong

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/quan-he-ba-lan-duc-tim-kiem-dong-thuan-328079.html